Summary
Samenvatting - Pedagogische filosofie
- Course
- Institution
Samenvatting Filosofie
[Show more]
Seller
Follow
isadekort
Reviews received
Content preview
PEDAGOGISCHE FILOSOFIETHEMA 1: INDIVIDUALISME, HET (ON)AFHANKELIJKE INDIVIDU
DOELSTELLING EN PERSPECTIEF
Doelstelling: student kennis geven over discussie (on)afhankelijkheid van het subject: dominante kaders in onze
samenleving, en deze kaders nuanceren.
Vraag (achter het thema): Wie neemt de beslissingen die we nemen (naar welke muziek je luistert, welke opleiding
je volgt, …)?
Perspectief: Als antwoord op de centrale vraag (hierboven) bestaat in onze samenleving een dominante visie: een
individu neemt onafhankelijk beslissingen. Met als makkelijk gevolg: individueel schuldmodel. Het perspectief waar
dit hoofdstuk van vertrekt is dat deze dominante visie niet noodzakelijk is (o.a. omdat die erg recent is) en zelfs niet
echt waar is (vandaar het belang om te wijzen op de afhankelijkheid van het individu (deel 2 v/h hoofdstuk).
INHOUDSTAFEL
1. Introductie op het thema
2. Het onafhankelijke subject
2.1. Descartes en de ontdekking van het subject
2.2. Individualisme
2.3. Positieve en negatieve gevolgen indivualisme
3. De afhankelijk (contingenties)
3.1. Tav zichzelf (contingentie van zichzelf)
3.2. Tav anderen (sociale zelf)
3.3. Tav de planeet (contingentie buiten zichzelf)
1. INTRODUCTIE OP HET THEMA
HET ONAFHANKELIJK SUBJECT = INDIVIDU (PERSOON/EEN IK)
• Zoveel keuzes die we zelf maken. → we kiezen zelf wat we gaan doen, … → we maken zoveel keuzes zelf (dit
is vaak vanzelfsprekend)
• Altijd zo geweest? → het is niet altijd zo geweest -> hier hoort wat volwassenheid bij, je moet dit kunnen
dragen (verantwoordelijkheid) MAAR het kan ook aan de cultuur liggen hoeveel keuzevrijheid krijgt -> ook
hier is er een tijd geweest dat je niet kon kiezen -> zoals partner (er waren natuurlijk altijd mensen die
eigenzinnig waren (de ketters) maar die werden uitgesloten/ op de brandstapel)
> de tijd evolueert → vroeger was alles veel strikter
• Voordeel: verdienste → Bv. per uur betaald word bij studente job -> je kiest er voor zelf meer te werken dus
je wordt hier voor betaald is een verdienste OF als je deze richting slaagt heb je succes is ook verdienste
MAAR als je keuze fout uitslaat = er schuld (nadeel)
> individuele ontwikkeling -> dit kan enkel ontstaan wanneer de samenleving er van uit gaat dat het individu
een onafhankelijk subject is
Nadeel: schuld = wanneer je keuze fout uitdraait (dan krijg je geen verdienste)
=> Verdienste en schuldmodel
• Niets mis mee, behalve als de basisvoorwaarden dat daar achter zit niet worden behouden -> we moeten
onze eigen keuzes kunnen maken anders is er iets ferm mis met dit model
• Let op de rode draad!
1
,HET ONAFHANKELIJK SUBJECT: VERHULST EN CEO’S
=> idee dat als je hard werkt dat je er wel zal geraken =>
onafhankelijk individu
Vergeten zin: als je al heel uw leven kei hard werkt en nog
altijd nergens bent geraakt, dan hebt u iets verkeerd gedaan.
= het schuldmodel (verdienste-schuldmodel)
Wereldbeeld = gaat over wat voor wereldbeeld mensen
aanhangen
Het motto van Verhulst komt vaker naar voor -> ze moeten maar niet lui zijn
Maatschappelijk heeft die perspectief wel consequenties
Kristof Calvo heeft een hele andere visie dan Verhulst (tekstje beneden)
Zonder talent ga je er ook niet komen MAAR vooral chance hebben!
DUPLOBLOKKEN CONSTRUCTIE VAN DIT THEMA
De duploblokkenconstructie -> elk element (= duploblok) heb je nodig! Hiermee bouw je je constructie op en dus je
leerstof op het examen haalt hij 1 duploblok eruit en deze moet je uitleggen + weten wat die blok in die positie
doet en waar deze zit in het thema
• Doelstelling
o Belang van onafhankelijk én afhankelijk individu tonen → wij zijn heel blij dat we onafhankelijke
keuzes mogen maken MAAR we zijn wel heel afhankelijk van vele factoren
o Spanning tussen beide tonen
• Vragen
o Wat is het onafhankelijk individu?
o Waar komt dit vandaan?
o Wat zijn de gevolgen ervan?
o Wat is het afhankelijk individu?
o Wat zijn de gevolgen ervan?
2. HET ONAFHANKELIJKE INDIVIDU (SUBJECT)
Te veel leunen op andere mensen vinden we zwak, niet zo sterk
• Subject = jezelf = “ikje”
Al van toen je 2 was: “ik wil…” => ontstaan ikje, “toen ik 12 jaar was” => je verandert door de tijd, maar je
blijft dat ikje
• Vandaag vanzelfsprekendheid van het onafhankelijk subject:
o Wie kiest er wat je vanmiddag eet? Waarom luister jij naar jouw muziek? Waarom heb jij die
studentenjob aangenomen?
• We leven in een keuzesamenleving: school, carrière, partner,… (nog niet heel lang zo)
• Beeld: we maken een afweging van vele argumenten, en nemen een beslissing. —> Die afweging en die
beslissing, dat zijn we zelf. Teveel leunen op anderen = zwakte.
Vb. je doet SRW omdat je vriend dat doet => zwakke argumentatie
• = ‘uitzonderlijk’ in de geschiedenis (vroeger koos je niet zelf je partner, job, opleiding…)
2
,2.1 HET SUBJECT BIJ DESCARTES
• René Descartes (1596-1650) = vader van de moderne filosofie => breuklijnfiguur met het verleden
> hij ging zelf nadenken -> heeft gebroken met het geloof en traditie om te vertrekken in het denken
> Geloof en traditie niet fundament om van de vertrekken in het denken -> hij ging lijken pikken op het
kerkhof om te onderzoeken! En zag dat sommige dingen niet klopt -> wou zelf gaan kijken
• Breuk
o Zelf te denken (fundament van de latere verlichting (cf. Kant))
=> Descartes doet denkexperiment en nodigt iedereen uit dit ook te doen
o Geloof/traditie (toen heel dominant) niet fundament om van te vertrekken in het denken
• Descartes’ wereld: vooruitgang in de wetenschappen (>< filosofie) -> hij leefde in een wereld waar rondom
hem in de wetenschap een grote vooruitgang was (buiten in de filosofie!) -> ze konden verdergaan door
zekerheden
o Geneeskunde (Vesalius), Astronomie (Copernicus), Wiskunde (Descartes),…
• Vesalius: begonnen met opensnijden van lichamen voor onderzoek (=> breekt met de
traditie), geneeskunde boomt!
• Copernicus: “aarde = centrum vd wereld & zon draait rond de aarde” => FOUT
=> Copernicus geeft zijn theorie dat dit fout is pas op zijn sterfbed, want breken met de
traditie = levensbedreigend
o Owv methode: vertrekken van zekerheden (vb. axioma’s in de wiskunde)
=> op zekerheden kan je verder bouwen en kan de wetenschap vooruitgaan
DESCARTES’ TWIJFELEXPERIMENT
Zoektocht naar zekerheden —> eerst aan zoveel mogelijk twijfelen tot je niet meer kon twijfelen
Eerst twijfelen aan Traditionele kennis, daarna zintuigelijke kennis, daarna inhoud ideeën, daarna God,…
➔ ‘cogito ergo sum’ (ik denk, dus ben (besta) ik) = de geboorte van het onafhankelijke ikje
=> (idée claire et distincte = eerste zekerheid waar hij op botste)
➔ Individualiteit
➔ Rationalisme (universalisme) : universeel, voor iedereen hetzelfde, denkexperiment: “wij hebben allemaal
hetzelfde soort van denken”
= redelijkheid/denken -> hij kijkt niet/voelt niet maar hij gaat denken
➔ Antropocentrisme (de mens = ”maitre et possesseur de la nature”), tav God en tav de wereld
=> de mens staat centraal, alles wat bestaat rondom ons bestaat in dienst van ons (we mogen daarmee doen
wat we willen)
=> zelfs geloof in god wordt minder dominant, want mens staat centraal (wij zijn de onafhankelijke wezens
in de wereld)
➔ Subject – Object: de wereld staat buiten ons (‘objectieve positieve wetenschappen’) ->
> Subject = ikje
> Object = alles wat buiten het ikje ligt, ook lichaam + kunnen bestuderen
=> eensgezindheid onder wetenschappers (objectief): nuance: want ook wetenschappers hebben elk hun
eigen bril
Er bestaat niet zo iets als een ultieme objectieve positieve wetenschap
! we moeten rekening houden met verschillende perspectieven)
Waarom twijfelexperiment? Breuk met verleden, ontstaan ikje (onafhankelijk subject)
3
, 2.2 INDIVIDUALISME / ANTROPOCEEN
• Centrale vraag: wie ben ik? Beeld: er bestaat een ‘ik’, en dat gaat de wereld ontdekken.
• Neutrale betekenis: Individu kiest/handelt vanuit zichzelf (weliswaar met info van buitenaf, maar de
handeling gaat uit van een onafhankelijk individu). -> het ikje is onafhankelijk -> kiezen vanuit zichzelf =
individualisme
>< waarde geladen betekenis: individualist/egoïst: geen rekening houden met een ander, steeds (of
overwegend) kiezen voor het eigenbelang → MAAR in de filosofie is individualisme = neutrale betekenis ->
zelf denken, beslissen, …
=> je kiest zelf hoe je handelt, sociaal of egoïstisch
• ‘Ik denk, dus ben ik’ (alleen op de wereld: dat geeft echte waarheid, want Descartes betwijfelde ook de
traditie)
o Ook in alledaagse beeld: ‘denk er nog maar eens goed over na, zonder je maar even af’
o Leidt tot universalisme: denken maakt zich los van je cultuur (“het is jouw keuze deel te nemen aan
cultuur”) en historische bepaaldheid, en zou zo voor iedereen tot hetzelfde resultaat moeten leiden.
> we zijn grootgebracht in een cultuur -> maar individualisme zegt dat je zelf keuzes mag maken en
je kan dus zelf kiezen of je tot die cultuur behoort ( ons denken staat hier los van)
• Zelf kunnen kiezen, ook nieuwe wegen kunnen opgaan. (zie voorbeeld iets uit je fouten kunnen leren =>
tegen de nerf in hout bewerken)
=> nieuwe wegen = vooruitgang
2.3.1 POSITIEVE GEVOLGEN INDIVIDUALISME
• Positief: individualisme = basis van:
o Verlichting: ‘sapere aude’ (durf te denken / Kant: “Aufklärung ist der Ausgang des Menschen aus
seiner selbsverschuldeten Unmündigkeit” = de verlichting is het idee van zelf te mogen denken/zelf
te kiezen)
=> we hebben heel lang gewoon gevolgd, onszelf monddood gemaakt
=> ontsnappingsroute: zelf denken & keuzes maken
o Mensenrechten = zijn garanties voor elk individu dat die zelf mag handelen/denken/doen -> het
recht hebben op …
• Enorm populair
o enorme ontwikkeling door zich los te maken van verstikkende tradities*. (Begrijp waar het vandaan
komt —> toont belang en relevantie.)
*zich losmaken van tradities is iets heel nieuw, iets nieuw vervalt gemakkelijk terug in oude tradities,
MAAR, het houdt stand deze keer => baanbrekend
o Ontwikkeling op vlak van vele wetenschappen en economie
o Visie op de mens als vrij van anderen (>< lijfeigenschap, slavernij, onderdrukkende staat,…) Gaf ‘taal
/ woorden’ aan al lang ervaren onrechtvaardigheden.
HET ONAFHANKELIJK INDIVIDU TEN TOP
• Meneer in het midden = Alan Greenspan -> werd die dag benoemd tot president → hij is de
voorzitter van de centrale bank (heel belangrijk in de economie) → werd de belangrijkste
persoon van de verenigde staten
• Ayn Rand, Atlas Shrugged (De kracht van Atlantis)(= filosoof)
o Heeft het boek ‘atlas Shrugged’ geschreven = een roman met filosofische
bedenkingen
o Neo-liberaal economisch model (‘greed is good’) => hebzucht is goed
“De deugd van het egoïsme”, “Voor wat hoort wat” (vb. niet zomaar iemand helpen)
o Invloed tot in de hoogste beslissingsorganen
• Zygmunt Bauman, Liquid Modernity (= vloeibare moderniteit)
o Vandaag stellen individuen zelf hun identiteit samen
o Er zit geen vaste structuur meer in culturen: mensen veranderen vaak van culturele identiteit. (we
zijn “culturele omnivoren”)
o Sinds jaren ’60-’70: op zoek naar je authentieke, innerlijke ‘ik’: die staat los van tradities
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isadekort. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.56. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52355 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now