OWG8.1
Gezond worden en blijven is zo simpel/complex
Globale leerdoelen:
• De VIO kent de omgevings-, biologische- en gedragsfactoren die de gezondheid van een
vrouw (van de pre- tot postnatale periode) beïnvloeden en kan deze vanuit een ecologisch
perspectief toelichten.
• De VIO beschrijft de doelstellingen van preventie/gezondheidsbevordering en kan dit binnen
een historisch perspectief plaatsen.
• De VIO benoemt de wetgeving, financiering en infrastructuur rondom de publieke
gezondheidszorg in Nederland.
1. Volksgezondheid en determinanten
(Bron: hIps://www.rivm.nl/determinanten-van-gezondheid)
Volgens de WHO is de definiMe van gezondheid: Gezondheid is een toestand van volledig fysiek,
geestelijk en sociaal welbevinden en niet louter het ontbreken van ziekten of gebreken.
Gezondheid wordt bepaald door een ingewikkelde combinaMe van verschillende factoren. Factoren
die invloed hebben op het ontstaan van een ziekte of het beloop ervan noemen we determinanten.
Vijf belangrijke determinanten van de gezondheid zijn ongezonde voeding, weinig bewegen,
problemaMsch alcoholgebruik, psychosociale arbeidsbelasMng en slechte luchtkwaliteit. We noemen
ze daarom ook wel impactvolle determinanten.
Een goede gezondheid vraag om meer dan een goede gezondheidszorg. Een integrale werkwijze is
nodig, met aandacht voor achterliggende determinanten. Dat kunnen individuele factoren zijn, zoals
sociaaleconomische status, persoonlijkheid en zelQeeld. Maar ook de fysieke en sociale omgeving,
zoals de voedselomgeving of een beweegvriendelijke omgeving op school of op het werk.
Sommige achterliggende determinanten hebben te maken met de persoon zelf. Denk aan leeTijd:
Meners drinken meer gezoete dranken dan oudere volwassenen. Op andere achterliggende
determinanten hebben we iets minder invloed, zoals de beschikbaarheid van ongezond voedsel in de
schoolkanMne. Of nog minder, zoals de prijs van gezond voedsel. Deze achterliggende determinanten
samen bepalen hoe we ons gedragen of voelen. Ze bepalen onze werk- en leefomgeving en het milieu
waarin we leven.
Onder determinanten van (on)gezondheid verstaan we alle factoren die de volksgezondheid
beïnvloeden. Het gaat om zowel risicofactoren voor ongezondheid als om factoren die de gezondheid
posiMef beïnvloeden. We hanteren vaak een indeling in persoonsgebonden factoren, leefsMjl en de
fysieke en sociale omgeving.
Persoonsgebonden factoren ontwikkelen zich vaak via een wisselwerking tussen genen, leefsMjl en
omgevingsfactoren. Deze factoren zijn dus zowel geneMsch als verworven. Voorbeelden van
persoonsgebonden factoren zijn leeTijd en geslacht, bloeddruk, en overgewicht.
Bij leefsMjlfactoren gaat het om gedrag dat een gunsMge of een ongunsMge invloed kan hebben op de
gezondheid, zoals lichaamsbeweging, roken en overmaMg alcoholgebruik.
Bij omgevingsfactoren gaat het om zowel de fysieke als de sociale omgeving. Voorbeelden van fysieke
omgevingsfactoren zijn geluid, straling, luchtverontreiniging en de kwaliteit van het milieu. De sociale
omgeving omvat het geheel van sociale, culturele en levensbeschouwelijke factoren dat van invloed is
, op het menselijk gedrag. Onderwerpen die gerelateerd zijn aan de sociale omgeving zijn bijvoorbeeld
arbeid, parMcipaMe, eenzaamheid en sociaal economische status.
Ook kunnen ziekten of aandoeningen dienen als determinant voor andere ziekten of gezondheid.
Naast deze groepen van determinanten zijn prevenMe, zorg en maatschappelijke determinanten ook
van invloed op de volksgezondheid. Deze factoren worden ook wel “drijvende krachten” genoemd.
Drijvende krachten kunnen ingedeeld worden in demografische, economische, sociaal-culturele,
technologische, ecologische en poliMeke factoren. Er is dus een duidelijke gelaagdheid in
determinanten die op verschillende niveaus bijdragen aan onze gezondheid.
Model van Dahlgren en Whitehead (regenboogmodel)
Dahlgren en Whitehead (2006) hebben het regenboogmodel ontwikkeld. Dit model laat zien welke
factoren van invloed zijn op onze gezondheid. In het centrum van het model staan de individuele
kenmerken van mensen; leeTijd, geslacht en erfelijke factoren maken duidelijk dat ieder mens uniek
is. In de bogen daaromheen staan de factoren die beïnvloedbaar zijn, die een posiMeve of een
negaMeve invloed op gezondheid kunnen hebben.
De eerste boog
Deze boog wordt gevormd door de individuele
leefsMjlfactoren waar je zelf invloed op hebt.
De tweede boog
De tweede boog in het model van Dahlgren &
Whitehead heeT alles te maken met sociaal
welzijn. Deze wordt gevormd door de invloed van
het sociale netwerk, zoals het gezin, vrienden en
andere mensen in de directe omgeving. Een
groot sociaal netwerk draagt bij aan fysiek en
mentaal welzijn.
De derde boog
Deze boog bevat de invloed van de leef- en werkomstandigheden op gezondheid. Deze boog
beschrijT de toegankelijkheid van belangrijke voorzieningen zoals onderwijs, gezondheidszorg,
cultuur en sport.
De vierde boog
De vierde boog van het model maakt duidelijk dat gezondheid wordt bepaald door de maatschappij
waarin we leven: de algemene sociaaleconomische, poliMeke, culturele en omgevingsfactoren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ernasmit. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.93. You're not tied to anything after your purchase.