Summary
Samenvatting Onderwijsbeleid
- Course
- Institution
Samenvatting van alle literatuur + collegeslides
[Show more]
Seller
Follow
naomideruiter2003
Content preview
ONDERWIJSBELEID STRUCTUREN EN PROCESSENWEEK 1
HOORCOLLEGE 1
- Beleid = de wijze waarop problemen tegemoet worden getreden (Besturen met verstand (Aquina,
1993))
- Wat of focusgerichte definitie van beleid (het gaat om de inhoud): het streven naar het bereiken van
bepaalde doeleinden met bepaalde middelen en bepaalde tijdskeuzen (Hoogerwerf, 2003). Een
weloverwogen plan met als doel een bepaald probleem op te lossen, te verminderen of te voorkomen
(Straatman, 2010)
- Wie of locusgerichte definitie van beleid (het gaat om de actoren): voornemens, keuzes en acties van
een of meer bestuurlijke instanties gericht op het sturen van een bepaalde maatschappelijke
ontwikkeling (Bovens, 2001)
- Hybride definitie van beleid (focus & locus): een politiek bekrachtigd plan (Hoppe en De Graaf),
waarbij Politiek wordt gedefinieerd als de strijd om beleid. Plan = inhoud/focus en Politiek = De
actoren die betrokken zijn bij het plan (bedenken, beslissen, uitvoeren): wie krijgt wat, wanneer en hoe
(Lasswell, 1936)
Politiek = De gezaghebbende toebedeling van waarden (e.g., vrijheid, solidariteit, veiligheid, efficiency,
gelijkheid) voor de samenleving als geheel => wie krijgt wat & hoe?
Sturing = (Doel)gerichte beïnvloeding van de samenleving (in een bepaalde context)
,Rationele benadering
Doelrationaliteit (uni-centrisch)
Effectief, efficiënt en samenhangend
Politieke benadering
Macht en belang (poli-centrisch)
Draagvlak
Culturele benadering
Zingeving
Collectief leervermogen
Institutionele benadering
Regelgeleide interactie
Normatieve integratie
Definities van beleid
Rationele benadering: Een verzameling doelstellingen en middelen die in een bepaalde
tijdsvolgorde worden aangewend, neergelegd in een politiek bekrachtigd
besluit of plan
Politieke benadering: Tijdelijke codificatie van de consensus en daarmee van de
machtsverhoudingen in een beleidsnetwerk
Culturele benadering: Sociale constructie gericht op betekenisverlening die tot de verbeelding
moet spreken
Institutionele benadering: Uitkomst van regelgeleide interactie en belichaming van een geheel van
regels
LITERATUUR HOORCOLLEGE 1
BELEID IN BEWEGING HOOFDSTUK 1
Om deze complexiteit te duiden, wordt het voorbeeld van de Nederlandse strijd tegen water gebruikt als een
metafoor. Hierbij wordt benadrukt hoe beleidsontwikkeling en compromisvorming noodzakelijk zijn om
effectieve oplossingen te vinden voor vraagstukken waarbij diverse belangen spelen.
,De essentie van politiek, beleid en sturing wordt vervolgens besproken aan de hand van twee voorbeelden: de
vluchtelingencrisis en de strijd tegen water. Politiek draait om het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken
en het afwegen van verschillende belangen en waarden. Beleid en sturing vormen samen met politiek een
‘magische driehoek’, waarbij alle elementen met elkaar verbonden zijn. Het afwegen van waarden en belangen
leidt tot spanningen en dilemma’s, zoals te zien is bij de opvang van vluchtelingen en de bescherming tegen
wateroverlast.
Het belang van spelregels in politieke processen, zoals vastgelegd in de grondwet en internationale verdragen,
wordt benadrukt. Hierbij wordt verwezen naar de Nederlandse ‘poldercultuur’ als een voorbeeld van een
politieke stijl die draagvlak probeert te verwerven door belangen zorgvuldig af te wegen.
Het betoog eindigt met een discussie over allocatiemechanismen, waarbij veiligheid als waarde op verschillende
manieren kan worden aangeboden. Hierbij worden drie mechanismen onderscheiden: de staat, de markt en de
gemeenschap. Beleid, politiek en sturing zijn nauw met elkaar verbonden en vormen de basis voor het realiseren
en sturen van deze waarden in de samenleving.
1. Strategisch beleid: Dit gaat over het vaststellen van langetermijndoelen en visies. Bijvoorbeeld, het ministerie
van Binnenlandse Zaken dat burgers aanmoedigt om zelf initiatieven te nemen binnen hun wijk.
2. Tactisch beleid: Hier draait het om de verdeling van middelen en taken binnen organisaties. Bijvoorbeeld, het
toewijzen van budgetten voor sociale activering van jongeren die vroegtijdig schoolverlaten hebben.
3. Operationeel beleid: Dit omvat concrete instructies voor het uitvoeren van beleidsprogramma’s. Bijvoorbeeld,
richtlijnen voor ambtenaren over het verlenen van ontheffingen van onroerendezaakbelasting.
Daarnaast worden verschillende typen beleid onderscheiden op basis van hun doel:
1. Explorerend beleid: Gericht op het verkennen van nieuwe aanpakken voor problemen, zonder
specifieke doelen vast te stellen. Bijvoorbeeld, het ministerie van Binnenlandse Zaken dat een visie
promoot waarin burgers zelf initiatief nemen binnen hun gemeenschap.
2. Verdelend beleid: Gericht op de verdeling van hulpbronnen tussen partijen. Bijvoorbeeld, het toewijzen
van budgetten aan peuterspeelzalen op basis van bepaalde criteria zoals het aantal allochtone peuters dat
ze bedienen.
3. Herverdelend beleid: Gericht op het corrigeren van bestaande verdelingen van hulpbronnen die als
onrechtvaardig worden beschouwd. Bijvoorbeeld, positieve discriminatie om bepaalde achtergestelde
groepen extra kansen te bieden.
4. Regulerend beleid: Gericht op het voorschrijven en controleren van activiteiten om specifieke doelen te
bereiken. Bijvoorbeeld, wetten die minimale technische normen vaststellen voor de bouw om de
kwaliteit en veiligheid van gebouwen te waarborgen.
Daarnaast worden beleidstypen onderscheiden op basis van hun rol en impact, zoals faciliterend beleid
(ondersteuning bieden), stimulerend beleid (gedrag beïnvloeden met prikkels) en constituerend beleid (oprichten
van nieuwe instituties).
BELEID IN BEWEGING HOOFDSTUK 3
De tekst onderzoekt de dynamiek van beleidsvorming en -uitvoering aan de hand van veranderingen in het
orgaandonatiesysteem in Nederland als voorbeeld. Dit illustreert hoe beleidsmakers te maken hebben met
complexe processen en uiteenlopende perspectieven, variërend van vrijwillige tot verplichte orgaandonatie,
waarbij politieke besluitvorming, maatschappelijke druk en ethische overwegingen een rol spelen.
Vervolgens worden vier benaderingen van beleid behandeld: de rationele, politieke, culturele en institutionele
benaderingen. Elke benadering biedt een uniek perspectief op beleidsprocessen, gebaseerd op verschillende
verklaringsmechanismen, mens- en wereldbeelden, instrumentatie, beoordelingscriteria, rol van kennis en
informatie, verloop van het beleidsproces en de rol van politiek.
, De rationele benadering richt zich op het bereiken van doelstellingen door middel van instrumenten, met een
focus op doelrationaliteit en evidence-based beleid. Daarentegen benadrukt de politieke benadering de strijd om
macht en belangen tussen verschillende actoren, waarbij beleid gezien wordt als het resultaat van
onderhandelingen en compromissen.
De culturele benadering richt zich op de sociale constructie van beleid, waarbij betekenisverlening en interactie
centraal staan, terwijl de institutionele benadering de rol van regels, kennis en informatie in beleidsvorming en -
uitvoering benadrukt, evenals de beoordeling van beleid op basis van effectiviteit en passendheid.
De politieke benadering ziet beleidsvorming als een proces van strijd en onderhandeling tussen diverse
belanghebbenden, in tegenstelling tot de lineaire aanpak van de rationele benadering. Deze benadering erkent de
complexiteit en onvoorspelbaarheid van beleidsprocessen, waarbij belangen, machtsverhoudingen en netwerken
een grote rol spelen.
In deze visie worden beleidsinstrumenten niet als neutraal beschouwd, maar eerder als machtsmiddelen die
worden ingezet om belangen te dienen. Kennis en informatie worden gezien als cruciale bronnen van macht,
waarmee probleempercepties kunnen worden ondersteund of uitgedaagd. Beleidsvorming en -uitvoering zijn
nauw verweven en kunnen elkaar beïnvloeden, waardoor beleidsprocessen vaak incrementeel en chaotisch
verlopen. Het succes van beleid wordt beoordeeld vanuit het perspectief van betrokken belanghebbenden en
hangt af van de mate van draagvlak en de bescherming of versterking van specifieke belangen en machtsposities.
De institutionele benadering daarentegen richt zich op de rol van regels en interacties tussen belanghebbenden in
beleidsprocessen. Hierbij wordt de nadruk gelegd op de invloed van historisch gegroeide normen, regels en
praktijken op de vorm en inhoud van beleid. Beleid wordt gezien als het resultaat van interacties binnen een
systeem van vastgelegde regels en conventies, wat de ruimte voor individuele keuzes en handelingen beperkt.
Deze benadering benadrukt de centrale rol van instituties en de structurerende invloed van formele en informele
regels op beleidsprocessen. Beleid wordt beoordeeld op basis van effectiviteit, efficiëntie en passendheid,
waarbij steun en legitimiteit vanuit de samenleving cruciaal zijn.
De tekst sluit af door te concluderen dat ondanks de verschillende benaderingen, er sprake is van convergentie in
de manier waarop beleid wordt gevormd door interactie tussen partijen en de invloed van regels en structuren op
beleidsvorming en -uitvoering.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller naomideruiter2003. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.43. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now