De Geo - Arm en rijk Bovenbouw VWO Leeropdrachtenboek
Dit is een duidelijke samenvatting van alle paragrafen van het boek 'Arm en Rijk'. Aardrijkskunde voor de Tweede Fase. De methode is De Geo. Deze samenvatting heb ik gemaakt in vwo 5.
Arm en rijk
Hoofdstuk 1
Paragraaf 1; Leven in Ethiopië
Ligging
● Ruim de helft van het land is bedekt met bergketens en plateaus. Vervoer kost veel tijd, slechte
infrastructuur. Het land is 27 keer groter dan Nederland. Grote delen zijn niet aangesloten op een wegennet.
Voorzieningen zijn onbereikbaar. 95% vindt wel plaats over de weg. De enige spoorlijn voor goederen en
personen is de Ethiopië-Djiboutispoorweglijn.
● Er zijn 4 internationale vliegvelden en 50 nationale vliegveldjes. Op de grootste luchthaven in hoofdstad
Addis Abeba is ook een vrachtterminal, vanaf daar worden tuinbouwproducten vervoerd.
De mensen: demografie
● 2016: 100 miljoen mensen. Snelle bevolkingsgroei door natuurlijke groei: 3%, hoogste van de wereld. 2050:
geschat 190 miljoen. Twee derde tussen de 15 en 59 jaar.
● Het sterftecijfer in Ethiopië lijkt niet hoog, maar er zit een extreem hoog kindersterftecijfer in (door bv.
chronische ondervoeding).
● De meesten wonen op het platteland. Steden hebben wel een grote aantrekkingskracht. Addis Abeba: 3
miljoen inwoners. Verwachting: plattelandsbevolking stijgt sneller dan stedelijke bevolking. Ethiopië heeft een
piramide bevolkingsdiagram.
● Bevolkingsdichtheid: 102 inwoners per km2. Geen goede bevolkingsspreiding: driekwart woont in centrale
en noordelijke hooglanden. Droge gebieden → dunbevolkt.
De mensen: cultuur
● In Ethiopië zijn 86 volkeren. Allemaal eigen taal en cultuur → lastig communiceren. Veel mensen kunnen wel
Engels. Het Amhara: voertaal overheid.
● Ethiopië ligt op de grens van twee cultuurgebieden: de orthodoxe (zegt wortels te hebben in tijd van Salomo)
en islam (herdersvolkeren). De islam wordt door een derde deel aangehangen.
● Op het platteland: grootfamilie → eenheid uit ouders, kinderen, bedienden en andere familieleden. De
familie is verantwoordelijk voor culturele en godsdienstige opvoeding. Ouderwetse arbeidsverdeling: vader
werkt buitenshuis, kinderen helpen op het land. Analfabetisme is hoog.
De mensen: politiek
● Armoede door uitbuiting van armen door de rijke klasse. Machtspositie versterkt door corruptie en
vriendjespolitiek. Ook territoriale conflicten: schade van de afscheiding van Eritrea, een burgeroorlog en het
blijvende geweld met Somalië. Hierdoor ook veel vluchtelingenstromen. De hoge uitgaven aan leger en
veiligheid gaan ten koste van infrastructuur, onderwijs, landbouw en gezondheidszorg.
● Republiek Ethiopië: federatie van negen staten, met alle veel autonomie (komen overeeen met volken en
taal). Regering probeert iedereen bij elkaar te houden, lukt niet.
Eisen good governance
- Burger vertrouwt regering en kan naar rechter stappen
- Geen corruptie
- Burgers moeten nieuwe wetten kunnen begrijpen
De mensen: economie
Ethiopië: erg arm. Economie gaat wel vooruit en koopkracht groeit. Landarbeiders en kleine boeren blijven
arm. Opkomende stedelijke middenklasse. Hoge militairen, politici en ambtenaren hebben nu
maatschappelijke functie van grootgrondbezitters.
Landbouw weinig productief
Driekwart arbeidskrachten werkt in landbouw. Maakt een economie kwetsbaar. Bijdrage van landbouw aan
bbp blijft achter. Productiviteit is dus laag in de primaire sector.
Landbouw in Ethiopië:
1. Extensieve veeteelt in droge gebieden in noorden en oosten
2. Voedselgewassen in dichterbevolkte bergstreken
3. Commerciële landbouw → handelsgewas (vooral koffie, opkomend gewas is bamboe). Is gericht op het
maken van winst. Meer dan 20% v/d totale uitvoer zijn koffiebonen
, 4. Exportlandbouw → bloemen en groenten op internationale markt
Een groeiende industrie
Secundaire sector groeit niet erg snel. Globalisering wel merkbaar: textiel- en kledingfabricage groeit snel.
Gunstig → arbeidsintensief werk voor de overbevolking op het platteland.
Fabriekjes voor verwerking van landbouwproducten → rondom grote steden Addis Abeba en Dire Dawa.
Uitvoer voedingsmiddelen naar Europa is lastig door hoge eisen. Om hieraan te voldoen trekt Ethiopië directe
buitenlandse investeringen aan met vestigingsvoordelen:
1. Geen belasting
2. Op exportgerichte industrie zijn machines belastingvrij
3. Goedkope arbeidskrachten
Grootste investeerders zijn Turkije en China.
De werkloosheid daalt officieel, maar ook nog enorme verborgen werkloosheid. Veel mensen verhuizen naar
stad en vinden werk in de informele sector.
Toerisme neemt toe na lange periode van vrede. Rijke culturele historie en natuur. Jaarlijkse geldstroom is 9%
van het bbp.
Paragraaf 2 Ethiopië: een paradijs boven de evenaar?
De natuurlijke omgeving
● Landschappen verschillen in Ethiopië sterk. Ethiopische Hoogland: bron beken en rivieren. Blauwe Nijl
stroomt van Tanameer naar Sudan en stroomt met Witte Nijl uit in de Middellandse Zee. Vochtige hooglanden
worden omsloten door savannen, steppen en halfwoestijnen. Het berggebied wordt doorgesneden door een
deel van de Oost-Afrikaanse Slenk/Rift Valley. Hierdoor: verbindingen tussen noord en zuid lastig.
● Grote delen Ethiopië: gematigd klimaat. Gemiddelde dagtemperatuur niet hoger dan 20’C. laaglanden: het
warmst → jaarlijks gemiddelde van 20’C tot 25’C. oktober – mei het warmst op Ethiopische hoogvlakte.
Temperatuur kan snel wisselen door hellingen in het bergland.
● Hoeveelheid neerslag heeft directe gevolgen voor het bodemgebruik: hoe droger, hoe extensiever de
veehouderij. In drogere gebieden zijn neerslaghoeveelheden niet betrouwbaar: neerslagvariabiliteit. Hoe
groter, hoe riskanter de akkerbouw is.
Vier neerslaggebieden
Ethiopië: vier neerslaggebieden met elk een eigen neerslagregiem (hoeveelheid en verdeling van neerslag
verdeeld over een jaar). Hoe droger, hoe minder voorspelbaar óf, hoeveel en wanneer het gaat regenen.
1. De aride of droge zone
Noordoostelijke Afar: erg droog, alleen water regen in winter. Het westelijker gelegen heuvelland: wat meer
neerslag, onbekend wanneer. Alleen in rivierdalen en diepe valleien droogtelandbouw verbouwen van granen
mogelijk. Velden worden na de oogst afgedekt met plantenresten om verdamping van het grondwater te
beperken. Vegetatie droge streken: struikjes, struikgewas, korte grassen. Meestal dunne bodems. Nomaden
trekken rond met hun kudden.
2. De semiaride of halfdroge zone
Buitenrand van het hoogland, ongeveer tussen 500 en 1500 mm regen. Twee natte perioden → akkerbouw en
extensieve veeteelt. Wat vruchtbaardere bodem. Droge jaren → boeren gaan naar ander dorp.
3. De subhumide of vrij natte zone
Hoger gelegen gordel: minstens een halfjaar neerslag. Savanne → langere grassen, struiken en bossen. Vooral
mais en wat vee. Vee ziek door de tseetseevlieg.
4. De humide of zeer natte zone
Hoogland: zomertijd = regentijd. Natuurlijke begroeiing: tropische bossen, maar gekapt.
Landbouw en regenseizoen
Voor boer belangrijk: natte maanden opgevolgd door droogte waarin gewassen kunnen groeien. Onderscheid
tussen bega (droge seizoen), belg (kleine regentijd van februari tot mei) en kiremt (grote natte tijd van juni tot
september). In kiremt meer dan 80% verbouwd. Geen regen in juni → voedselvoorziening in gevaar. In midden
en westen: graanoverschot, genoeg voor lokale bevolking. Noorden: kwetsbaarder.
Landbouw en grondbezit
Ethiopië heeft goede mogelijkheden voor land- en tuinbouw. Tot 3000 m hoogte: teelt van allerlei producten
mogelijk. Dankzij het reliëf zijn stuwmeren voor irrigatie mogelijk. Toch wordt niet alle grond gebruikt voor
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Sietske02. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.73. You're not tied to anything after your purchase.
