Class notes
Middeleeuwse geschiedenis - College aantekeningen deel II
- Course
- Institution
Middeleeuwse geschiedenis. Aantekeningen van ieder college voor deeltentamen II.
[Show more]
1 review
By: fabianpechler • 6 months ago
Seller
Follow
ElineSikkema
Reviews received
Content preview
Middeleeuwse Geschiedenis 2019College 7 (25-03-2019)
Religieuze vernieuwing
Vanaf 11de eeuw 1e hervormingsbeweging: Kerk probeert zich los te maken van wereldlijke
macht & invloeden. De hervormingsbeweging komt dus vanuit de kerk zelf.
Bijv. Aristocratie had hierbij veel invloed, omdat zij eigen kerken stichtten voor hun
eigen zielenheil.
Kritiek: de kerk is te wereldlijk geworden. Ook ligt er teveel nadruk op beheer van
landgoederen, politieke en administratieve taken. Er vond een algemene verslapping van de
religieuze toewijding plaats. De macht van de aristocratie moest teruggedrongen worden (bijv.
hun zonen mogen niet zomaar meer in kloosters).
= Hervormingen 11de eeuw
Religieus, maar ook politiek. De kerk zegt dat zij boven de wereldlijke macht staat (=
paradoxaal).
2 figuren belangrijk in deze elfde-eeuw-hervormingsbeweging:
- Paus Leo IX
- Paus Gregorius VII
Investituurstrijd (in Canossa) 11de eeuw: strijd tussen keizer & paus. Wereldlijke macht vs.
geestelijke macht.
‘Hervorming’ = terugkeer naar de zuivere wortels, terugkeer naar de zuivere idealen van de
kerk.:
Herstel vrijheid van de kerk (t.o.v. wereldlijke macht) = herstel autonomie.
Reiniging van vervuiling van de kerk.
Agenda zie ppt.
Gevolgen hervormingen 11de-12de eeuw (zie ppt). Dit zijn ook gevolgen van bijv.
economische groei, en de groei van steden, etc. Dit is allemaal met elkaar verbonden.
Pauskeuze: manier waarop de Paus gekozen wordt, verandert.
o Aristocratie had eerst veel invloed = maffia-achtige praktijken.
o ‘Volk van Rome’= aristocraten, oude machtige families.
o Vanaf 1059: clerus van Rome wordt vervangen door college van kardinalen.
o Vanaf 1274 wordt dit een geheim beraad: Conclaaf.
Idee hierachter: ze konden zo van buitenaf niet beïnvloed worden door bijvoorbeeld
familieleden, eigen achterban, etc.
Zeggenschap: bisschop, of keizer?
Strijd tussen keizer & paus over aanstelling van de bisschoppen en aanstelling van de keizer
zelf = investituurstrijd.
Veel bisschoppen hadden ook wereldlijke macht over hun eigen territorium: ze hadden
vaak een stuk land. Dit was gunstig voor de Duitse Keizer, maar ongunstig voor de
kerk. = aanleiding Investituurstrijd.
Investituurstrijd: sleutelbegrippen zie ppt.
Kern investituurstrijd zie ppt.
1
,Leidde uiteindelijk tot de Gang naar Canossa (1077).
Paus doet de Keizer in de ban (betekent dat je rechtstreeks naar de hel zou gaan). De eigen
leenmannen van de keizer dreigen in opstand te komen tegen de keizer zelf.
Zijn eigen rijk komt dus tegen Hendrik in opstand.
Uiteindelijk wint de wereldlijke macht, omdat hij veel macht blijft houden.
1122 Concordaat van Worms = compromis.
Bisschoppen worden voortaan gekozen door de belangrijkste geestelijken van het bisdom =
kanunniken. = openbaar en dus beïnvloedbaar. Maar toch bleef de koning vaak de vinger
in de pan houden!
Hiërocratie: claim hoogste gezag van de paus: hij heeft de sleutel tot de hemel. Paus doet
pogingen om gezien te worden als de hoogste macht.
Instrumenten pauselijke hiëroctratie:
Excommunicatie & interdict/verkettering: de paus kan een heel gebied
excommuniceren, waardoor alle mensen in dat gebied rechtstreeks naar de hel gaan
(=interdict). Het hele gebied wordt de toegang tot sacramenten ontzegt. Dit gaat de
kant op van de wereldlijke macht (als een soort leenheer).
De paus mag als enige een ‘heilige oorlog’ (=kruistocht) starten en de deelnemers
absolutie verlenen.
Paus leenheer (o.a. Van Jan zonder Land).
Paus kroont de keizer.
D.C.: verwijzen naar de schenking van keizer Constantijn aan paus Silvester =
schenking van West-Romeinse Rijk + het benoemen van bisschoppen. Hier wordt
door de kerk in de 11de eeuw naar verwezen, maar is een vervalsing!
Ontstaan pauselijke bureaucratie
Pauselijke staten in Italië gaan zich steeds meer inrichten als een wereldlijke staat (zie
ppt). Deze gebieden indelen volgens een wereldlijke ordening. = Centralisatie =
soort pauselijke monarchie.
Groeiende macht van de paus (zie ppt).
Kerk doet er veel aan om te zorgen dat alleen zij als instituut kritiek mag hebben.
Geestelijkheid hervormen, maar plaatselijke geestelijken hebben daar geen zin in. De
kerken voelen zich bedreigd, omdat leken kritiek hebben op de sacramenten.
Augustinus: werking sacramenten onafhankelijk van het gedrag van de priester.
Kerk wil alleen zelf kritiek hebben!
Ook hervormingsbewegingen binnen het klooster vanaf de 11de eeuw
‘We zijn afgeweken van het vroegere ‘woestijn ideaal’. Die monniken zonderden zich
echt helemaal af van de rest van de wereld.’
o Paradoxaal: klooster met strenge leer klooster wordt populair meer aristocraten
die erheen gaan rijkdom groeit kritiek.
o Reformatie kloosterwezen: losmaken van wereldlijke invloed. klooster van Cluny.
o Aanklacht tegen dit klooster: ‘ze zijn veel te rijk & succesvol’.
o Hierna worden er meerdere andere kloosters gesticht:
o Chartreuse (1100): hele strenge orde. Orde van de kartuizers iedere monnik heeft
zijn eigen cel met eigen moestuintje. De hele week is geweid aan gebed & arbeid,
zonder te spreken met de andere broeders. Je mag maar één keer per week met elkaar
praten.
o Zie ppt voor andere kloosterordes die erg streng in de leer zijn.
2
, 5 soorten kloosterlingen zie ppt.
Nieuwe religieuze idealen:
Dichter bij Christus komen = Imitatio Christi. Het leven van Christus moet je zelf
navolgen: liefdadigheid, leven in armoede, zelfgeseling.
Identificatie moederrol Maria en lijden van Jezus.
Meer mensen willen teksten lezen.
Verering van lichaam en bloed van Christus: corpus mysticus Christi. Belichaming van
religieuze idealen. Christus’ lichaam als politieke en religieuze metafoor.
Pax Christi: nadruk op vrede binnen het Christendom, tussen christenen. Alleen geweld
tegen ketters.
Corpus Christi: optochten die populair zijn (lichaam van Christus staat centraal).
Vanaf 13de eeuw Maria als rouwende moeder of Maria met baby Jezus. = Makkelijker om
je mee te identificeren als leek. Grotere rol voor leken!
Zie ppt.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ElineSikkema. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66475 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now