Summary
filosofie 2024/2025 kwetsie 2 uitbundige samenvatting
- Course
- Level
- Book
uitgebreide samenvatting kwetsie 2
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
esedsuadi
Content preview
1H2 KWESTIE 2: HOE VERANDEREN TECHNIEK EN WETENSCHAP ONS MENSBEELD?
1.1.1 Inleiding
Plessner (kwestie 1, standpunt 2) stelt dat het wezen van de mens is dat ze zichzelf steeds opnieuw
vormgeeft en dus geen vaste kenmerken heeft. Dat betekent dat het onmogelijk is om een
mensbeeld vanuit een derdepersoonsperspectief uit te tekenen dat universeel geldig is en niet
historisch is bepaald.
De essentie van de mens is dat zij geen vaste essentie heeft. We gebruiken allerlei middelen om
onze bestaanservaring uit te drukken, waaronder taal.
Kwestie 1 (standpunt 3) laat ook zien hoe taal en ideeën – bijvoorbeeld over het verschil tussen mannen
en vrouwen en tussen witte mensen en mensen van kleur – deze ervaring mede vormgeven. Zo kan het
zijn dat mensen zichzelf minder vanuit hun eigen perspectief ervaren en de blik van de ander op
zichzelf overnemen, waarbij ze het idee krijgen dat ze niet vrij zijn om hun eigenschappen te
veranderen (vergelijk Sartre: de hel, dat zijn de anderen).
Kwestie 2 bekijkt ten eerste de wisselwerking tussen ervaring en taal in: hoe metaforen onze ervaring
enerzijds uitdrukken en anderzijds mede vormgeven.
Lakoff & Johnson beschrijven ten eerste hoe metaforen gebaseerd zijn op onze lichamelijke
ervaringen.
Een metafoor is een beeldspraak die een vergelijking uitdrukt. Vaak betreft het een beeldspraak
die is ontleend aan iets uit de waarneembare wereld en die wordt gebruikt om iets dat abstract of niet
waarneembaar is voorstelbaar te maken.
Een metafoor is een stijlmiddel waarbij een deel van de zin ‘figuurlijk’ gebruikt wordt. Het
onderwerp wordt dan vergeleken met iets anders, wat niet letterlijk bedoeld wordt.
Denk maar eens aan de zin die je vast wel eens gehoord hebt: ‘Jij lijkt net een kleuter’. In
werkelijkheid ben je natuurlijk geen kleuter meer, maar omdat er een paar overeenkomsten
zijn tussen jouw gedrag en het gedrag van een kleuter, word je toch zo genoemd. Dit soort
vergelijkingen, waarbij de overeenkomst niet specifiek genoemd wordt, noem je een metafoor.
Wordt de overeenkomst wel duidelijk genoemd (bijv.: “Je bent zo aan het zeuren dat je net
een kleuter lijkt”), dan is het een gewone vergelijking.
, 2
1) Wat is een metafoor? Geef een voorbeeld.
Wanneer wij bijvoorbeeld zeggen dat onze hersenen informatie verwerken en opslaan, maken we gebruik
van wat we weten over de werking van computers om de werking van onze hersenen te beschrijven. Dat
‘opslaan’ op een computer is zelf ook een metafoor.
Computers maken gebruik van opslagmedia zoals een harde schijf, waarop data als magnetische lading
op een schijf worden geschreven. Iets ‘opslaan’ op een harde schijf is dus een ruimtelijke, fysieke
metafoor voor dit onzichtbare elektronische proces. Andersom gebruiken wij de metafoor ‘geheugen’ om
deze opslag- of wegschrijfcapaciteit van de harde schijf te beschrijven: de abstracte werking van de
computer kan voorstelbaar worden gemaakt aan de hand van een vergelijking met de alledaagse
ervaring van ons geheugen.
Een metafoor werpt licht op de overeenkomsten die mogelijk bestaan tussen twee fenomenen
– zoals het menselijk denken en computerfuncties – maar verhult tegelijkertijd verschillen en
alternatieve vergelijkingen.
, 3
De mens als aap (is de mens een aap?)
Bovendien transformeert de metafoor hoe we beide kanten van de vergelijking opvatten: we
gaan het menselijk denken begrijpen als een algoritme en de werking van de computer als een vorm van
intelligentie.
2) Op welke manier transformeer de metafoor ‘het brein als computer’ beide kanten van de
vergelijking?
Tenslotte behandelt standpunt 1 metaforen die onze taal voorzien van beelden om ons wezen te
beschrijven. Piet Vroon (1939-1998) en Douwe Draaisma (1953) tonen hoe metaforen gevoed
worden door wetenschappelijke en technologische begrippen die bepalen hoe wij onszelf zien.
Wetenschappelijke theorieën en technologische ontwikkelingen geven ons nieuwe middelen om onszelf te
onderzoeken en in kaart te brengen. Naast deze (instrumentele) toepassing van wetenschap en techniek
is er nog een tweede (conceptuele) manier waarop wetenschap en techniek van belang zijn voor de vraag
naar de mens: zij leveren ons beelden en begrippen die wij gebruiken om onszelf te begrijpen
en ons mensbeeld vaste contouren te geven.
Deze mensbeelden zijn echter historisch bepaald en dus veranderlijk. Vroeger boden raderen in
uurwerken en stoommachines ons metaforen om de mens te beschrijven. Nu is met name het
beeld van de computer populair.
, 4
Cognitivisten nemen veelal de computermetafoor als uitgangspunt en beschrijven het
menselijk denkvermogen daarmee functionalistisch.
Dit functionalistische beeld van ons denken inspireert de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie
(artificial intelligence: AI). De computermetafoor werkt dus twee kanten op: enerzijds levert de
computer beelden om onszelf te beschrijven en anderzijds inspireren deze beelden het
wetenschappelijk onderzoek naar al dan niet menselijke intelligentie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller esedsuadi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.31. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now