Grondbeginselen van het recht van de Europese Unie
Deze samenvatting bevat alle lesnotities. Zowel de theorie als alle arresten die tijdens de lessen zijn gezien zijn in deze samenvatting uitgebreid opgenomen.
Toegelaten materiaal:
- J. Meeusen, Recht van de Europese Unie – Basisjurisprudentie, Antwerpen, Larcier-Intersentia, 2024 (5e ed.)
- J. Meeusen, Recht van de Europese Unie – Bronnen, Antwerpen, Larcier-Intersentia, 2024 (2e ed.)
Belangrijk bij boeken: Het toegelaten materiaal mag géén notities (d.w.z. geen cijfers en geen letters) bevatten
wel markeringen (kleuren; onderstrepingen; pijlen; vraag- of uitroeptekens…) en/of post-its (waarop evenmin cijfers of
letters zijn toegelaten).
Examenvragen:
- Heel veel belang aan rechtspraak HvJ, kans is heel groot dat je op het examen een arrest vh HvJ voor je krijgt, en
zal moeten antwoorden hoe dit arrest bijdraagt aan de ontwikkeling van EU.
- Voorbeeld: artikel 2 van het unieverdrag, wat is het belang daarvan?
Belangrijk: TO THE POINT antwoorden, moet niet de volledige geschiedenis geven, evolutie, …
‘Bijvragen’: krijgt het woord, gaat antwoorden op de vraag. Kans is groot dat de prof hierna nog vragen stelt. Denk hierbij
niet dat het ‘bijvraagjes’ zijn. De conversatie is erop gericht te weten hoe ver je kennis draagt. Bent er dus niet vanaf met
je antwoord, geheel van de conversatie moet aantonen dat je toezicht in hebt de kennis.
,INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1: Het Europese integratieproces (les 1) (Roze 1) .............................................................................. 6
1.1: ‘Europa’: een lange geschiedenis ....................................................................................................................6
1.2: Het verdrag van Lissabon .............................................................................................................................. 11
1.3: De Europese integratie: een succesverhaal …................................................................................................ 11
Hoofdstuk 2: Het Unierecht vandaag: overzicht en wegwijs (les 2) (Roze 2) ........................................................ 12
2.1: Het verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) ........................................................................................... 12
2.2: Het verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) ................................................................. 13
2.3: Verdere primaire bronnen ............................................................................................................................. 14
2.4: Unierecht online .......................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 3: Fundamentele beginselen van de EU-rechtsorde (Paars 1) ........................................................... 15
3.1: De EU is een autonome, constitutionele rechtsgemeenschap ........................................................................ 15
3.1.1 De EU is een rechtsgemeenschap ........................................................................................................... 15
3.1.2 De EU is een constitutionele rechtsgemeenschap .................................................................................... 19
3.1.3 De EU is een autonome rechtsgemeenschap ........................................................................................... 20
3.2: Bescherming van grondrechten (les 3) ........................................................................................................... 28
3.3: Attributie, subsidiariteit en evenredigheid ...................................................................................................... 33
3.3.1 Attributie- of bevoegdheidsbeginsel ........................................................................................................ 33
3.3.2 Subsidiariteitsbeginsel ........................................................................................................................... 36
3.3.3 Evenredigheidsbeginsel- of proportionaliteitsbeginsel.............................................................................. 37
Hoofdstuk 4: Het institutionele kader van de EU (les 4) (paars 2 // 10,5 cm) ....................................................... 43
4.1: Overzicht (les 4) ........................................................................................................................................... 43
4.2: Democratische beginselen ........................................................................................................................... 43
4.3: Het Europees parlement ............................................................................................................................... 44
4.3.1 Samenstelling van het parlement ............................................................................................................ 45
4.3.2 taken en bevoegdheden Europees parlement........................................................................................... 45
4.3.3 Besluitvorming en werkwijze Europees Parlement .................................................................................... 46
4.4: De Europese Raad ........................................................................................................................................ 47
4.4.1 Samenstelling en voorzitterschap............................................................................................................ 48
4.4.2 Taken en bevoegdheden van de Europese Raad ....................................................................................... 49
4.5: De Raad / de raad van ministers .................................................................................................................... 50
4.5.1 Samenstelling ........................................................................................................................................ 50
4.5.2 voorzitterschap ...................................................................................................................................... 52
4.5.3 Taken en bevoegdheden ......................................................................................................................... 53
4.5.4 Besluitvorming ....................................................................................................................................... 53
4.5.5 Werkwijze............................................................................................................................................... 55
4.6: De commissie .............................................................................................................................................. 56
4.6.1 Samenstelling, benoeming en ontslag van de commissie ......................................................................... 56
4.6.2 Voorzitterschap (les 5) ............................................................................................................................ 58
4.6.3 Hoge vertegenwoordiger ......................................................................................................................... 58
, 4.6.4 De commissie als “volkomen onafhankelijk college” ................................................................................ 58
4.6.5 taken en bevoegdheden van de commissie .............................................................................................. 59
4.7: Het Hof van Justitie van de EU ....................................................................................................................... 60
4.7.1 Samenstelling ........................................................................................................................................ 60
4.7.2 Taken en bevoegdheden ......................................................................................................................... 61
4.8: De Europese Centrale Bank (ECB) ................................................................................................................. 62
4.8.1 Samenstelling ........................................................................................................................................ 62
4.8.2 Taak ....................................................................................................................................................... 62
4.9: De Rekenkamer ........................................................................................................................................... 63
4.10: Zelfstandige en ondersteunende organen en instanties ................................................................................ 64
4.10.1 ECOnOMISCH en Sociaal Comité .......................................................................................................... 64
4.10.2 Comité van de Regio’s........................................................................................................................... 64
4.10.3 Ombudsman ........................................................................................................................................ 65
4.10.4 Europese Investeringsbank (EIB)............................................................................................................ 65
4.10.5 Bureaus en agentschappen ................................................................................................................... 65
Hoofdstuk 5: Besluitvorming in de EU (blauw 1) ............................................................................................... 66
5.1: Inleiding....................................................................................................................................................... 66
5.2 Motivering, publicatie en informatie................................................................................................................ 66
5.2.1 Motiveringsplicht .................................................................................................................................... 66
5.2.2 Publicatie ............................................................................................................................................... 67
5.2.3 Informatie .............................................................................................................................................. 67
5.3: Besluitvorming kachtens het VWEU (les 6) ..................................................................................................... 68
5.3.1 Eerste weg: “Gewone wetgevingsprocedure” ........................................................................................... 69
5.3.2 Tweede weg: bijzondere wetgevingsprocedures ....................................................................................... 70
5.3.3 Over specifieke onderwerpen hebben we soms specifieke procedures ..................................................... 71
5.3.4 Gedelegeerde en uitvoerinsghandelingen ................................................................................................ 73
5.4: Besluitvorming krachtens het VEU ................................................................................................................ 74
5.4.1 Eerste procedure: procedure van artikel 7 VEU: Procedure ‘schending waarden’ ....................................... 74
5.4.2 Tweede procedure: gemeenschappelijk- en veiligheidsbeleid (GVBV) ....................................................... 76
5.4.3 Derde procedure: “Nauwere samenwerking” (art. 20 VEU en 326-334 VWEU) ............................................ 78
5.4.4 Herziening van de verdragen (art. 48 VEU) ................................................................................................ 79
5.4.5 Toetreding tot de EU (artikel 49 VEU) ........................................................................................................ 80
5.4.6 Uittreding uit de EU (art. 50 VEU) ............................................................................................................. 82
Hoofdstuk 6: Rechtsbronnen van de EU (les 6) (blauw 2 // 14 Cm) ..................................................................... 83
6.1: Inleiding....................................................................................................................................................... 83
6.2: Primair unierecht ......................................................................................................................................... 84
6.3: Algemene beginselen van Unierecht, incl. grondrechten ................................................................................ 85
6.4: Internationaal recht ...................................................................................................................................... 86
6.4.1 Internationale overeenkomsten ............................................................................................................... 86
6.4.2 Internationaal gewoonterecht ................................................................................................................. 86
6.4.3 Handelingen van organen opgericht door internationale overeenkomsten: ................................................ 86
6.5: Verordeningen (les 7).................................................................................................................................... 87
6.6: Richtlijnen ................................................................................................................................................... 90
6.7: Besluiten ................................................................................................................................................... 106
6.8: aanbevelingen en adviezen ......................................................................................................................... 107
Hoofdstuk 7: Rechtsbescherming in de EU (groen 1 // 16 cm) ......................................................................... 112
7.1: Inleiding..................................................................................................................................................... 112
1.1 Bevoegdheden van het HvJ van de EU ....................................................................................................... 112
1.2 Bevoegdheden van de nationale rechter ................................................................................................... 112
7.2: Beroep wegens niet-nakoming Unierecht LS (art. 258 – 260 VWEU) (les 9) ..................................................... 113
7.2.1 Eerste procedure mbt de controle op de naleving van unierecht op de lidstaten: ..................................... 113
7.2.2 Tweede procedure mbt controle op de naleving van unierecht op de lidstaten: ........................................ 120
7.3: Beroep tot nietigverklaring (art. 263, 264 en 265 VWEU) ................................................................................ 121
7.3.1 Voorwerp (wat kan vernietigd W verklaard?) ........................................................................................... 121
7.3.2 Beroepsgerechtigden (art. 263, al. 2-4, VWEU): ...................................................................................... 122
7.3.3 Procestermijn ....................................................................................................................................... 128
7.3.4 Nietigheidsgronden .............................................................................................................................. 128
7.3.5 Gevolgen .............................................................................................................................................. 128
7.5: Beroep tot schadevergoeding bij niet-contractuele aansprakelijkheid EU (art. 268 en 340, al. 2, VWEU) .......... 130
7.5.1 Wat? .................................................................................................................................................... 130
7.5.2 verzoeker en verweerder? ..................................................................................................................... 130
7.5.3 Voorwaarden voor beroep ..................................................................................................................... 131
7.6: Exceptie van onwettigheid (art. 277 VWEU) .................................................................................................. 132
7.7: Procedures in kort geding voor HvJ (art. 278-279 VWEU) ............................................................................... 133
7.8: Adviezen (art. 218, lid 11, VWEU) ................................................................................................................. 134
7.9: Door nationale rechter verleende rechtsbescherming .................................................................................. 135
7.9.1 Procedure voor nationaal recht ............................................................................................................. 135
7.9.2 Staatsaansprakelijkheid........................................................................................................................ 136
7.10: Prejudiciële procedure (art. 267 VWEU) ..................................................................................................... 142
7.10.1 Wat is een prejudiciële procedure? ...................................................................................................... 142
7.10.2 Ontvankelijkheidsvoorwaarden: prejudiciële vragen ............................................................................. 143
7.10.3 Principiële verwijzingsmogelijkheid voor alle nationale rechters (art. 267, alinea 2 VWEU) ...................... 146
7.10.4 principiële verwijzingsplicht voor de hoogste rechters (art. 267, derde alinea VWEU) ............................. 152
7.10.5 Gevolgen van een prejudicieel arrest ................................................................................................... 157
7.11: Een “volledig stelsel van rechtsmiddelen en procedures”? ......................................................................... 161
Hoofdstuk 8: Marktintegratiebeleid (groen 2 // 18cm) ..................................................................................... 162
8.1: Inleiding..................................................................................................................................................... 162
8.2: Marktintegratie ........................................................................................................................................... 163
8.2.1 Vier stadia van marktintegratie .............................................................................................................. 163
8.2.2 Evolutie van de marktintegratie in de EU ................................................................................................ 163
8.3: Negatieve en positieve integratie ................................................................................................................. 164
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lot1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $17.55. You're not tied to anything after your purchase.
