DEEL 1: CULTUUR – ENKELE KADERS
1 INLEIDING
Cultuur
‘bewerking van de bodem’
‘alles wat aan de natuur toegevoegd wordt’
- Ingrijpen, bewerken en beheersen van de natuur
IETS IS OF CULTUUR OF NATUUR
Dit terwijl de realiteit iets complexer in elkaar zit en het geheel pas een interessante focus
biedt op de realiteit rondom ons.
- Cultuur heeft te maken met de aspecten van het menselijke zijn en handelen in relatie tot
wat met bewust/ onbewust leert
Antropologie
Mensbeeld Wereldbeeld
1.1 Antropologie als vertrekpunt voor een definitiekader
Ontstaan: midden de 19de eeuw
- Bij de scheiding van de filosofie en de sociologie
Wetenschappers waren betrokken bij de Europese samenleving en haar interne problematiek
- Noemden zichzelf volkenkundigen of etnologen
Volkenkundigen/ etnologen: men merkt de verschillen op en verdiept zich graag in deze ‘exotische
vreemden’
Ontwikkeling in de tijd van het kolonialisme
- + 3 elementen die aanleiding geven tot het ontstaan van de antropologie
- De verlichting heeft dit mogelijk gemaakt
Tijdspanne van expansie, slavernij en kolonisering
- GEVOLG: contact tussen Europa en culturen van buitenaf
o Ongelijke behandeling omdat met dacht dat de primitieve volkeren van de
aardbodem zouden verdwijnen
Antropologie wordt ‘het kind van het kolonialisme genoemd’
- Volk wordt bestudeerd als een rariteit
o Doel tot opvoeding en ontwikkeling van inheemse volkeren tot echte mensen
Kolonisatie bepaalt het mens, wereldbeeld en benadrukt verschillen
1.2 Antropologie
Tot na WOII: etnologie en volkenkunde
- Het verzamelen van informatie over primitieven
Etnografie: het beschrijven van één bepaald volk en dan nog het liefste in de traditie van de
natuurwetenschappen.
,2 CULTUUR EN DIVERSITEITSTUDIES
Kritiek op dit model -> inhoudelijke verruiming naar ANTROPOLOGIE
Antropologie: een middel om na te denken over hedendaags samenleven en indien mogelijk een
bijdrage te leveren aan concrete vraagstukken
Meer interpretatieve, humanistische benadering in plaats van wetenschappelijk en
traditioneel met de natuur
Gebruikmaken van veldonderzoek
Vergelijkend perspectief
- Eigen referentiekader als relatief beschouwt.
“De studie (logos) van de mens (anthropos) of nog de studie van de mensheid”
Cultuur tout court
- Mogelijke verwarring ontstaat omdat we zowel gebiedsindelingen, groepsindelingen
kunnen maken als conceptuele benaderingen gebruiken
- Cultuur als een wij – zij groep
o Bouw van muren om onderscheid te maken
o Ontvolking in de strijd werpen om de cultuur te beschermen binnen de politiek
opmars naar verkiezingen
Afhankelijk van de invalshoek wordt er een definitie over cultuur gevolgd
- Zie 5 invalshoeken van Kloos
1.4 Eerste bruikbare definitie
1.4.1 De voorlopers- cultuur omschreven vanuit het evolutionisme
E.B. Tylor
Grondlegger van de antropologie
Zag cultuur als een resultaat van wat de mens maakte
- Zijn perceptie verwijst niet naar de constante verandering, geschiedenis en compexiteit
van cultuur
Had een etnocentrische en normatieve invullen van ‘andere culturen’
Definitie gaf de aanzet tot het formuleren van een mogelijke inhoud van cultuur
Definitie: cultuur of beschaving, opgevat in haar brede etnografische betekenis, is dat complex geheel
dat bestaat uit kennis, overtuiging, kunst, moraal, recht, gebruiken en alle andere vermogens en
gewoonten die de mens heeft verworven als lid van de samenleving
Vertrok vanuit gradaties in culturen hoog – laag
- Toch; introductie van een lijn voor alle culturen door te spreken over elementen die
overal, in elke cultuur terug te vinden zijn
- Cultuur als wereldwijd fenomeen
Universeel
- Elke groep heeft cultuur en is eigen wetmatigheid; mens voelt overal de nood zich te
organiseren
, 3 CULTUUR EN DIVERSITEITSTUDIES
Cultuur is een aangeleerd gegeven
- Geen natuurlijke of bestaande eigenschappen van de mens
Complex geheel – geen eenduidig beeld
- Een systeem
1.4.1.1 Betekenis van evolutionisme in de definitievorming
Achtergrond
Geschiedschrijving vanuit het zelfbedacht epicentrum van de wereld, Europa
- Zie roman: ‘Haert of Darkness’
o Confrontatie van de beschaafde ‘blanke’ en de donkere wildheid
o KMMA, Tervuren
Cultuurevolutionisme in zijn tijdsgeest
- Kolonisering – ‘fundamenteel anders’
- Het westen aangevoerde cumulatie van productie als norm
- Ontwikkeling wetenschappen -> positivistische traditie
- Darwin evolutietheorie
o Indirecte invloed op de antropologie
- Scheppingsverhaal als enige ontstaansmogelijkheid – GEEN exclusief verhaal meer
Een gebrek aan veldwerk in combinatie met eurocentrisme van de verlichting
- Alle volkeren hebben cultuur, behoren tot dezelfde soort maar sommige ontwikkelen op
een ander tempo dan de andere
Hoogontwikkelde
cultuur = moderne
samenleving
Simpele, lage cultuur
= primitieve
samenleving
Centraal idee: Alle culturen doorlopen stadia waarbij ze zich ontwikkelen van een lage naar een hoge
mate van beschaving. Er is een doelgerichte ontwikkeling die leidt tot het ontstaan van de moderne
geïndustrialiseerde samenleving en hoogontwikkelde cultuur zoals met kent in Europa.
Kenmerken van het evolutionistisch denken over cultuur
Studie van cultuur is theoretisch
Vertrekt vanuit één uitgangspunt of hypothese
Mate van complexiteit
Een vergelijkende schaal opzetten in de verandering van matrilineariteit naar partiliniariteit
Morele plicht om de kolonisatie te handhaven
Aannames
- Wereldwijk kennen mensen dezelfde keuzes naar westers model
- Men ontwikkelt zich naar altijd beter, van laag naar hoog
- Cultuur wordt gezien als een homogene, afgebakende groep mensen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nenavanhoutte. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.31. You're not tied to anything after your purchase.