Volledige samenvatting voor GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHOLOGIE gedoceerd door Rianne Janssen aan KUL
21 views 1 purchase
Course
Geschiedenis van de psychologie (POM35A)
Institution
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Dit document is een volledige samenvatting voor geschiedenis van de psychologie gedoceerd door Rianne Janssen aan de KUL. Het bevat alle te kennen leerstof van de powerpoints en is ook aangevuld met informatie uit haar handboek 'Kijken naar de mens'.
● “History is not the past but a map of the past, drawn from a particular point of view, to be useful to
the modern traveler.” (Glassie, 1982)
● Sapere aude (Kant): durf je verstand te gebruiken
● Chronologische tijdslijn:
● Invalshoeken:
1. sociaaleconomische context: “it’s the economy, stupid” (Clinton, 1992)
→ economisch determinisme (niet in psychologie)
= veranderingen in economische factoren vormen basis voor evoluties op maatschappelijk en
politiek vlak
2. maatschappelijk mensbeeld: hoe de mens zichzelf ziet en zich tot die representatie verhoudt
→ individualisering
3. wetenschappelijke ontwikkelingen: wetenschappelijke verovering van werkelijkheid
→ ontwikkeling van wetenschappelijke methode
4. studie van psychologische:
bewustzijn, individuele verschillen, emotie, motivatie en psychische problemen
→ elementen:
1. studie van psychologische
2. psychologie als aparte discipline
3. institutionalisering
4. praktijkgerichte psychologie
● Vertekeningen:
1. eurocentrisme
= beklemtonen van Europese en westerse ideeën zonder rekening te houden met invloeden van
andere culturen
→ selection bias die ecologische validiteit van psychologie bedreigt
→ WEIRD-people: western, educated, industrialized, rich and democratic
→ even the rat was white; a historical view of psychology (Guthrie, 1976):
weerlegt academisch werk dat raciaal bevooroordeeld en wijst op bijdragen van zwarte
psychologen
1
, → rapporteert ook vooral over elite uit die tijd en niet over gewone bevolking
→ in tegenstelling tot histoire d’en bas / history from below (standpunt van gewone mensen)
2. gestroomlijnde versie op verleden
3. enkel bespreking van prestaties van witte mannen
● Historiografie
= geschiedenis en methodologie van geschiedschrijving
Benaderingen
Traditionele benadering
● “Die psychologie hat eine lange vergangenheit, doch nur eine kurze geschichte.” (Ebbinghaus, 1908)
→ korte geschiedenis: vanaf oprichting eerste labo voor psychologie in Leipzig door Wundt (1879)
→ lang verleden: fundamenten voor psychologie gelegd door Aristoteles in 4e eeuw V.C.
● Context: psychologie die zichzelf moest bewijzen als wetenschap
→ doel: plaats van psychologie veilig stellen in rij van wetenschappen
→ aantonen van relevantie en vooruitgang
● Geschiedenis van psychologie als verhaal met stijgende graad van wetenschappelijkheid en
verwezenlijkingen met opeenvolging van grote namen (overzicht van verleden)
● Psychologen als intellectuele erfgenamen
→ lange traditie: teruggaand tot Aristoteles en Plato
→ elke auteur die schreef over psychologische onderwerpen is psycholoog avant la lettre
● Motto: dezelfde vragen maar verschillende methode (continuïteit van verleden)
● Psychologie zelf niet in vraag gesteld
● Niet meer van toepassing want bestaan van psychologie moet niet meer gerechtvaardigd worden
Hedendaagse benadering
● Dubbele motivering:
1. inhoudelijk: kennis van verleden, begrijpen van huidige situatie en nadenken over toekomst
→ Pavlov: wie graag nieuwe ideeën opdoet, kan het best oude boeken lezen
2. kritische reflectie over psychologie: situering psychologie en psychologie als discipline
→ stap terug zetten en kijken naar psychologie en naar mens
→ nadenken over hoe psychologie afhankelijk is van historische en culturele context
● Situering van psychologie in tijd en ruimte:
1. zeitgeest (tijdsgeest): historische context
→ huidige vraagstukken over functioneren mens ook gesitueerd in westers cultureel erfgoed
→ bv.: studie van individuele verschillen en cartesiaans mensbeeld
2. ortgeist (plaatsbeeld): culturele context
→ aandacht voor culturele bepaaldheid en crossculturele verschillen van psychologie
2
, → bv.: boeddhistische annata, psychopathologie, emotie als MINE vs. OURS, …
● Psychologie als discipline
→ evolutie: precisering antwoorden, aard vragen en selectie van wat onderzocht wordt
→ methodologie als vereiste kwaliteitscriteria: experiment, natuur- vs. geesteswetenschappen
→ vatten van werkelijkheid is niet eenvoudig:
hoe men tot wetenschap gekomen is en hoe dit zich vertaald heeft in psychologie?
● Mogelijks discontinuïteit: verschillende vragen
Onderwerp van geschiedenis van psychologie
● Er is enkel een psychologische werkelijkheid als men een psychologische bril opzet
→ het ‘wat’ van geschiedenis van psychologie verandert dus doorheen tijd
→ studie naar bril waarmee mensen in verleden keken naar mens
● Visies op ontdekking van het bewustzijn door Oude Grieken (Snell, 1953):
1. realistisch: bewustzijn is vast omlijnd object dat ook al bestond voordat het werd bestudeerd
→ Oude Grieken ontdekten vaste entiteit en werd deel van natuurwetenschappen
→ interpretatie wordt over algemeen niet gevolgd
2. instrumentalistisch: bewustzijn als instrument of gereedschap van het denken
→ benoemen en bestuderen van functioneren van bewustzijn
→ handige verkaveling van innerlijke psychische ruimte
→ verschillende niveaus in beschrijven van werkelijkheid
3. constructivistisch: hoe mens zich bewustzijn voorstelt (constructie)
→ gebonden aan cultureel-historische context
→ geen object van studie buiten die voorstelling
→ “In spite of our statement that the Greeks discovered the intellect, we also assert that the
discovery was necessary for the intellect to come into existence.” (Snell, 1953)
→ psychologie als psyche (bewustzijn) en bewustzijn vanaf Oude Grieken
● Linguïstische determinisme
= we zijn aangewezen op een psychologische taal want er bestaat geen onafhankelijke psychologische
werkelijkheid
→ taal bepaalt ons denken en heeft daarmee invloed op hoe we werkelijkheid percipiëren
→ “We have no way of knowing what psychological phenomena are, no way of giving them meaning,
except in terms of that language.” (Richards, 2002)
● Psychologische concepten zijn geen natuurlijke categorie: naming the mind
→ kadering verschilt doorheen geschiedenis en tussen culturen
→ bv.: bewustzijn, emotie, …
● Implicaties voor geschiedenis van psychologie:
1. geschiedenis van constructie van psychologische realiteit
→ “For the historian of psychology who is also a psychologist, the discipline’s history is therefore in
itself a psychological phenomenon. More specifically, we are looking at psychology’s role in the
dynamic psychological process by which human nature constantly recreates, re-forms and
regenerates itself, primarily in western cultures.” (Richards, 2002)
3
, → psychologische fenomenen waren in verleden misschien soortgelijk maar werden toen nog niet
zo gestructureerd in psychologische taal
2. als taal verandert, verandert ook psychologische werkelijkheid
→ “Many of the fundamental categories of twentieth-century psychology are, to all intents and
purposes, twentieth-century inventions. Such concepts as intelligence, behavior and learning
were given such radically changed meanings by modern psychology that there simply are no
earlier equivalents.” (Danzinger, 1997)
Strekkingen in geschiedschrijving
● Internalisme
= beperken tot een beschrijving van ontwikkelingen in loop van tijd op vlak van onderzoek, theorieën
en ontdekkingen binnen een welomschreven domein
→ evoluties volgens zuiver interne logica: strikt volgen van wetenschappelijke methode
● Externalisme
= ook aandacht voor politieke, sociale en maatschappelijke context op geschiedenis van domein
→ bepaalt mee mogelijkheden voor wetenschappelijke vooruitgang en ook invloed op
wetenschappelijk denken
→ maatschappelijke noden zijn voedingsbodem voor onderzoek
● Internalisme vs. externalisme:
invloed van context kan niet worden ontkend maar discipline wordt niet puur extern gereguleerd
● Sociaal constructivisme
= gedetailleerde studie van wetenschappelijke praktijk (internalisme) vanuit wetenschapsgeschiedenis,
filosofie en sociologie van kennis (externalisme)
→ ook sociologische en psychologische dimensie in wetenschap
→ relativiteit van kennis
→ bestaan van objectieve wetenschappelijke werkelijkheid?
● Grote figuren / great men view
= beperken tot opeenvolgende bijdragen van enkele prominente figuren
→ hagiografie van grote figuren: biografie van ‘heilige’
→ “History of the world is but the biography of great men.” (Carlyle)
● The woman problem (Boring, 1951)
→ belang van tijdsgeest / zeitgeist: grote figuren zijn trendwatchers en geen influencers
→ tijdsgeest maakte dat bepaalde ontwikkelingen voor hand begonnen te liggen
→ “L’art c’est moi, la science c’est nous.” (Bernard)
→ belang van bijdrage van individuele wetenschappers wordt overschat
→ mattheus- en matilda-effect
● Grote figuren vs. tijdsgeest:
demystificatie van grote figuren en proberen bredere intellectuele klimaat te vatten
● Overzicht:
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ifcdm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.40. You're not tied to anything after your purchase.
