Summary
Samenvatting Economie Criminologie
- Course
- Institution
Samenvatting economie sledes + notities en extra oefeningen
[Show more]
Seller
Follow
criminologiestudent03
Reviews received
Content preview
,INHOUDSOPGAVEHoofdstuk 1 – wat is economie?....................................................................................................................... 4
1.1. onderwerp en invalshoek ........................................................................................................................ 4
1.2. de positieve wetenschap van de keuze.................................................................................................... 5
1.3. de normatieve wetenschap van evaluatie en beleid ............................................................................... 6
hoofdstuk 2 – onze economie in perspectief .................................................................................................... 7
2.1. wat is welvaart en waar komt ze vandaan?................................................................................................. 7
2.1.1. welvaart en consumptie ........................................................................................................................ 7
2.1.2. productie ............................................................................................................................................... 7
2.1.3. toegevoegde waarden, inkomen, bbp en economische groei .............................................................. 8
2.1.4. het bbp per capita, welzijn, welvaart en geluk ..................................................................................... 8
2.2. welvaart en economische groei .................................................................................................................... 9
2.2.1. welvaart in historisch en geografisch perspectief ................................................................................. 9
2.2.2. niet alleen meer, maar ook anders ..................................................................................................... 10
2.2.3. beperkingen van het bbp per criteria ................................................................................................. 11
hoofdstuk 3: productiviteit als motor van onze welvaart ............................................................................... 12
3.1. de speldenfabriek van Adam SMith............................................................................................................ 13
3.2. het doemscenario van Malthus .................................................................................................................. 13
3.3. ricardo en de voordelen van internationale handel ................................................................................... 14
hoofdstuk 3 – vraag en aanbod ...................................................................................................................... 16
3.1. de ideale markt .......................................................................................................................................... 16
3.2. DE VRAAG ALS UITDRUKKING VAN BEREIDHEID TOT BETALEN ................................................................. 16
3.2.1. de vraag naar broodjes ....................................................................................................................... 16
3.2.2. de vloeiende marktvraagcurve............................................................................................................ 17
3.2.3. algemene versus partiële vraagfuncties.............................................................................................. 18
3.2.4. lineaire vraagfuncties en verschuivingen ............................................................................................ 18
3.3. HET AANBOD ALS UITDRUKKING VAN MARGINALE KOSTEN ..................................................................... 19
3.3.1. HET AANBOD VAN BROODJES ............................................................................................................. 19
3.3.2. DE VLOEIENDE MARKTAANBODCURVE ............................................................................................... 20
3.3.3. ALGEMENE EN PARTIËLE AANBODFUNCTIES ...................................................................................... 21
3.3.4. LINEAIRE AANBODFUNCTIES EN VERSCHUIVINGEN............................................................................ 22
3.4. PRIJSVORMING ........................................................................................................................................... 22
3.4.1. HET MARKTEVENWICHT ...................................................................................................................... 22
3.4.2. DE ALGEBRA VAN het evenwicht bij lineairiteit .................................................................................. 23
3.4.3. comparatief statische analyse: voorbeelden (zie les) ......................................................................... 23
HOOFDSTUK 4 – ELASTICITEIT EN SCHOKKEN ................................................................................................. 23
4.1. schokken in vraag en aanbod ..................................................................................................................... 24
4.1.1. aanbodschokken ................................................................................................................................. 24
4.1.2. vraagschokken ..................................................................................................................................... 25
, 4.1.3. van helling naar elasticiteit ................................................................................................................. 26
4.2. de eigen prijselasticiteit.............................................................................................................................. 27
4.2.1. de eigen prijselasticiteit van de vraag ................................................................................................. 27
4.2.2. perfect elastische en perfect inelastische vraagcurven ...................................................................... 28
4.2.3. relatie tussen prijselasticiteit en verandering in opbrengsten............................................................ 28
4.2.4. gewone goederen, giffen-goederen en snobgoederen ...................................................................... 28
4.2.5. de eigen prijselasticiteit van het aanbod ............................................................................................ 29
4.3. de inkomenselasticiteit ............................................................................................................................... 30
4.3.1. engel-curven........................................................................................................................................ 30
4.3.2. relatie tussen de inkomenselasticiteit en de budgetaandelen ........................................................... 30
4.4. de kruiselingse prijselasticiteit ................................................................................................................... 31
hoofdstuk 11 – overheidsinterventie ............................................................................................................. 31
11.1. niet-marktconforme interventies: prijs- en hoeveelheidsregulering ........................................................ 31
11.1.1. maximumprijs.................................................................................................................................... 31
11.1.2. minimumprijs .................................................................................................................................... 32
11.1.3. quota ................................................................................................................................................. 33
11.2. marktconforme interventies: belastingen en subsidies ............................................................................ 33
11.2.1. accijnzen en btw ................................................................................................................................ 33
11.2.2. een accijnsbelasting op de producent............................................................................................... 34
11.2.3. drie inzichten: incidentie, distortie en equivalentie ......................................................................... 35
Hoofdstuk 5 – speltheorie en marktwerking .................................................................................................. 37
5.1. het gevangenendilemma ............................................................................................................................ 38
5.1.1. de bouwstenen van speltheorie .......................................................................................................... 38
5.1.2. het evenwicht in dominante strategieen ............................................................................................ 38
5.2. coordinatiespelen ....................................................................................................................................... 39
5.2.1. het nash-evenwicht ............................................................................................................................. 39
5.2.2. the battle of the sexes ......................................................................................................................... 39
5.3. speltheorie en marktwerking (niet te kennen) ........................................................................................... 39
5.4. bindende afspraken, sociale normen en overheidsinterventie ................................................................... 40
hoofdstuk 8 – ondernemingen op outputmarkten ......................................................................................... 41
8.1. waarom zijn ondernemingen zo verschillend? ........................................................................................... 41
8.2. winstmaximalisatie .................................................................................................................................... 41
8.2.1. economische winst .............................................................................................................................. 41
8.2.2. opbrengsten en kosten in de broodjeszaak ........................................................................................ 42
8.2.3. de outputregel en de sluitingsregel .................................................................................................... 45
8.3. het aanbod van competitieve ondernemingen .......................................................................................... 46
8.3.1. opbrengsten, kosten en aanbod van een individuele onderneming .................................................. 46
8.3.2. de marktvraag, het marktaanbod en het marktevenwicht ................................................................. 48
8.4. maximaliseren ondernemingen hun winst ................................................................................................. 48
8.4.1. gedragstheorieën ................................................................................................................................ 48
8.4.2. managementtheorieën ....................................................................................................................... 49
,uit hoofdstuk 10 – de markt: goed of slecht? ................................................................................................. 49
10.2. de markt is goed: pareto-efficiëntie ......................................................................................................... 49
10.2.1. pareto-efficiëntie .............................................................................................................................. 49
10.2.2. volmaakte mededinging en marktefficiëntie .................................................................................... 51
hoofdstuk 9 – ondernemingen op factormarkten ........................................................................................... 53
9.1. productie .................................................................................................................................................... 53
9.1.1. de productiefunctie ............................................................................................................................. 53
9.1.2. het gemiddelde en marginale product ................................................................................................ 54
9.1.3. de marginale tehcnische substitutievoet ............................................................................................ 57
9.1.4. schaalopbrengsten .............................................................................................................................. 57
9.1.5. de Cobb-douglas-productiefunctie ..................................................................................................... 57
9.2. kosten op lange termijn .............................................................................................................................. 58
9.2.1. kostenminimalisering en de vraag naar productiefactoren ................................................................ 58
9.2.2. het substitutie effect ........................................................................................................................... 58
9.2.3. totale kosten op lange termijn ............................................................................................................ 59
9.3. (de vraag naar productiefactoren) ............................................................................................................. 60
HOOFDSTUK 1 – WAT IS ECONOMIE?
1.1. ONDERWERP EN INVALSHOEK
Een aantal definities:
• ‘Economics is the study of economies.’
• ‘The science which studies human behavior as a relationship between ends and scarce means which
have alternative uses.’ - Schaarste zorgt ervoor dat we keuze moeten maken, beperkte tijd
bijvoorbeeld – economen gaan vaak kijken naar datgene waar we niet voor hebben gekozen, dit zien
ze dan als een kost. Een persoon die een job stopzet, de inkomsten die verloren gaan noemen ze een
kost.
• ‘Economics is the study of how human beings coordinate their wants and desires, given the decision-
making mechanisms, social customs, and political realities of the society.’
• ‘Political economy or economics is a study of mankind in the ordinary business of life; it examines that
part of the material requisites of wellbeing.’ (Alfred Marshall) – alle keuzes die we maken in ons leven
resulteren in een bepaalde samenleving. Er wordt ook gewezen naar het materiële aspect, economie
kijkt of we welvarend zijn, of we voldaan zijn in onze materiële behoeften
→Wat kunnen individuen en samenlevingen doen om welvarend te worden?
Economie:
• Positieve luik:
o een wetenschap die de samenleving bestudeert ▪ als samenspel van de keuzes van mensen
→ analiseren wat is
, • Normatieve luik:
o evaluatie van de uitkomsten in termen van welvaart ▪ indien nodig: beleidsvoorstellen ter
bijsturing
→ wat zou beleid kunnen doen om zaken te veranderen. Zijn we met iets oké of gaan we
daar iets aan doen?
Niet het onderwerp, wel de invalshoek bepaalt de essentie van economie. Je kan elk mogelijk onderwerp dat je
tegenkomt in de media bekijken vanuit een economische invalshhoek.
Criminologie kan je ook bekijken vanuit het positieve luik en het normatieve luik.
Voorbeelden
Marktfaling
1.2. DE POSITIEVE WETENSCHAP VAN DE KEUZE
• Economische agenten: personen en instellingen die beslissingen nemen betreffende activiteiten als
productie, consumptie, maar ook aan- en verkoop van goederen en diensten, sparen, het toestaan of
opnemen van leningen,...
• Drie soorten beslissingsnemers
o Gezinnen
▪ belangrijkste als we naar consumptie kijken
▪ ook zijn ze producenten als we kijken naar bv Vinted, Airbnb,…
o Ondernemingen
▪ consumeren bijvoorbeeld elektriciteit
o Overheid
▪ Ze hebben consultants nodig om zich te laten adviseren
▪ Ook zijn ze producent van publieke goederen, bv straatverlichting, defentie,…
, o Buitenland
▪ Produceren om te exporteren
o Financiële instellingen
▪ Belangrijk smeermiddel voor onze economie, waar we leningen aanvragen of
bijvoorbeeld ons geld op een spaarrekening gaan zetten
Eenvoudige economische kringloop
Donkerblauwe lijn – goederenstroom, aanbod van arbeid
Lichblauwe lijn – geldstroom Ondernemingen gebruiken hun
inkomsten om hun consumptie te
• Het rationele-keuzemodel: financiëren
o Iedereen probeert voor zichzelf het best mogelijke resultaat te bereiken: de homo
economicus – keuzen worden alleen gemaakt vanuit materieel eigenbelang.
• Enkele misverstanden over de rationele keuze:
o Niet alleen vanuit materieel eigenbelang, maar ook vanuit altruïsme (wat goed is voor de
ander), misantropie,... Iedereen vult zelf in wat ‘het beste’ voor hen is – mensen geven
bijvoorbeeld geld aan een goed doel, omdat ze geloven dat dit het goede is. Terrorisme
bijvoorbeeld zijn ook keuzes die mensen maken.
o Niet altijd perfect geïnformeerd. Bij hoge informatiekost, is het rationeel om niet/onvolledig
te informeren – je gaat een huis kopen en eerst bezoeken, je kan goed bestuderen, maar
perfect geïnformeerd ben je nooit, je kan samen met een architect gaan, maar dan zal je een
hoge informatiekost hebben
o Ook vaak keuzes door afspraken, gewoontes, sociale normen,... – we rijden aan de
rechterkant van de weg, we geven fooi,…
o Niet enkel individuele, ook collectieve beslissingen – een gezin maakt een beslissing samen,
bij een onderneming is er vaak een heel management dat beslist. Dat geeft niet weer wat
iedereen goed vind, maar het is wel een keuze die door de meeste wordt gekozen.
• Evenwicht en rationele keuze: bv. even lange wachtrijen in de supermarkt – je wil niet van rij
veranderen, iedereen is oké met de plek waar hij/zij staat. Als de ene rij langer is als de andere wordt
er weer een onevenwicht gevormd en moet met terug keuzes maken
• Samenspel en uitkomsten: bv. woonkeuze, prijzenoorlog,... – mensen beslissen om ergens te gaan
wonen bijvoorbeeld met kinderen, na een tijd wordt dit een aantrekkingspool voor andere gezinnen
om daar ook te gaan wonen. Zo krijg je weinig diverse buurten, omdat ze elkaar aantrekken.
1.3. DE NORMATIEVE WETENSCHAP VAN EVALUATIE EN BELEID
, • ‘Economie is de wetenschap ... die de uitkomsten van dit samenspel evalueert in termen van welvaart
en, indien nodig, beleidsvoorstellen doet ter bijsturing’
• Welvaart: de mate waarin de leden van een maatschappij hun behoeften bevredigd zien (H2)
• Pareto-verbetering: wanneer de welvaart van minstens één individu verhoogt en niemand zijn
welvaart ziet achteruitgaan
• Pareto-efficiëntie: wanneer er geen Pareto-verbetering mogelijk is (geen verspilling)
• Verspilling moet vermeden worden, maar Pareto laat niet toe alle toestanden met elkaar te
vergelijken: waardeoordeel nodig, bv. welvaartsverdeling (80,20) vs (40,40)?
→ geen verbetering want de eerste persoon gaat van 80 -> 40, de andere gaan wel omhoog van 20 ->
40, maar Pareto zegt dat we niet naar 40,40 mogen. Het gaat vaak over gelijkheid, iemand kiest voor
minder werk om te gaan sporten, dus deze zal minder verdienen. Dit is rechtvaardig want ze heeft
meer vrije tijd.
HOOFDSTUK 2 – ONZE ECONOMIE IN PERSPECTIEF
2.1. WAT IS WELVAART EN WAAR KOMT ZE VANDAAN?
2.1.1. WELVAART EN CONSUMPTIE
• Welvaart van een maatschappij hangt af van de behoeftebevrediging (consumptie) van de leden van
die samenleving (consumenten)
• Sparen = niet-consumeren
o Sparen = uitgestelde consumptive (kan zelfs pas in een volgende generatie worden
geconsumeerd)
o Toename van vermogen (datgene dat je opzij zet, spaarrekening, aandelen,…)
• Consumptiegoederen:
o De meeste consumptiegoederen verdwijnen door ze te gebruiken:
▪ Maaltijden, benzine,...
o Duurzame (langer gebruik) consumptiegoederen verslijten wel, maar worden niet
onbruikbaar:
▪ Smartphone, kleding, woonhuizen, auto’s,... → Je koopt dit en je consumeert het
eerste jaar 1/5, het is dus ook een vorm van sparen. Je kan bijvoorbeeld een auto
kopen, om dan later te verkopen, zo heb je dus terug geld om te consumeren.
2.1.2. PRODUCTIE
• Productie omvat alle activiteiten waardoor
o goederen en diensten tot stand gebracht worden, en
o op de gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld
• Productieproces: zet inputs om in output
• Inputs:
o Lopende inputs
o Productiefactoren: bijv. arbeid en kapitaal
• Eenvoudig voorbeeld: een broodjeszaak -
,2.1.3. TOEGEVOEGDE WAARDEN, INKOMEN, BBP EN ECONOMISCHE GROEI
• Doel van de productie:
o Waarde output > waarde van de lopende inputs
▪ Verschil = bruto toegevoegde waarde
▪ = de waarde die arbeid en kapitaal aan de lopende inputs hebben toegevoegd
o Als we ook depreciatie aftrekken: netto toegevoegde waarde
▪ Wat kan uitgekeerd worden als vergoeding aan de productiefactoren
▪ Toegevoegede waarde kan gezien worden als inkomen
▪ Niet alleen kostprijs van kapitaalgoederen worden vegoed, ook de persoon die deze
kapitaalgoederen heeft verschaft
• Uitbreidbaar tot de volledige economie:
o Productie door bedrijven, ook door overheid
o Creatie van toegevoegde waardes, de som is:
o bbp = bruto binnenlands product
2.1.4. HET BBP PER CAPITA, WELZIJN, WELVAART EN GELUK
• Het ‘bbp per capita’ als maatstaf van economische activiteit
o maar beperkingen als maatstaf van inkomen en welzijn
• Welzijn: wat ‘goed’ is voor de mens:
o Better Life Index (OESO): inkomen, huisvesting, jobkwaliteit, gezondheid, geluk,...
o Hedonistische visie: enkel geluk telt – als mensen gelukkiger worden van een hoger inkomen,
moeten we dit nastreven. Als ze hier niet gelukkig van worden niet.
o Welvaartsvisie: behoeftebevrediging als het ultieme goede
o Je hebt bijvoorbeeld mensen die heel gelukkig zijn, maar materieel soms wel tekortkomen
• Inkomen (proxy: bbp per capita) analyseren: hoger inkomen = toename in behoeftebevrediging =
toename van welvaart
,2.2. WELVAART EN ECONOMISCHE GROEI
2.2.1. WELVAART IN HISTORISCH EN GEOGRAFISCH PERSPECTIEF
• Het ‘bbp per capita’ is een van de meest gebruikte welvaartsindicatoren, ‘inkomen per hoofd’
• Zowel bbp als de totale wereldbevolking zijn explosief gegroeid (tabel 2.1)
• Vaar jaar 1 tot jaar 2018:
o totale wereldbevolking: factor 33
o bbp: factor 686
• bbp uitgedrukt in 2017-ppp-euro’s waardoor de bedragen te vergelijken zijn doorheen tijd en ruimte
→ ruwe schets van de economische prestatie op wereldvak
Bijvoorbeeld: in jaar 1 kwam een belg toe met €73/maand, nu komen ze pas toe met €3.022
• Cross-sectie of dwarsdoorsnede (cijfers per kolom):
o In 2018 beschikt Belg over 3022 euro per maand, in Amerika zijn ze tegenover België zeer
welvarend
o In Sub-Sahara-Afrika gemiddeld slechts 269 dollar per maand (~ 9 euro per dag in België in
2017)
o Welvaart is zeer ongelijk verdeeld
• Longitudinaal perspectief (cijfers per rij):
o Wereldbewoner beschikt vandaag over 17 keer meer goederen en diensten dan in 1500
o Opkomst en toename wereldhandel een van de belangrijkste verklaringen voor deze
welvaartsgroei
, → langetermijngroei van het bbp per capita (1700-2018)
• Economische groei is de procentuele verandering van het (reële) bbp per capita
o Van 1990 tot 2018: jaarlijkse groei van ongeveer 2,2% op wereldvlak
• Economische recessie wanneer de economische groei twee of meer opeenvolgende kwartalen
negatief is
2.2.2. NIET ALLEEN MEER, MAAR OOK ANDERS
• We produceren niet enkel veel meer dan vroeger, maar ook andere dingen
• Voeding en drank:
o 1853: > 2/3de van het inkomen
o 2020: slechts 17,5%
• Veel zaken die in 1853 amper voorkwamen, nemen vandaag een belangrijke plaats in:
o Restaurantbezoeken en toerisme (6,7%)
o Ontspanning en cultuur (6,8%)
o Transport en communicatie (13,0%),...
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller criminologiestudent03. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80461 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now