Class notes
Notities rechtspsychologie
- Course
- Institution
Lesnotities van het vak rechtspsychologie in de vorm van een samenvatting
[Show more]
Seller
Followibepiepers
Reviews received
Content preview
INHOUDSOPGAVE RECHTSPSYCHOLOGIE (C01B5A)AJ 2023-2024
Prof. dr. Lore Mergaerts
DEEL I. EEN KORTE INLEIDING IN DE (RECHTS)PSYCHOLOGIE
1. Een schets van de (rechts)psychologie
1.1. De oorsprong en geschiedenis van voor het recht relevante psychologie
o Niet nieuw – psychologie kent lange traditie (vanaf ongeveer 19 e eeuw)
o Toepassingen van psychologie binnen het recht: Duitse roots
- Grondlegger: William Stern
Verwarring over waar precies ontstaan (Duitsland of Amerika) want verhuisd
naar Amerika
- Hugo Mûnsterberg sommige mensen denken dat hij grondlegger is
Belangrijk boek: ‘On the witness stand’
Probleem: bouwde zeer sterk voort op werk van Stern + was zeer kritisch tov
juristen
Rechtspsychologie in verdoeming geraakt in Amerika
o Focus op de feilbaarheid van het geheugen van getuigen en hun verklaringen
- Kleinschalige experimenten om aan te tonen dat wat we waarnemen en
onthouden niet per se perfect is en invloed kan hebben op wat we later verklaren
- Grondlegger van specifiek onderzoek: mock crime studies
Gaf les aan universiteit en zette misdrijf in scene en vroeg achteraf aan
studenten wat er precies gebeurd was => heel verschillende verhalen en
soms ook manifest foute verhalen
Ging na hoe dat mogelijk is
- Basis van psychologisch onderzoek binnen het recht
- Bood zichzelf aan als deskundige om advies te geven over verklaringen in
rechtszaken
o Doorwerking van rechtspsychologie
- In België niet zo makkelijk
- Grootste poot in Amerika en ook wel deels in Nederland
o Psychologie & recht: een geslaagd huwelijk?
o ‘Clash’ tussen psychologie & recht
- Descriptief (data) vs. prescriptief (regels) karakter
Moeilijk om goeie regels op te stellen wringt om op elkaar af te stemmen
- Onzekerheid (waarschijnlijkheden) vs. zekerheid & duidelijkheid
In de psychologie is nooit iets zeker en in recht normaal gezien wel
1
, Bv moeilijk om recidiverisico in te schatten nooit 100% zeker in
psychologisch rapport, men werkt met waarschijnlijkheidsgraden
Niet altijd zwart/wit in psychologie
- Globale focus/groepsniveau vs. individuele gevallen
Psychologie: enquête bij grote groep => uitspraak geldt voor die grote groep
Recht: meestal bij individuen (bv: hoe gaat verdachte daarop reageren of
klopt de verklaring van dat kind?)
1.2. Verschillende op het recht toegepaste en voor het recht relevante psychologische disciplines
o Vooral onderscheid tussen 2 disciplines van belang
- Rechtspsychologie
- Forensische psychologie
- (Criminologische psychologie)
o Wel wat overlap & raakvlakken
1.3. De doelstellingen en reikwijdte van de rechtspsychologie
o Bestuderen van allerhande menselijke processen
- Gedrag onder ‘controle’ van het recht
Hoe interageren mensen met elkaar in het licht van procedures?
- Invloeden (welke en hoe)
Niet over impact van een specifieke rechtsregel, wel over reactie van
mensen als ze samenkomen in de context van recht
o Sterke focus op tekortkomingen/valkuilen bij bewijsgaring en justitiële besluitvorming
- Vanaf moment dat er iets gebeurt in realiteit, spelen er bepaalde invloeden
o Doelstellingen
- Informeren van juridische procedures en beslissingen
- Best practices en te vermijden praktijken in kaart brengen
o Brede focus
o Vooral ontwikkeld op het domein van het strafprocesrecht
- Bewijsgaring
- Besluitvorming
2
, o Maar ook andere rechtsdomeinen
o Verschillende rollen voor rechtspsychologen
- Wetenschappelijk onderzoek – descriptief, verklarend, evaluatief (hervorming)
- Getuigendeskundigenexpertise
- Adviserende rol (beleid)
1.4. De rol van de rechtspsychologie in het licht van verschillende rechtssystemen
o Hoofdzakelijk Angelsaksische traditie
o Minder sterk ontwikkeld in continentale landen
o Impact op invulling van het gevoerde onderzoek
1.4.1. De rechtspsychologie in Angelsaksische en overwegend accusatoire systemen
o Common law traditie
o Overwegend accusatoire procedure zelf bewijs aanbrengen
o Staat vs. actieve en autonome verdachte/beklaagde/beschuldigde
o Rechter als onpartijdige scheidsrechter: nadruk op debat ter terechtzitting
1.4.2. De rechtspsychologie in continentale en overwegend inquisitoire systemen
o Civil law traditie
o Politiële en justitiële autoriteiten actief betrokken bij onderzoek
o Veeleer passieve rol voor de partijen in het geding
o Nadruk op het vooronderzoek
1.4.3. De doorwerking van de rechtspsychologie in de Belgische strafprocedure
o Toegenomen wisselwerking tussen beide systemen, ook zichtbaar in België
- Accusatoire vs. inquisitoire procedure
- Belgische context: steeds meer accusatoire elementen in onze
inquisitoire procedure
het verhoor verandert in België: advocaat bij verhoor als voorbeeld
(onder invloed van Europese wetgeving)
o Toegenomen belang van inzichten uit Angelsaksische landen voor
continentale landen
o Maar …
- Beperkte implementatie in de praktijk
er wordt weinig moeite gedaan om die inzichten uit de
rechtspsychologie te implementeren
- Beperkte invloed op beleids(her)vorming/juridische procedures
rechtspsychologie speelt amper een rol in het beleid &
wetshervormingen
- Verklaringen?
geen grote namen? Niet nodig?
3
, meestal geboost door grote fouten die in een strafprocedure aan het
licht komen => dan pas schiet politiek wakker
2. De binnen de (rechts)psychologie gehanteerde methoden en technieken van onderzoek
2.1. De rechtspsychologie als empirische wetenschap
o In kaart brengen van bepaalde fenomenen/praktijken
bv: hoe ervaart een kind geweld, hoe proberen ambtenaren in kaart te brengen of
een asielzoeker de waarheid spreekt, …
o Op basis van het systematisch bestuderen ervan
o Systematisch: op basis van een methode
- Gestandaardiseerde manier om fenomenen te bestuderen
- Gestructureerd
- Objectief eigen achtergrond en vooroordelen uitschakelen
o Fundamenteel onderzoek: theorievorming
o Toegepast onderzoek: werkelijkheid veranderen – meer praktijkgericht
bv: om interviewprotocol op te stellen
2.2. De rechtspsychologie: een overwegend kwantitatief experimentele traditie
o Rechtspsychologie: vooral kwantitatieve benadering
o Voor- & nadelen:
- Kwantitatief onderzoek grote kans dat als je veel data hebt, je een vrij
algemeen geldende uitkomst zal krijgen meer in de breedte iets vaststellen +
gaat snel & is veel objectiever omdat je als onderzoeker geen actieve rol hebt in
het onderzoek
Maar: fouten zijn zeker mogelijk hangt sterk af van de kwaliteit van je vragen
Wel mogelijk om onderzoek makkelijk opnieuw te doen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ibepiepers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now