Summary
Samenvatting - Geschiedenis van de psychologie (P0M35A)
- Course
- Institution
Deze samenvatting omvat lesnotites en alle informatie van de slides!
[Show more]
Seller
Follow
psychologiestudentKUL
Reviews received
Content preview
Geschiedenis van de psychologie1. Inleiding van het vak
Inhoud
1. Chronologische tijdlijn
2. Inleiding
Hedendaagse en traditionele benaderingen van de geschiedenis van de psychologie
Er is diversiteit in psychologie:
Er zijn verschillende subdisciplines, benaderingen, aparte studiedomeinen (vb. leren en geheugen zijn
verwant aan elkaar, maar leren is leerpsychologie en geheugen is functieleer), doelstellingen en
afbakeningen t.o.v. andere disciplines.
1. Hedendaagse kijk op geschiedenis van de psychologie
• Begrijpen van deze chaotische situatie
• Onderzoek naar (status van) discipline zelf
• Relevant voor cruciale, theoretische discussies
• Relatie psychologie en haar domein (de psychologie, het psychologische)
= metapsychologie: zelfreflectie, als belangrijk element in opleiding (weten wat je doet/in vraag
durven stellen wat de psychologie doet)
2. Traditionele kijk op geschiedenis van de psychologie
• Context: psychologie die zichzelf moest bewijzen als wetenschap
o Geschiedenis van de psychologie om dit te ondersteunen (vanaf 1880)
• Verhaal:
o Stijgende graad wetenschappelijkheid
o Verwezenlijkingen van vooruitgang (kort-, lang termijn en onmiddellijk geheugen)
o Doel: poneren dat psychologie een wetenschap is
• Opeenvolging van grote namen
• Psychologen als intellectuele erfgenamen een lange traditie
o Teruggaand tot Aristoteles en Plato
o Elke auteur die schreef over psychologische onderwerpen (ongeacht reden of precieze
inhoud) → psycholoog ‘avant la lettre’
o Motto: “de vragen zijn dezelfde, de methode is verschillend”
o Gekende citaten die traditionele visie ondersteunen
Ebbinghaus: ‘Die Psychologie hat eine lange Vergangenheit, doch nur eine kurze
Geschichte.’
, Boring (1929): ‘nothing which is supposed to be new is ever really new.’
Pavlov: ‘if you want a new idea, read an old book’
Traditionele kijk Hedendaagse kijk
Overzicht verleden Verduidelijking hedendaagse situatie
Continuïteit van verleden naar heden: vragen zijn Mogelijk discontinuïteit: vragen zijn verschillend
dezelfde, methode is verschillend.
Psychologie zelf wordt niet in vraag gesteld Status van psychologie, zelfreflectie, relatie tussen
psychologie en haar domein
3. Besluit
Het is geen zwart/wit tegenstelling, er bestaan uitzonderingen en relevant historisch werk.
Ook een oudere wetenschapsgeschiedenis in andere wetenschapsdomeinen huidige opvattingen.
Hoe de geschiedenis best beschrijven?
1. Valkuilen
A. Whig geschiedschrijving
Engeland (Late 17e – begin 19e eeuw): whigs partij (pro parlementaire macht) vs. tories (pro
koningshuis en aristocratie).
• Kenmerken Whigs
o Schreven geschiedenis vooruitgang democratie (“toppunt politiek regeren”)
o Assumptie dat democratie er altijd al was, maar nooit volmaakt. Het was het doel om
uiteindelijk tot volmaakte democratie te leiden.
o De politieke figuren in die tijd worden gezien als helden. De mensen die de vooruitgang
dwarsbomen door een andere gedachtegang werden gezien als de vijand.
o Wetenschap is vooruitgang
o Teleologische visie op de geschiedenis
o Hedendaagse wetenschap is noodzakelijk correct of minstens superieur t.o.v. verleden
o Hoe briljante wetenschappers (helden) de waarheid ontdekten, die we nu nog steeds
kennen (triomfalisme)
o Fouten zijn dwalingen
o Negeren van ideeën die niet conform zijn
• Bedenkingen
o Vooruitgangsgedachte geen recht aan complexiteit
o Fouten even interessant als successen
o Wetenschap boekt niet altijd vooruitgang, dient niet altijd zuiver welzijn van mensheid
(DMM ethische commissie)
o Huidige situatie moeilijk optimaal noemen
• Sociale psychologie
o Gedachtegoed 19de-eeuwse denkers verschuift naar succesvol ontstaan experimentele
sociale psychologie in 20ste eeuw.
B. Presentisme
Nunc pro tunc, hineininterpreteren, projectie
Hedendaagse ideeën en perspectieven op anachronistische wijze gebruikt in voorstelling en
interpretatie verleden.
Vb. Jeanne d’Arc was een feministe.
Relevantie van het verleden voor huidige situatie (van psychologie)
Vb. Geschiedenis gebruiken om te bewijzen dat een huidige theoretische positie de juiste is.
Vb. L’homme machine – La Mettrie: hedendaagse vergelijking met een computer, maar
vergelijking met computer is niet juist want in die tijd nog geen computer.
,• Bedenkingen
o Valkuil: leidt tot misleidend beeld
o Maar wel geschiedschrijving steeds vanuit het nu
o Link met perspectivisme: alles vanuit bepaald perspectief bekeken
C. Great men view
Geschiedkundige feiten voornamelijk resultaat van inspanningen opeenvolgende grote
persoonlijkheden (belangrijke mensen).
Vb. Darwin: in dezelfde tijd veel andere mensen bezig met idee van evolutie, maar Darwin het
juiste idee hierrond
• Het idee leeft onder vele mensen, maar degene die in de “geschiedenis” wordt opgenomen heeft
dit juist verwoord en naar voren gebracht, dus zeggen dat 1 belangrijke persoon hiermee kwam
is fout, meerdere personen waren met deze ideeën bezig.
• Veel werd toegeschreven aan mannen
Invisible technicians: wetenschap is vaak een samenwerking tussen verschillende mensen, maar 1
persoon die gegevens verwerkt en deze krijgt de faam.
The woman problem: in vraag stellen van…
• Stapsgewijze vooruitgang intellectueel proces, misschien verloopt dit eerder continu.
• Of er enkel maar grote mensen waren of er meerdere mensen bij betrokken waren.
• Bedenkingen
o Steeds ook externe en contextfactoren
o Overschatting belang individuen:
▪ ‘L’art c’est moi, la science c’est nous’ (Claude Bernard)
▪ Kunst als allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie:
wetenschap als collectieve verwezenlijking
o Dus: demystificatie van helden met erkenning van hun verdiensten
▪ Ook helden zijn mensen (ook weer een psychologisch ‘verhaal’ mogelijk)
D. Simplificatie
• Grote lijnen vertellen en niet alle facetten of details
o Gevolg: een gestroomlijnde versie van verleden
• Secundaire literatuur en niet de oorspronkelijke bronnen
o Gevolg: een geschiedenisboek als samenvatting van samenvattingen
▪ Veel detail valt weg → geen goede geschiedschrijving
2. Strekkingen
1. Internalisme
R. Merton (jaren 1930)
• Wetenschapsgeschiedenis puur als ontwikkeling van onderzoek, theorieën en ontdekkingen van
discipline
• Niet nodig om kijken naar externe factoren vb. economische, sociale, culturele
2. Externalisme
Geschiedenis van wetenschap te begrijpen vanuit sociale context, zoals
• Sociaal-politieke klimaat
• Economische mogelijkheden
, Vb. positieve wetenschappen (einde WO II: ontwikkeling atoombom: geen zuiver wetenschappelijke
uitvinding → radicale oplossing om de WO II te beëindigen. Als geen WO II was geweest dan
waarschijnlijk wel bom ontwikkeld, maar veel trager en later)
Vb. psychologie (ontwikkeling intelligentietest: rekrutering soldaten WO I, invoeren schoolplicht)
Valse tweedeling: invloed context op ontwikkeling van wetenschappelijke discipline, maar ook
interne regulering → Intern en extern
3. Sociaal constructivisme
1960: ontwikkelingen binnen wetenschapsgeschiedenis, -filosofie, sociologie van kennis
• Gedetailleerde studie wetenschappelijke praktijk
• Resultaat: wetenschap niet data-driven, enkel begrepen als product complexe sociale processen
• Implicatie: wetenschappelijke kennis niet puur objectief
Vb. leeuwengen (fictief)
• Implicatie: ook psychologische dimensie in begrijpen van wetenschappelijk gedrag, ook
wetenschapper onderhevig aan… Vb. Freud: symptoom is voorbeeld van hysterie
1) Perceptie (vb. hoe men betekenis ziet in dingen die tevoren niemand zag)
Hoe Freud betekenis zag in de dromen die Dora vertelde
2) Cognitie (vb. hoe wetenschappers theorieën ontwerpen en beslissen wat hun
resultaten betekenen)
Hoe Freud zijn theorie over hysterie ontwierp
3) Persoonlijkheid (vb. wat motiveert een wetenschapper)
Hoe Freud het feit dat Dora na 11 weken therapie afbrak beschouwde als gevolg van
eigen falen als therapeut
4) Communicatie (vb. hoe wetenschappers hun werk aanvaard krijgen, hoe
controverses worden opgelost)
Hoe het komt dat het begrip hysterie na een aantal decennia in de psychiatrie op de
achtergrond is verdwenen
5) Groepsdynamica (vb. hoe wetenschappelijke disciplines georganiseerd zijn)
Hoe het komt dat Freudianen het begrip hysterie nog wel gebruiken
• Bedenkingen
+ Bedrijven van wetenschap is een complex gebeuren
+ Relativiteit van kennis (maar niet alle wetenschap is relatief)
- Bestaat geen externe, objectieve werkelijkheid. Werkelijkheid niet
los van menselijke conceptualisaties
- Andere visies mogelijk
3. Implicaties van het sociaal constructivisme
• Reflexiviteit van psychologie
o Vreemde positie van psychologie in vergelijking met andere wetenschappen:
▪ Wetenschap van het gedrag houdt ook de studie in van wetenschappelijk gedrag:
“its subject matter logically includes scientific behaviour.”, “while trying to
operate as a normal science, it is also on the outside looking in”
o Psychologie als wetenschap, bestuderen gaat over psychologie, maar zelf ook
psychologie
• Ziet psychologische dimensie in wetenschap
• Zegt ook iets over de geschiedenis van de psychologie
o Geschiedenis van de psychologie: meta-psychologie, nadenken over wat psychologie is
(zelfreflectie)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller psychologiestudentKUL. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.68. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
84190 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now