Dit is een volledige samenvatting voor het vak Gezondheidspsychologie, dit wordt gegeven op de Hogeschool Saxion in Deventer op de studie Toegepaste psychologie. De samenvatting bestaat uit de hoofdstukken 1, 2, 3, 4, 5 (alleen paragraaf 5.2t/m 5.4.1), 10, 11, 12, 14 en 15. Dit zijn dezelfde hoofds...
GP Samenvatting
Hoofdstuk 1 – Wat is gezondheid
Gezondheidspsychologie = studie van gezondheid, ziekte en gezondheidszorg
- En biedt een holistische, maar eigenlijk psychologische, benadering van gezondheid, ziekte
en gezondheidszorg
Doel van gezondheidspsychologie is inzicht krijgen in de bio-psychosociale factoren die belangrijk zijn
voor:
- Bevordering en in stand houden van gezondheid
- Verbetering van gezondheidszorg en gezondheidsbeleid
- Preventie en behandeling van ziekte
- Oorzaken van ziekte; bijv. risicofactoren
Wat is gezondheid:
Modellen:
- Biomedisch ziektemodel:
o Ziekte en symptomen hebben een achterliggende fysiologische verklaring. Je bent
alleen ziek als dat lichamelijk te zien is, oorzaak gevolg
- Bio-psychosociaal ziektemodel:
o Ziekte en symptomen zijn een combinatie van lichamelijke, sociale, culturele en
psychologische factoren. Rol van gedrag is groter
Gezondheid = een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn.
- ‘zijn’, ‘hebben’ en doen’
- Wetenschappelijk onderzoek naar mentale, psychosociale en biologische processen en
gedragsmatig functioneren
- Fitheid
Gezondheidspsychologie en andere terreinen:
- Medische psychologie = mechanistisch medisch model
- Gedragsgeneeskunde = onderzoekt de ontwikkeling en integratie van gedragsmatige en
biomedische kennis en technieken die relevant zijn voor gezondheid.
- Psychosomatische geneeskunde = geest en lichaam betrokken bij ziekte
- Medische sociologie = probeert gezondheid en ziekte te begrijpen op basis van sociale
factoren die invloed op de mens hebben.
Gezondheid en geschiedenis:
- Holistische visie dualistisch standpunt
- Lichaam en geest samen lichaam en geest apart
- Tegenwoordig langzaam weer richting holisme biopsychosociale benadering
Cultuurverschillen:
- Ziekteattributies = wat is de oorzaak van de ziekte
, - Collectivistische benadering = ik functioneer goed in de groep
- Individualistische benadering = ik voel me gezond en goed
- Holistische benadering = het hele wezen, spirituele kant er bij
- Cultuur is afhankelijk voor de definitie van gezondheid
Gezondheid:
- Als niet ziek geen symptomen
- Als bezitting sterke familie
- Als gedrag meestal op anderen toegepast
- Als lichamelijke fitheid mannen = fit voelen, vrouwen = energiek voelen
- Als psychosociaal welzijn geestestoestand
- Als functie vermogen om taken te verrichten
Ontwikkelingstheorieën verloopt in interactie tussen drie factoren:
- Leren = permanente verandering van kennis, vaardigheden of vermogen. Gevolg van ervaring
- Ervaring = wat we meemaken
- Rijping = gedachten, gedragingen of lichamelijke groei. Erfelijk bepaalde ontwikkeling
Erik Erikson bedacht verschillende levensfasen, de fasen verschillen in:
- Cognitief en intellectueel functioneren
- Taal- en communicatievaardigheden
- Inzicht in ziekte
- Gezondheidszorg en verzorgingsgedrag
Leeftijd en beleving gezondheid:
- Kinderen kunnen gezondheid en ziekte in complexe multidimensionale termen verklaren
- Verwachtingen over gezondheid veranderen in loop van leven, afhankelijk van:
o Achtergrond
o Ervaring
o Cognitieve ontwikkeling
Ziekteconcept 3 tot 8 jaar:
- Magie, gebaseerd op associaties
- Onbegrip
- Fenomenalisme : enig begrip van ziekte, maar weinig begrip oorzaak gevolg (verkoudheid is
als je veel moet snuiten)
- Aangestoken worden : kind kent aangestoken worden, maar weet niet hoe
Ziekteconcept 8 tot 11 jaar:
- Concreter en gebaseerd op logische reeks gebeurtenissen
- Besmetting : begrijpen symptomen en dat dit gevolg is van bacteriën in je lichaam
- Internalisatie : proces waardoor symptomen zich voordoen nog deels onduidelijk
Ziekteconcept vanaf puberteit:
- Abstract
- Fysiologisch: inzicht in fysiologie en oorzaken
- Psychofysiologisch: begrip interactie lichaam en geest, niet altijd
Ziekteconcept volwassenheid (17-40)
- Belang van mijlpalen
- Belang van toepassen wat men geleerd heeft
, - Bij gezondheidsvoorlichting dient accent op praktische toepassingen te liggen
Veroudering en gezondheid:
- Stijging ouderen
- Implicaties voor financiële middelen voor gezondheidszorg
- Veel beperkingen 85% chronische aandoening
Hoofdstuk 2 – Sociale verschillen in ziekte en
gezondheid
Hoe kun je gezondheid
beïnvloeden en veranderen.
Deze cirkel komt sowieso in
tentamen.
Gezondheidsverschillen = verschillen in gezondheid en levensverwachting tussen verschillende
groepen:
- Woonplaats
o Stad en platteland
o Landen onderling (klimaat, westerse cultuur of ontwikkelingslanden)
o Hoe gezondheidszorg is geregeld
o Omgeving = schakel tussen de ongelijke verdeling van macht, geld en middelen én
het ontstaan van gezondheidsachterstanden
- Leefwijze
o Diensteneconomie versus agrarische staat
o Effecten diensteneconomie:
Daling aantal banen voor laagopgeleiden
‘Ziek’ verklaren van ‘overtollige’ werknemers
Hoeveelheid te verwerken info stijgt
Stijging sociale stress door stijging ongelijkheid
, - Armoede / sociaaleconomische status
o Armoede is belangrijkste oorzaak van ziekte en vroegtijdig overlijden
o Gedrag (roken/sporten)
o Stress door verschil in welzijn
o Controle over eigen leven
o Dagelijkse stress
o Kans op beter leven
o Toegang tot gezondheidszorg
o Sociaal kapitaal
- Minderheidsstatus
o Door minderheidsstatus, kom je moeilijker omhoog armoede
o Ongeacht of deze minderheid gevolg is van cultuur, huidskleur of gedrag
o Vooroordelen dragen bij aan stress en ziektegevallen
o Behoren tot etnische minderheid én lagere sociaaleconomische klasse extra stress
o Hoe hoger iemand op sociale ladder, hoe meer macht, geld en middelen
- Geslacht
o Vrouwen gezonder door genen
o Niet alleen vanwege bio verschillen
o Door uiteenlopende psychosociale ervaringen van mannen en vrouwen
o Mannen vertonen vaker gevaarlijker gedrag
o Mannen zoeken minder vaak medische hulp
o Vrouwen werken minder/krijgen minder betaald kwetsbaar
- Werk
o Fysiek zwaar werk
o Werkomgeving is belangrijkere oorzaak van stress dan geslacht
o Baan hebben is in principe beter voor gezondheid dan werkloos (financiële
onzekerheid)
o Maar als spanning van werk te hoog wordt, kan gezondheid daaronder lijden
o Veel vrouwen: work-home spillover (stress van thuis en werk)
o Baan met hoge eisen + weinig controle = veel stress
SES = opleiding, beroepsstatus of inkomen
- Sociale veroorzakingsmodel = Lage SES veroorzaakt gezondheidsproblemen door
onderzoek ondersteunt
- Social drift model = Gezondheidsproblemen veroorzaken lage SES
- Lage SES zorgt voor slechtere gedragingen Niet gebrek aan kennis, minder bereid om naar
info te handelen (roken)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 466699. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.44. You're not tied to anything after your purchase.
