Samenvatting bedrijfseconomie schakeljaar bedrijfskunde '24
De samenvatting omvat alle theorie uit de les met ppt en oefeningen die in de les werden gemaakt. Inclusief herhaling over de 3 gastcolleges
Bedrijfseconomie
LAURENS VANDERCRUYSSE, STIJN VAN PUYVELDE, SEPPE
MAES
MANON VERMEESCH
,Inhoud
1 Fundamenten en marktwerking ....................................................................................................6
1.1 Kadering van domein ...........................................................................................................6
1.1.1 Wat is bedrijfseconomie ..................................................................................................6
1.1.2 Belangrijke concepten voor managers ..............................................................................6
1.2 Marktwerking .................................................................................................................... 10
1.2.1 Belang voor managers ................................................................................................... 10
1.2.2 Vraag ............................................................................................................................ 10
1.2.3 Vraagfunctie ................................................................................................................. 12
1.2.4 Consumentensurplus ................................................................................................... 12
1.2.5 Aanbod ........................................................................................................................ 13
1.2.6 Aanbodfunctie .............................................................................................................. 14
1.2.7 Producentensurplus ...................................................................................................... 14
1.2.8 Marktevenwicht ............................................................................................................ 14
1.2.9 Marktinterventies .......................................................................................................... 15
1.2.10 Comparatieve statica ................................................................................................ 16
2 Vraaganalyse en consumentengedrag ......................................................................................... 17
2.1 Inleiding............................................................................................................................ 17
2.1.1 Nood aan kwantitatieve vraaganalyse ............................................................................. 17
2.2 Kwantitatieve vraaganalyse ................................................................................................ 17
2.2.1 Wat is elasticiteit? ......................................................................................................... 17
2.2.2 Eigen prijselasticiteit ..................................................................................................... 17
2.2.3 Interpretatie van (eigen prijs) elasticiteit ......................................................................... 18
2.2.4 Belang van vraagelasticiteit voor managers ..................................................................... 18
2.2.5 Extreme vraagelasticiteiten ............................................................................................ 19
2.2.6 Factoren met een impact op prijselasticiteit ................................................................... 20
2.2.7 Prijselasticiteit linken met marginale analyse .................................................................. 20
2.2.8 Voornaamste elasticiteiten ............................................................................................ 21
2.2.9 Elasticiteit afleiden uit lineaire vraagfunctie .................................................................... 22
2.3 Consumentengedrag ......................................................................................................... 22
2.3.1 Belang voor managers ................................................................................................... 22
2.3.2 Consumentengedrag ..................................................................................................... 22
2.3.3 Model ........................................................................................................................... 23
2.3.4 Beperkingen ................................................................................................................. 23
2.3.5 Budgetbeperkingen ....................................................................................................... 24
1
, 2.3.6 Marktsubstitutievoet ..................................................................................................... 24
2.3.7 Verandering in budgetbeperkingen ................................................................................. 25
2.3.8 Consumentenevenwicht ............................................................................................... 25
2.3.9 Comparatieve statica .................................................................................................... 26
2.3.10 Implicaties voor werknemers ..................................................................................... 28
2.3.11 Link tussen indifferentiecurve en vraagcurve .............................................................. 28
2.4 Irrationaliteit ..................................................................................................................... 29
2.4.1 Behavioural economics ................................................................................................. 29
2.4.2 Bounded rationality ....................................................................................................... 29
2.4.3 Satisficing..................................................................................................................... 29
2.4.4 Implicaties voor prijszetting ........................................................................................... 29
2.4.5 Implicaties voor marktwerking ....................................................................................... 30
2.4.6 Implicaties voor beleid .................................................................................................. 31
3 Productieproces, kosten en de organisatie van het bedrijf ............................................................ 32
3.1 Inleiding............................................................................................................................ 32
3.1.1 Relevantie voor managers.............................................................................................. 32
3.2 Productieproces en kosten ................................................................................................ 32
3.2.1 Productiefunctie ........................................................................................................... 32
3.2.2 Korte vs langetermijnbeslissingen .................................................................................. 33
3.2.3 Maatstaven van productiviteit ........................................................................................ 33
3.2.4 Link tussen maatstaven van productiviteit ...................................................................... 34
3.2.5 De manager en het productieproces .............................................................................. 35
3.2.6 Algebraïsche productiefuncties ..................................................................................... 35
3.2.7 Isokwanten ................................................................................................................... 36
3.2.8 Isokostlijnen ................................................................................................................. 37
3.2.9 Veranderingen in isokostlijnen ....................................................................................... 37
3.2.10 Isokostlijnen en isokwanten ....................................................................................... 38
3.2.11 Optimale inputsubstitutie.......................................................................................... 38
3.2.12 Kostenfunctie ........................................................................................................... 38
3.2.13 Kortetermijnkosten ................................................................................................... 39
3.2.14 Gemiddelde en marginale kosten ............................................................................... 39
3.2.15 Isokosten ................................................................................................................. 39
3.2.16 Relatie tussen kostentypes ........................................................................................ 40
3.2.17 Vaste en verzonken kosten ......................................................................................... 40
3.2.18 Langetermijnkosten .................................................................................................. 41
3.2.19 (Dis) economies of scale ........................................................................................... 41
2
, 3.2.20 Kostfuncties voor meerdere outputs .......................................................................... 42
3.2.21 Economies of scope .................................................................................................. 42
3.2.22 Kostencomplementariteit .......................................................................................... 42
3.3 De organisatie van het bedrijf ............................................................................................. 43
3.3.1 Inputverwerking ............................................................................................................ 43
3.3.2 Transactiekosten ........................................................................................................... 44
3.3.3 Soorten gespecialiseerde investeringen ......................................................................... 44
3.3.4 Implicaties van gespecialiseerde investeringen ............................................................... 45
3.3.5 Context ...................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
3.3.6 GDPR en concurrentie bij overheidsopdrachten ............ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
3.3.7 Implicaties van gespecialiseerde investeringen ............................................................... 45
3.3.8 Optimale inputverwerving .............................................................................................. 46
3.3.9 Principal -agent theorie: managementcompensatie ........................................................ 46
3.3.10 Krachten die managers disciplineren.......................................................................... 47
3.3.11 Principal -agent theorie: werknemerscompensatie ..................................................... 47
4 Industrie en markt ..................................................................................................................... 48
4.1 Introductie ........................................................................................................................ 48
4.2 Industrie ........................................................................................................................... 48
4.2.1 Structuur van industrie .................................................................................................. 49
4.2.2 Gedrag ......................................................................................................................... 51
4.2.3 Prestatie ....................................................................................................................... 52
4.3 Markt ................................................................................................................................ 52
4.4 Marktstructuur .................................................................................................................. 53
4.5 Monopolie ........................................................................................................................ 54
4.5.1 Winstmaximalisatie....................................................................................................... 55
4.6 Monopolistische concurrentie ........................................................................................... 56
5 Oligopolie en speltheorie ........................................................................................................... 58
5.1 Introductie ........................................................................................................................ 58
5.2 Oligopolie ......................................................................................................................... 58
5.3 Duopolie ........................................................................................................................... 59
5.4 Kartel ............................................................................................................................... 62
5.5 Geen kartel ....................................................................................................................... 62
5.5.1 Cournot model ............................................................................................................. 62
................................................................................................................................................. 62
................................................................................................................................................. 62
5.5.2 Stackelberg model ........................................................................................................ 63
3
, 5.5.3 Bertrand model ............................................................................................................. 64
5.6 Game theorie .................................................................................................................... 64
5.6.1 Geen dominante strategie ............................................................................................. 67
5.6.2 Coöperatieve spel ......................................................................................................... 68
5.6.3 Repeated game ............................................................................................................. 68
5.6.4 Sequential game ........................................................................................................... 68
6 Publieke en non-profit economie ................................................................................................ 69
6.1 Introductie ........................................................................................................................ 69
6.2 Non-profit organisaties ...................................................................................................... 69
6.3 Three-failures theory ......................................................................................................... 70
6.3.1 Market failure ................................................................................................................ 70
6.3.2 Government failure ....................................................................................................... 70
6.3.3 Non-profit failure........................................................................................................... 70
7 Prijsstrategieën & de economie van informatie ............................................................................ 71
7.1 Inleiding............................................................................................................................ 71
7.1.1 Relevantie voor managers.............................................................................................. 71
7.2 Productieproces en kosten ................................................................................................ 71
7.2.1 Basis prijsstrategieën .................................................................................................... 71
7.2.2 Winstmaximaliserende mark-up (monopolie) ................................................................. 72
7.2.3 Winstmaximaliserende mark-up (Cournot) ..................................................................... 72
7.2.4 Winstmaximaliserende mark-up (Cournot) ................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
7.2.5 Nog meer winst ............................................................................................................. 72
7.2.6 Consumentensurplus extraheren ................................................................................... 72
7.2.7 Prijsdiscriminatie .......................................................................................................... 73
7.2.8 Tweedelige prijsstelling.................................................................................................. 75
7.2.9 Blokprijsstelling ............................................................................................................ 75
7.2.10 Productbundeling ..................................................................................................... 76
7.2.11 Speciale kosten- en vraagstructuren .......................................................................... 77
7.2.12 Transfer pricing ......................................................................................................... 77
7.2.13 Prijszetting onder prijscompetitie ............................................................................... 78
7.3 De economie van informatie .............................................................................................. 79
7.3.1 Verwachte waarde ........................................................................................................ 79
7.3.2 Variantie ....................................................................................................................... 79
7.3.3 Onzekerheid en consumentengedrag ............................................................................. 79
7.3.4 Implicaties risicoaverse consumenten ........................................................................... 80
7.3.5 Zoekkosten consumenten ............................................................................................. 81
4
, 7.3.6 Onzekerheid en het management ................................................................................... 81
7.3.7 Zoekkosten producenten ............................................................................................... 81
7.3.8 Winstmaximalisatie....................................................................................................... 82
7.3.9 Onzekerheid en de markt ............................................................................................... 82
7.4 De economie van platformen ............................................................................................. 83
7.4.1 Multi-sided platformen .................................................................................................. 83
7.4.2 Analyse van MSP’s ........................................................................................................ 83
7.4.3 Problemen grote MSP’s.................................................................................................. 85
7.4.4 Digital markets act ........................................................................................................ 85
8 Investeringsanalyse ................................................................................................................... 86
8.1 Inleiding............................................................................................................................ 86
8.1.1 Relevantie voor managers.............................................................................................. 86
8.2 Investeringsanalyse ........................................................................................................... 86
8.2.1 Incrementele kasstromen .............................................................................................. 86
8.2.2 Verdisconteren en oprenten ........................................................................................... 87
8.2.3 Vuistregel investeringsverdubbeling ............................................................................... 88
8.2.4 R berekenen in een bedrijfscontext ................................................................................. 88
8.2.5 Investeringen waarderen en rangschikken ....................................................................... 89
8.2.6 Overzicht complementariteit ......................................................................................... 93
9 Herhaling gastcolleges ............................................................................................................... 94
9.1 Multi-sided platformen ...................................................................................................... 94
9.2 Problemen grote MSPs....................................................................................................... 94
9.3 Digital markets act ............................................................................................................ 95
9.4 Digital services act ............................................................................................................ 95
5
,1 Fundamenten en marktwerking
1.1 Kadering van domein
1.1.1 Wat is bedrijfseconomie
Economie is de wetenschap van het maken van beslissingen onder de conditie van schaarste
- Wat is schaarste? Het idee dat middelen niet oneindig zijn en dat daardoor mensen of organisaties
keuzes moeten maken tussen middelen die hij of zij ter beschikking heeft.
- Welke doelen kunnen dat zijn? Winstdoelen (winstmax), non profit
- Het is ook de combinatie tussen bedrijfsmanagement en economie
Bedrijfsmanagers richten zich op het beheren van middelen om bepaalde doel te bereiken (vb
winstmaximalisatie, profit,…)
Bedrijfseconomie is de studie van het efficiënt inzetten van schaarse middelen om
organisatiedoelen te bereiken.
De insteek: begrip van economische principes is cruciaal voor effectieve besluitvorming met oog op doel
van het bedrijf, met name winstmaximalisatie en waarde vergroting.
- Keuzes over productprijzen, kwaliteit, productiehoeveelheden, HR, etc
- Omgaan met acties van concurrerende bedrijven
- Projectevaluatie (Kosten en baten)
- Marktanalyse
- Inzetten van technologie
- Internationaliseringsbeslissingen
1.1.2 Belangrijke concepten voor managers
1. Doelen en beperkingen
2. Belang van (economische) winst
3. Incentives/ prikkels
4. (Implicaties van) marktmechanismen
5. Tijdsaspect van geld
6. Marginale analyse voor optimalisatie
7. Datagedreven besluitvorming
Doelen en beperkingen
Men heeft belang bij het definiëren van duidelijke doelen: welke doelen zijn dit? Hoe gaan we
maximaliseren, wat willen wij maximaliseren,…
Het heeft een grote impact op beslissingen en de modellen die nuttig zijn om in het bedrijf mee om te
gaan. (bij profit bedrijven: winst, non profit bedrijven: sociale impact, het leveren van goeie diensten (als
het gaat om publieke dienstverlening)
Beperkingen zorgen aan nood voor keuze (schaarste).
- Vb budget
- beschikbare technologie
- 24u in een dag
Verschillende departementen in 1 organisatie kunnen verschillende doelen hebben.
Belang van (economische) winst
6
,Stel: je opent een frituur in de caravan die je erfde van je oma en na één maand wil je beslissen of het de
moeite loont om verder te doen.
Twee vragen:
- Maken we winst? Ja we maken boekhoudkundige winst.
- Gaan we verder met onze frituuractiviteit? Dit weten we nog niet: we moeten eerst een
onderscheid maken tussen boekhoudkundige winst en economische winst
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen boekhoudkundige winst en economische winst
- Boekhoudkundige winst zijn de totale inkomsten min de kosten van het produceren van goederen
of diensten
- Economische winst is het verschil tussen de boekhoudkundige winst en de opportuniteitskost
Opportuniteitskost verwijst naar de impliciete kosten van het niet benutten van de beste alternatieve
aanwending van middelen (=Om te weten om al dan niet verder te gaan heb je de opportuniteitskost nodig
voor de frituur. → dus daarom wist je nog niet om al dan niet verder te gaan)
- Vb alternatieve besteding van eigen tijd (implicieet)
- Vb alternatief inzetten (on)roerend goed (implicieet) die je ter beschikking hebt
Stel: je opent een frituur in de caravan die je erfde van je oma en na 1 maand wil je beslissen of het de
moeite loont om verder t doen (2 laatste dingen moet je ook in rek brengen om de economische wint te
bepalen)
Gaan we verder met onze frituuractiviteit? Nee, economisch verlies van 2120 euro
Belang van rol economische winst in samenleving
• Prikkelfunctie voor arbeid en kapitaal
o Als opportuniteitskost van bepaald beroep heel hoog is, denk aan artistieke functies of
culturele functies, als je een diploma hebt dan word je opportuniteits kost om het uit te
oefenen voor kunst in eerste instantie hoger. Daarom zeggen mensen ook vaker: begin
vroeg te ondernemen, omdat je opportuniteitskost lager is en je loon is lager dan bv
iemand die 65 jaar is die een bepaald loon moet krijgen.
• Inzetten van middelen waar ze door de samenleving het meest worden gewaardeerd
• Maximaliseren welvaart
Prikkels/incentives
7
, Prikkels, zoals economische winst, zijn belangrijk. Het is een prikkel om je middelen op een bepaalde
manier te gaan gebruiken of aanwenden en die zijn overal te vinden bv. bonus op het werk als je een
bepaalde target behaald of dat je dan meer geneigd bent harder te werken. (het heeft een effect op de
verandering van aanwending van middelen). Elke beslissing heeft kosten en baten.
In de economie gaan we uit van rationaliteit (zowel op individueel als op organisatieniveau) dat wil zeggen
dat men zo efficiënt mogelijk zijn eigenbelang dienst – baten maximaliseren en kosten minimaliseren
• Impact op hoe bedrijfsmiddelen worden gebruikt (vb GDPR)
• Impact op werknemers (vb Tickets)
Vb: prof doet onderzoek naar GDPR wetgeving -> vb bedrijven volgen het niet goed op dus krijgen veel
boetes opgelegd
Markten
In elke markttransactie zijn er twee partijen: koper/consument en verkoper/producent. Marktevenwichten
hangen af van de relatieve macht van kopers en verkopers. Macht wordt bepaald door drie vormen van
rivaliteit:
• Tussen consument en producent
• Tussen consumenten onderling (vb huizenmarkt)
• Tussen producenten onderling (vb supermarkten die in prijzenoorlog terecht komen)
Er is potentiële rol voor overheidsinterventie
Tijdsaspect van geld
De reële waarde van geld is niet constant over tijd, want €5 vandaag is meer waard dan €5 volgend jaar
• Waarom? De opportuniteitskost moet ik rekening worden gebracht
Praten in termen van (net) present value
• Hoeveel vandaag geïnvesteerd moet worden aan de geldende interestvoet om gelijk te zijn aan de
waarde binnen een bepaalde periode
• Bv. 4,55 euro vandaag is bij een geldende interestvoet van 10% evenveel waard als 5 euro volgend
jaar -> de present value van 5 euro volgend jaar is onder deze condities 4,55 euro
Er is belang voor investeringsanalyse
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vub24student. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.69. You're not tied to anything after your purchase.
