Class notes
Samenvatting juridische en gedragswetenschappelijke aspecten van de politie
- Course
- Institution
bij elke les aanwezig en aantekeningen gemaakt
[Show more]
Seller
Follow
deriefleur
Content preview
JURIDISCHE EN GEDRAGSWETENSCHAPPELIJKEASPECTEN VAN POLITIE – ACADEMIEJAAR 2023-2024
Prof.dr. Dirk Van Daele
PRAKTISCH:
Examen:
Open vragen en een casus. Linken leggen tussen de verschillende delen van de cursus
Gewoonlijk betere scores op de casus dan de open vragen.
Codex kopen: het Belgische politiewezen, tijdens het jaar goed onderlijnen en bijhouden.
INLEIDING: DE POLITIEFUNCTIE, HET POLITIEBESTEL EN
HET POLITIERECHT
Politiefunctie: juridisch en operationeel benaderen
Juridisch:
een institutionele functie tot bescherming en de regeling van de maatschappelijke orde.
Democratie voegt een belangrijk element toe. Om de uitoefening van fundamentele rechten
mogelijk te maken en om in dat perspectief te vermijden dat de maatschappelijke orde wordt
verstoort.
Niet alleen over de politiekorpsen maar ook over de overheden die het gezag hebben over de
politie.
Om de maatschappelijke orde te beschermen. Die orde wordt gemaakt via
vertegenwoordigers die verkozen worden via democratie. Zodat de rust en orde wordt
hersteld.
Bv je gaat naar rock werchter. Je hoopt dat als er daar iets gebeurd dat de politie kan
optreden om de rust terug te brengen
Een dictatuur stopt hier (instellingen en overheden) om de orde te bewaren.
Bij een democratie komt het derde element erbij. De orde vrijwaren om de uitoefening van
fundamentele rechten (grondrechten bv recht op manifestatie) mogelijk te maken. Politie
zorgt dat je op een wreedzame manier kunt betogen.
De politie heeft een verheven functie in de democratie moeten de uitoefening van de
fundamentele rechten mogelijk maken
WPA = wet op politie ambt
Een wet over de bevoegdheden
Art 1 WPA. Dat politiediensten moeten waken over de naleving van de individuele rechten
en vrijheden. Bijdragen aan de bescherming van die rechten en vrijheden. Als politiedienst
moet u bijdragen aan de democratische ontwikkeling van onze maatschappij.
WGP = wet tot organisatie van de geintegreerde politiedienst gestructureerd op 2 niveaus
1
,Art. 123 over de rechten van de mens en fundamentele vrijheden maar concreten en dat
betekend dat u als politie medeburgers moet beschermen en altijd bijstand moet verlenen.
Kruisverwijzing art 1 WPA
Toepassing art 1 illegale raveparty in Limburg. Straten afzetten en wachten tot ze weggaan en
muziek laten uitzetten ipv met heel veel politie en leger erop afstappen.
Operationeel:
Roron:
1. Raadgevende functie. Wat doen als uw rare fishing mails ontvangt? Raad aan burgers,
overheden, via campagnes raad geven …
2. Ontradende functie: criminaliteit proberen voorkomen (het luik preventie) bv op
werchter politie aanwezig, camera’s installeren op plaatsen, … (blauw op straat)
3. Regulerende functie: er is al een (veiligheids)probleem, gericht werken: patrouilleren,
gericht camera’s plaatsen…
4. Onderzoekende functie: als er een strafbaar feit is gepleegd dan moeten we het
onderzoeken. Wie, wat, … door de recherche.
5. Nazorg: we denken vaak aan slachtoffers. Maar kan ook over andere mensen gaan bv
getuigen. Traumatische ervaringen die iets zagen bv aanslagen van 2016 op
Zaventem. Slachtoffer van diefstal. Politie komt langs om technopreventief advies te
geven. Politie moet wel de sociale kaart kennen om te verwijzen naar hulp en plolitie
moet de basiszorg kunnen bieden.
Wat maakt politie zo bijzonder?
Politie als functie heeft het geweldsmonopolie
Wat is een monopolie? In vredestijd (geen oorlog) is de politie de enige in heel het land die
op rechtmatige wijze geweld mag uitvoeren tot en met dodelijk geweld zelfs. Als u een
monopolie heeft dan bent u de enige die het heeft. Politie is dus gevaarlijk als u er slecht naar
kijkt. Als je het niet voldoende omkadert dan is het een gevaarlijke organisatie.
3 soorten opdrachten van politie
1. Opdrachten van bestuurlijke politie
Openbare orde!!!
2. Opdrachten van gerechtelijke politie
Misdrijven
voor bovenstaande 2 heb je bevoegdheden nodig
3. Sterke arm (dit bespreken we verder niet in dit vak)
Als u de enige bent die geweld kan uitoefenen dan heeft u een sterke arm. Andere
beroepsgroepen kunnen in situaties terecht komen waar ze nood hebben aan
bescherming van geweld.
Bv Gerechtsdeurwaarder moet een uitspraak doen.
Bestuurlijk en gerechtelijk kan in elkaar overlopen
Ordehandhaving rock werchter is bestuurlijk als er niets gebeurd. Maar altijd wel iemand die
drugs gebruikt, gevecht. Dan gaat het over in gerechtelijk want dan is er een misdrijf.
Bv: alcoholcontrole in het verkeer. Als iedereen negatief blaast dan is het bestuurlijk vanaf
iemand positief blaast dan gaat het over in gerechtelijk.
2
,Politiebestel:
Verwijst naar 3 dingen
1. Politieaparaat: reguliere politiediensten, met een algemene opdracht op vlak van
ordehandhaving. Tot 1998 hadden we rijkswacht, gemeentepolitie, gerechtelijke
politie bij parket. Na 1998 federaal en lokaal niveau.
Reguliere politiediensten als tegenstelling voor bijzondere politiediensten.
Uiteraard nog politie in zeevaart en op sporen. Alleen zijn het geen bijzondere
politiediensten meer maar geïntegreerd in de federale politiediensten want dan zijn ze
deel van dezelfde oragnisatie.
Inspectiediensten = te maken met ons bijzonder strafrecht. Bv drugswet of een
milieudecreet. Gespecialiseerde diensten die toezicht houden op de wetten want zij
hebben dan ook de kennis om er toezicht op te houden. Er is niemand in belgie die
kan zeggen hoeveel inspectiediensten er zijn (bijzonder veel)
Bv milieuinspectie, BWI, sociale inspectie, …
2. Politie Ambtenaren
Art 3 ten derde van WPA wat is een politieambtenaar
Art 3 ten tweede van WPA wat is een politieoverheid
die 2 lezen
Als je te snel leest dan denk je 2 keer hetzelfde! Bij politie ambtenaar is de kern dat
die bepaalde politiemaatregelen kan nemen of kan uitvoeren.
Overheden: men spreekt van juridische politiemaatregelen.
Cruciaal! Kan een politie een betoging op voorhand gaan verbieden? Kan politie
verbieden? In een democratie is het de overheid! Ofwel burgemeesten, gouverneur of
minister gerechtelijke zaken. De juridische maatregel is een zaak van overheden.
De uitvoering is een zaak van de politie. Politie in belgië werkt ALTIJD onder de
politieoverheden.
Zeggenschap (begrip dat kan voorkomen in examen)
1. Beheer: alle aspecten die ervoor zorgen dat politie kan doen wat ze moeten
doen. Over personeel, cellen, sproeiwagens, informatica, beveiligde
databanken, wapens, opleidingen, pensioenregeling
Beheer heeft veelal te maken met geld
2. Gezag: wie heeft het voor het zeggen?
Wie bepaald of je een huiszoeking doet,
3. Beleid: er zijn altijd te weinig middelen om te doen wat we willen doen. Dus
prioriteiten stellen. De overheid moet deze keuzes maken.
3. Politie overheden
Politierecht: bijzonder uitgebreid. WPA en WPG en er is veel regelgeving. Onze codexen
zullen slechts een fractie zijn van die regelgeving. Het is zeer chaotisch.
3
, DEEL I. DE HISTORISCHE
ACHTERGRONDEN VAN HET
HUIDIGE BELGISCHE
POLITIEBESTEL
HOOFDSTUK I. DE PERIODE VÓÓR DE BELGISCHE
ONAFHANKELIJKHEID (voor 1830)
I.1. De Franse oorsprong van de “Belgische” politie
Frankrijk in 17e en 18e eeuw daar bevinden we ons. We zien 2 bewegingen
1. Lokaal niveau: de grotere steden. De lokale overheden richten een eigen korps op.
Eerste in de hoofdstad Parijs.
2. Nationaal centraal niveau. De oprichting van een nationaal korps. De nationale
marechaussee.
Waarom nationaal?
- Op centraal niveau in de franse staat opgericht in 1720
- Verwijst naar het feit dat er voordien al provinciale eenheden waren die men
samenvoegde.
Als elke stad een korps opricht. Dan zou heel het land toch bedekt zijn met korpsen. Waarom
zou je dan nog nationaal een korps oprichten?
Omdat de nationale overheid bij nationale bedrijgingen van de overheid kan optreden. Tot
op de dag van vandaag zorgt het voor spanningen tussen nationaal en stedelijk.
De Franse Revolutie 1789 De revolutionairen reorganiseren de politie.
Op lokaal niveau in voldoende grote steden: stellen commissarissen van de politie aan.
Nationaal niveau die marechaussee vormen we om tot de gendarmerie nationale. moet
een nationaal korps zijn en blijven. En dat moet militair zijn. Het moet deel zijn van het leger.
Het korps moet de 2 klassieke politieopdrachten vervullen bestuurlijk en gerechtelijk in 1
korps
- Bestuurlijk (openbare ordehandhaving)
- Gerechtelijk korps moet in staat zijn om daders te vinden, strafzaken,…
Deze 2 taken zijn zoals broers en zussen en moet je samenhouden in 1 hand.
1795: De oostenrijkse nederlanden. Wat we nu belgië noemen werd een deel van Frankrijk
met als gevolg dat de gebieden die we nu belgië noemen dat daar dus het franse politiemodel
werd ingevoegd. In 1796 een apart ministerie, het “ministerie van politie”.
Geen vertrouwen in binnenlandse zaken niet genoeg krachtig en we hebben eentje nodig die
wel krachtig genoeg is. Voor politie een apart ministerie nodig.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller deriefleur. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now