Dit is mijn samenvatting van het keuzevak Toegepaste Farmacologie, gegeven in het 4de modeltraject. In de samenvatting zijn casussen met oplossing geïncludeerd. De artikels zitten er niet bij.
Schepens Dana – Bachelor in de Verpleegkunde MT4 (2023-2024)
KEUZEVAK: TOEGEPASTE FARMACOLOGIE
GENEESMIDDELEN VOOR DE BEHANDELING VAN KANKER
PATHOFYSIOLOGIE
> kanker = ongeremde proliferatie cellen (celdeling) -> GM zullen deling proberen remmen
> normaal: celdeling verloopt onder invloed van hormonen en chemische stoffen en gebeurt enkel wanneer nodig
-> elke cel bevat volledige set info om alle eiwitten (ongvr 20 000) te produceren die lichaam nodig heeft
-> cel produceert enkel die eiwitten die het nodig heeft voor zijn specifieke functie in het lichaam
-> info voor aanmaak eiwitten -> in DNA (=deoxyribonucleïnezuur)
-> DNA verdeeld over 46 chromosomen (elke cel bevat dus 46 chromosomen – 23 paren)
-> de geslachtscellen hebben er maar 23 (ongepaard)
-> per chromosoom -> info voor honderden proteïnen
-> stukje DNA met genetische informatie voor 1 proteïne (=1 keten aminozuren) = gen
DNA = deoxyribonucleïnezuur
= lange streng nucleotiden, die bestaan uit stikstofbase (adenine, guanine, thymine en cytosine), een deoxyribose (= suiker waaraan O-atoom ontbreekt) en een
fosfaatgroep
EIWITSYNTHESE
CELDELING EN DNA-REPLICATIE (=VERDUBBELEN DNA)
> helicase: opgevouwen DNA ontvouwen
> topoïsomerase: strengen komen mooi te liggen (georiënteerd) om de koppels te maken
> DNA-polymerase: strengen uit elkaar, georiënteerd – goed overgeschreven tot 2 dubbelstrengen
>>> op deze enzymen kunnen GM aangrijpen
CELCYCLUS
> normaal: cel in rust, enkel indien signaal om te delen → celcyclus
• G0 = rustfase
• G1 = cel groeit en bereidt zich voor op de deling (materiaal bijmaken)
• S = fase waarin nieuw DNA wordt gesynthetiseerd (DNA-replicatie)
• G2 = verdere groei
• M-fase = mitose (= de dubbele chromosomen verdelen zich over twee delen van de cel
en op het einde deelt de cel) → resultaat: 2 dochtercellen met dezelfde info
> niet elke cel in dezelfde fase van de celdeling -> verschillende kuren om cel in elke fase te pakken
1
, Schepens Dana – Bachelor in de Verpleegkunde MT4 (2023-2024)
REGULEREN CELDELING VERSUS ONTSTAAN KANKER
> DNA in cel codeert voor aanmaak eiwitten
-> als code -> goed dan ook aanmaak van goed eiwit
-> mutatie in DNA dan
> mutaties kunnen ontstaan door regelmatig in contact te komen met carcinogene stoffen:
- ioniserende straling
- pesticiden
- tabaksrook
- asbest
> mutaties in DNA frequent
-> niet elke mutatie leidt tt kanker
-> reparatiemechanisme van de cel:
- tumorsuppressorgenen = genen die coderen voor eiwitten die de celdeling onderdrukken
- proto-oncogenen = genen die coderen voor eiwitten die de celdeling bevorderen
-> als er een mutatie in bovenstaande genen optreedt, dan ongeregelde celdeling (bv. suppressoreiwit functioneert niet goed of mutatie van proto-
oncogeen naar oncogeen waardoor te veel celdeling)
> normaal: cel die abnormaal wordt, w opgeruimd door cel = apoptose -> bij kanker gebeurt dit niet
> kanker: gemuteerde cel geeft signalen om meer bloedvaten aan te maken om meer O2 te voorzien voor tumor
> benigne versus maligne tumor
GENEESMIDDELEN
> geen universeel GM tegen kanker
CHEMOTHERAPIE
> cytostatica: alle moleculen die inwerken op de celdeling
> ook chirurgie en RT
> = farmacotherapeutische therapie (= gerichte biotherapie met genetisch gemanipuleerde proteïnen)
> grootste uitdaging chemotherapie: enkel de slechte cellen aanvallen en gezonde cellen gerust laten
-> maar!: aangrijpingspunten voor GM (receptoren, ionkanalen, enzymen) zijn te gelijkend tussen tumorcellen en gezonde cellen
-> verschil: snelheid van celdeling dus GM zullen daarop ingrijpen
> chemo meestal in 6 beurten (indien nog rest, immuunsysteem cel kan zelf opruiming doen)
-> slechts een fractie van de tumorcellen door 1 behandeling w aangevallen (o.w.v. slechte doorbloeding tumorcellen)
-> beurten zijn ook nodig om rustperioden in te bouwen zodat ‘gezonde cellen’ de kans krijgen om te herstellen
> alle sneldelende cellen van het lichaam worden aangetast: huid, maag, darmen, haar, bloed, sperma
-> dus vaak stomatitis, malabsorptie, verstoringen van de vertering, problemen aanmaak RBC; WBC; TC, verstoorde spermaproductie
-> opgelet bij zwangeren (cellen foetus delen ook snel)
> o.w.v. alle bijwerkingen moeten vpk’ veel aandacht besteden aan de toediening van deze middelen
> toedienen chemotherapie: oraal, IM, SC, intra-arterieel, IV, in holten (blaas, pleura, peritoneum), intra-oculair, intrathecaal via lumbaalpunctie, lokaal
> chemotherapie vaak combinatietherapie -> 1 GM is maar effectief in 1 fase van de celdeling, maar niet alle tumorcellen zitten op moment van toediening in
zelfde fase, dus versch fasespecifieke GM toedienen zodat cellen in alle fase worden aangevallen
-> vb. R-CHOP = combinatietherapie bij Non-Hodgkin lymfoom (rituximab, cyclofosfamide, hydroxydaunorubicine (doxorubicine), oncovin (vincristin), prednisolone
(stimuleert cellen van G0 naar G1 )
° stimuleren cellen om van rustfase naar G1-fase te gaan
° inwerken op onstekingsproces
ALKYLERENDE VERBINDINGEN
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller danaschepens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.07. You're not tied to anything after your purchase.
