Complete samenvatting van gedragswetenschappen leerjaar 2 periode 3.2 (6/8) zorg. Bevat alle leerdoelen gemaakt aan de hand van alle opgegeven theorie en hoor en werkcolleges. Bevat informatie over psychologie.
Gedragswetenschappen periode
3.2 zorg
Complete samenvatting GDW periode 3.2 zorg
Week 1: introductie psychiatrie
Hoofdstuk 1
Omschrijven wat inleidende termen als psychiatrie, psychische stoornis en psychopathologie betekenen.
Psychiatrie Klinisch vak, waarin observaties, gevoelens en gedachten leiden tot een bepaalde bejegening,
tot een bepaalde manier van handelen en behandelen van mensen.
Psychische stoornis Aandoening die wordt gekenmerkt door afwijkende ervaringen en gedrag.
Psychopathologie Diverse uitingsvormen van afwijkende emoties, gedachten en afwijkend gedrag. Ook de
oorzaken en gevolgen daarvan met de behandelmogelijkheden. In andere woorden: de leer van een psychische
ziekte.
Klinisch psychologie Gericht op alle vormen van behandeling van abnormaal gedrag, waarbij men juist niet
wordt opgenomen. Klinische psychologie is vooral de wetenschap van de psychotherapieën.
Psycholoog (klinisch of GZ-) Een academisch of professioneel deskundige in de psychologie, de academische
vaardigheid die zich bezighoudt met het innerlijk leven (kennen, voelen en streven) en het gedrag van de
mens.
Psychotherapeut Een behandelaar die mensen die geestelijk lijden of ernstige psychosociale problematiek
hebben helpt. Psychotherapie probeert zo hun persoonlijke situatie te verbeteren.
Psychiater Een arts die zich heeft gespecialiseerd in de psychiatrie (= medisch specialist). Psychiaters zijn
bevoegd medicatie voor te schrijven, lichamelijk onderzoek te doen en laboratoriumtests aan te vragen en te
interpreteren.
Diagnostische criteria Bepaalde verschijnselen/symptomen moeten voldoen aan bepaalden voorwaarden
voordat ze als afwijkende worden beschouwd of passend bij een bepaalde stoornis.
Criteria benoemen die professionals gebruiken bij het bepalen of gedrag afwijkend is en kent belangrijkste
statistieken wat betreft de prevalentie van psychische stoornissen.
Wat is afwijkend? = 1 op de 4 Nederlanders krijgt een psychische stoornis. 41,2% van de 18 - 65-jarigen ooit in
het leven. 19% ooit last van stemmingsstoornissen. 19,3% ooit last van angststoornissen. 18,7% ooit problemen
gehad met alcohol en drugs. Jaarlijks zo’n 864.000 volwassenen. Als er consequenties zijn op de gezondheid,
dan kan het een probleem zijn. Criteria afwijkend:
Uitzonderlijk: gedrag zoals “dingen zien” en “dingen horen”, misschien met uitzonderingen van bepaalde
spirituele ervaringen (of culturen). Zeldzaamheid of statistische afwijkingen alleen is niet voldoende of gedrag
afwijkend te noemen. Toch is het een maatstaf die dikwijls wordt gebruikt bij beoordeling van abnormaliteit.
Stemmen horen, intense paniek in de supermarkt
Sociaal afwijkend: gedrag dat buiten de normen (maatstaven) van die bepaalde samenleving valt. Let op!
verschillen tussen cultuur en generaties. Vijandig gedragen tegen anderen/Wantrouwen
Foute perceptie/interpretatie van de werkelijkheid: de vorming van een accurate mentale representatie van
onze omgeving door onze zintuigen en cognitieve processen. Normaal voor westerse cultuur om iemand die
met stemmen praat is een teken van een onderliggende psychische stoornis. Normaal dat op andere delen van
de wereld via een gebed met God praten, echter afwijkend als iemand beweert God letterlijk heeft gezien.
,Emotioneel lijden: als gevolg van problematische emoties als angst, vrees en depressie. Wel afhankelijk van de
context/situatie. (emoties bepaalt te veel van je dagelijks leven). Angst/depressie
Ongepast of contraproductief gedrag: gedrag dat onprettige gevoelens oproept in plaats van bevrediging. Dit
soort gedrag dat ons vermogen om bepaalde rollen te vervullen of ons weerhoudt om aan onze omgeving aan
te passen, kan afwijkend worden opgevat. Persoonlijkheidsstoornissen, zwaar alcohol gebruik, agorafobie (=
intense angst om zich in openbare ruimten te bevinden)
Gevaar: voor zichzelf of voor anderen. Sociale context is echter van belang. Oorlogstijd soldaten die zichzelf
opofferen moedig, heldhaftig. Suïcidepoging doordat men de druk van het dagelijks leven niet aankunnen
afwijkend. Suïcidale idealisatie = het romantiseren van suïcide. Extremisme abnormaal
Statistieken
De culturele achtergronden van afwijkend gedrag beschrijven
Concepten van gezondheid en ziekte kunnen in verschillende culturen verschillende betekenissen hebben
Voorbeeld indianen: ‘Ziekte van de blanken’: alcoholisme en drugsverslaving hulp zoeken bij ‘de
geneeskunst van de blank man’. ‘Indiaanse ziekten’: verstoorde relatie met traditionele stamleven en denken
traditionele genezers, sjamanen en medicijnmannen en -vrouwen. Abnormale gedragspatronen kunnen zich
in verschillende culturen op verschillende wijzen uiten. Zelfs woorden waar mee we psychische stoornissen
beschrijven kunnen in andere culturen een andere betekenis hebben. In sommige talen bestaat zelfs geen
equivalent voor. Betekent NIET dat het niet bestaat.
DSM-5 houdt meer rekening met culturele diversiteit dan
eerdere edities van dit handboek onderscheid zal
behandelaars helpen nauwkeuriger problemen te
diagnosticeren, effectiever te behandelen en nader
onderzoek te gaan doen. Soms komen ziektesymptomen
overeen ondanks culturele verschillen. Bv. schizofrenie in
Colombia, India, Denemarken, Nigeria en vroegere Sovjet-
Unie. Bij sommige kenmerken hiervan echter verschillen
waargenomen. In huidige tijd speelt invloed van cultuur en
etniciteit op psychische gezondheid ook een actuele rol door
immigratie. Maar wat wordt er mee bedoeld? (ontstaan,
factoren, echt depressief of alleen klachten?)
De historische veranderingen die zich in de westerse cultuur hebben voorgedaan in de beeldvorming en de
behandeling van afwijkend gedrag in grote lijnen beschrijven
Historische visies
,Visies vanaf de Middeleeuwen: tussen haakjes de behandeling = Bezeten (geestuitdrijving), Krankzinnig
(gekkenhuis), Psychische stoornis (ziekenhuis), Geen psychische stoornis (geen behandeling), Psychische
stoornis (maatschappelijke participatie).
Visie van Hippocrates op afwijkend gedrag = Kwam als eerste met een naturalistische verklaring van afwijkend
gedrag. Stelde dat ziekten van lichaam en geest gevolg waren van natuurlijke oorzaken, en niet van
bezetenheid. Stelde ook dat lichaam en geest wordt bepaald door evenwicht in de humores (=
lichaamssappen): slijm, zwarte gal, bloed en gele gal. Te veel slijm: lethargisch of trage persoon flegmatiek.
Te veel zwarte gal: depressie/melancholie. Te veel bloed: sanguinische dispositie (vrolijk, zelfverzekerd en
optimistisch). Te veel gele gal: ‘korzelig’ en cholerisch (driftig)
Nog meer bijgedragen aan moderne denken: 3 categorieën. Melancholie = ernstige depressie. Manie = sterke
opwinding. Bezetenheid = bizarre gedrag
Historische veranderingen
Gedachten over psychische stoornissen in de middeleeuwen = In de middeleeuwen, na ondergang van West-
Romeinse Rijk, verdween grotendeels ‘beschaving’ met wetenschap toename geloof in bovennatuurlijke
oorzaken. Behandeling door middel van exorcisme of uitdrijving
Krankzinnigengestichten 1600 overal in Europa “gekkenhuizen” gebouwd. Vele daarvan waren voormalige
leprozenkolonies. In deze gestichten woonden zowel bedelaars als mensen met psychische stoornissen.
Levensomstandigheden waren erbarmelijk. Vastgeketend aan bed, zwierven zonder toezicht op terrein, vuil
Hervorming
Vanaf 1800: inspanningen van Franse artsen Jean-Baptiste Pussin en Philippe Pinel. Zij vonden mensen met
afwijkend gedrag gewoon ziek, en daarom hadden deze mensen recht op een menselijke bejegening. Deze
opinie niet populair. Pinel maakte een einde aan wrede praktijken als aderlating en purgatie. Begrip tonen,
betere levensomstandigheden ontstaan van behandelingsfilosofie morele therapie
Tweede helft van 19e eeuw raakte deze behandelingsfilosofie ongenade. Perioden van apathie van
deskundigen. Tot ruim na Tweede Wereldoorlog weer beter. Psychiatrische ziekenhuizen lagen meestal ver van
bewoonde wereld win-winsituatie. Midden jaren ’50 geneesmiddelen tegen psychische stoornissen en
sociaalpsychiatrische principes kwamen steeds meer op voorgrond (men ging naar patiënt i.p.v. andersom)
Anti-psychiatrische beweging
Zie hervorming Philippe Pinel. Grootschalig projecten om patiënten met psychische stoornissen of handicap in
maatschappij te houden zijn ontwikkeld bv. beschut wonen (RIBW = Regionale Instelling voor Begeleiding en
Wonen), vermaatschappelijking van zorg en institutionalisering. Patiënt werd geacht om voor zichzelf te zorgen
en als hij/zij niet gemotiveerd was voor behandeling, mocht die hem/haar niet opgedrongen worden en zeker
niet onder dwang plaatsvinden Wet BOPZ. Belgische Geel, Geelse ziekenzorg gastgezinnen. Ontwikkeling
bemoeizorg = vorm van hulpverlening waarbij hulpverleners zich voornamelijk richten op ‘zorgmijders’.
Onderdeel van OGGZ (= openbare geestelijke gezondheidszorg). In huidige tijd zijn er nog steeds
meningsverschillen. Scientologykerk: tegen psychiatrie “duivelswerks”
Keerpunt in GGZ
In 1800 vorming van een keerpunt in de verzorgen van mensen met een psychische aandoening. Daarna
nieuwere verbeteringen tot stand waardoor psychisch zieke mensen humaner behandeld werden. 5 oktober
1841 eerste Kranzinningenwet in werking (J.L.C. Schroeder van der Kolk, 1797-1862), essentie hiervan:
Verbetering van verpleging door instellen van staatstoezicht, Poging om in de plaatsruimte te voorzien
, Voorschriften over het beheer van eigendommen van (tijdelijke) zorgvragers, Een interneringsprocedure,
waardoor opname in de geneeskundige gestichten gemakkelijker werd dan in de bewaarplaatsen.
Dr. B.H. Everts (1810-1883) voerde in Nederland het ‘no-restraint’-systeem (geen dwang ofwel ‘open deur’-
systeem. Afschaffing dwangmiddelen arbeid van zorgvragers in werkplaatsen en moestuinen ingevoerd
1860ronaat voor krankzinnigheid herstelden opgericht. Patronaat = voorlopers van sociaalpsychiatrisch
verpleegkundigen (SPV’ers). 1871 oprichting Nederlandse Vereniging van Psychiatrie. Geestelijke gestoorden
, mochten niet meer in huizen van bewaring worden opgesloten gestichten overbevolkt en medische
verzorging zeer ontoereikend. In 1884 nieuwe Krankzinnigwet van kracht. In 1994 vervangen door wet BOPZ
Na 1884 verrezen veel gestichten op platte land, die door geestelijken en levensbeschouwelijke groeperingen
werden beheerd. Kwaliteit van verzorging en begeleiding van personeel. Verbetering arbeidsvoorwaarden
personeel vanwege scholing en afgestemde opleidingen. 1900 strijd tegen dwangmiddelen algemene
mentaliteit
Hoofdstuk 2 + artikel Clijsen (ELO)
De belangrijkste psychologische modellen van afwijkend gedrag beschrijven en evalueren en de belangrijkste
theoretische grondleggers hiervan benoemen
Psychologische perspectief
Psychodynamische modellen. Gebaseerd op werk van Sigmund Freud en zijn opvolgers. Uitgangspunt:
psychoanalytische theorie = idee dat psychologische problemen een gevolg kunnen zijn van onbewuste
motieven en conflicten, die zijn terug te voeren op de kindertijd. Hangt samen met primitieve seksuele en
agressieve instincten en behoeften om deze impulsen uit ons bewustzijn te weren. Es – diepere drijfveren .
Superego – waarden en normen. Ego – ons ‘ik’ zoals het in de realiteit handelt. Bewuste deel van de geest =
komt overeen met huidige bewustzijn. Onbewuste (grootste) deel van de geest = blijft altijd in nevelen
verhuld.
Ego deels in bewuste en onbewuste. Onbw. Deel waakhond die impulsen van id controleert. Gebruikt
afweermechanismen om te voorkomen dat sociaal onacceptabele impulsen in het bewuste komen. Juist
gezond, maar wel goede mate en type mechanisme. Stadia van psychoseksuele ontwikkeling.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ASchuurke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.34. You're not tied to anything after your purchase.
