Bijeenkomst 1. Medische fouten en aansprakelijkheid
Taak 1. Fout gegaan, fout gedaan?
Taakonderdeel 1. Oorzaken van medische fouten
4 teksten, 2 van de 4 moeten gelezen worden voor het maken van de opdracht, niet voor de toets.
Taakonderdeel 2. Soorten medische fouten: terminologie
Federatie Medisch Specialisten, ‘Melden onbedoelde gebeurtenissen en uitkomsten van zorg
door medisch specialisten’
Zowel een incident als een complicatie kunnen (soms pas achteraf) een calamiteit blijken te zijn.
Complicaties, zoals die min of meer te verwachten kunnen zijn bij diagnostiek en behandeling, kunnen
toch als een calamiteit worden beschouwd wanneer bijvoorbeeld de problemen door tekortschietende
kwaliteit van zorg niet (tijdig) worden onderkend en/of wanneer niet of niet op tijd wordt ingegrepen of
als d e betrokken professional onvoldoende kennis/deskundig/bekwaam is.
Het verschil tussen een calamiteit en een complicatie is dus het (causale) verband tussen de
patiëntschade en de tekortkoming in de kwaliteit van de geboden zorg: bij een calamiteit is dat er wel,
bij een complicatie niet.
Complicatie =
ongewenste uitkomst Onvoldoende
van zorg waardoor handelen volgens
Calamiteit
schade is ontstaan professionele
door (niet) handelen standaard
van de zorgverlener
Incident =
ongewenste
Tekortkoming in het
gebeurtenis waarbij Calamiteit
zorgproces
schade is ontstaan
door zorgproces
, Medische aansprakelijkheid
Onverwachte of onbedoelde
gebeurtenissen OF ongewenste
uitkomsten
Overduidelijk of twijfel over
calamiteit?
Ja: medisch specialist meldt als
Nee: medisch specialist meldt (of
calamiteit bij interne commissie en
registreert) als complicatie of incident
checkt na drie werkdagen of deze is
volgens interne procedure.
opgepakt
Interne commissie Conform interne procedures
onderzoekt onderzoekt een interne
calamiteitmelding commissie complicaties en
incidenten
Wijst onderzoek op
calamiteit
Wijst onderzoek alsnog
op calamiteit?
Ja: interne commissie
meldt vastgestelde
calamiteit onverwijld bij
RvB
Nee: Interne verbetercyclus
wordt doorlopen o.b.v.
uitkomsten onderzoek
complicaties of incidenten
RvB meldt calamiteit
onverwijld bij IGZ
Complicatie, incident of
calamiteit wordt gebruikt ter
verbetering
, Medische aansprakelijkheid
Wagner, ‘Voor een goed begrip’
Begrippenkader patiëntveiligheid
Adverse event
Een onbedoelde uitkomst die is ontstaan door het (niet) handelen van een zorgverlener en/of
door het zorgsysteem met schade voor de patiënt, zodanig ernstig dat er sprake is van
tijdelijke of permanente beperking, verlening of verzwaring van de behandeling dan wel
overlijden van de patiënt.
Complicatie
Een onbedoelde en ongewenste uitkomst tijdens of volgend op het handelen van een
zorgverlener, die voor de gezondheid van de patiënt zodanig nadelig is dat aanpassing van
het (be)handelen noodzakelijk is dan wel dat sprake is van onherstelbare schade. Een
complicatie kan het gevolg zijn van een onverwachte reactie van de patiënt, een bewust
genomen risico (calculated risk) of van een incident tijdens het zorgproces. De ondergrens
van en complicatie is het aanpassen van het handelen.
Calculated risk
Een door de hulpverlener afgewogen risico of ingecalculeerd neveneffect van een
behandeling die in de vakliteratuur is beschreven en waarbij het beoogde effect van de
behandeling van groter belang wordt geacht dan de ernst van de schade of de kans op het
ontstaan daarvan.
Incident = event
Een onbedoelde gebeurtenis tijdens het zorgproces die tot schade aan de patiënt heeft
geleid, had kunnen leiden of kan leiden.
Near miss
Een onbedoelde gebeurtenis die a. voor de patiënt geen nadelen oplevert omdat de gevolgen
ervan op tijd zijn onderkend en gecorrigeerd (near miss), of b. waarvan de gevolgen niet van
invloed zijn op het fysiek, psychisch of sociaal functioneren van de patiënt.
Vermijdbare adverse event
Een onbedoelde uitkomst die is ontstaan door het niet of onvoldoende handelen volgens de
professionele standaard en/of door tekortkomingen van het zorgsysteem met schade voor
de patiënt zodanig ernstig dat sprake is van tijdelijke of permanente beperking, verlening of
verzwaring van de behandeling dan wel overlijden van de patiënt.
Vermijdbaar = preventable
Een incident, complicatie of adverse event is in retrospectie vermijdbaar als na
systematische analyse van de gebeurtenis blijkt dat bepaalde maatregelen het incident, de
complicatie of de adverse event hadden kunnen voorkomen.
Verwijtbaar = blameworthy
Een incident, complicatie of adverse event is in retrospectie verwijtbaar als na
systematische analyse van de gebeurtenis blijkt dat de zorgverlener is tekortgeschoten en/of
onzorgvuldig is geweest in vergelijking met wat van een gemiddeld ervaren en bekwame
beroepsgenoot in gelijke omstandigheden had mogen worden verwacht.
, Medische aansprakelijkheid
Taak 2. Aandacht voor aansprakelijkheid
Wijne, ‘Medische aansprakelijkheid’, hoofdstuk 2 (paragraaf 1, 2.2.1, 2.3.1-2.3.4), hoofdstuk 3
(paragraaf 1, 2.1.1, 3.1.1, 3.1.3 tot aan p. 82, 4.1, en 4.2)
Hoofdstuk 1. Inleiding
1 Het thema
Patiënten kunnen tijdens of in verband met een geneeskundige behandeling door een arts te maken
krijgen met (vermijdbare of onbedoelde) schade, in de zin van lichamelijk letsel, geestelijk letsel, of
een aantasting van het zelfbeschikkingsrecht. Heeft de schade zich gemanifesteerd, dan is een van
de behoeften van de patiënt het verkrijgen van een vergoeding ter compensatie van die schade.
Doorgaans wordt het civiele aansprakelijkheidsrecht gebruikt om de vergoeding te realiseren. Er is
immers geen ander recht dat een compensatiefunctie kent.
2 Het uitgangspunt van het civiele aansprakelijkheidsrecht
Het civiele aansprakelijkheidsrecht biedt de gelaedeerde de mogelijkheid van vergoeding van schade
door een ander en daarmee tot het handhaven van de vermogenspositie zoals deze was voorafgaand
aan de gebeurtenis die schade veroorzaakte. Voor vergoeding van schade door een ander is echter
wel de aanwezigheid van een goede grond voor afwenteling van de schade op die ander vereist.
Zonder die goede grond blijft de schade daar waar zij gevallen is: het civiele aansprakelijkheidsrecht
hanteert als uitgangspunt dat ieder zijn eigen schade draagt.
Een en ander betekent dat de patiënt die schade ondervindt door een gebeurtenis tijdens het
zorgproces bij gebreke van bekendheid met of bij afwezigheid van een ander op wie hij zijn schade
kan afwentelen, moet nagaan of hij zijn schade uit eigen middelen kan financieren. Een voorbeeld is
de verplichte eigen zorgverzekering.
Indien er wel een bekende ander is, dan kan die worden aangesproken voor verhaal van de
schade, wel moet die schade gebaseerd zijn op een goede grond. Een goede grond is verwijtbaar
onjuist gedrag. Bijv. een tekortkoming in de nakoming van een contractuele verplichting of een
onrechtmatige daad.
Ter beantwoording van de vraag of de arts of het ziekenhuis verwijtbaar onjuist heeft
gehandeld, wordt bezien hoe een redelijk persoon in dezelfde situatie zou hebben gehandeld. Dan
ontstaat er in beginsel het recht op vergoeding van de schade.
Hoofdstuk 2. De rechtsverhouding tussen de patiënt en de hulpverlener
1 Inleiding
Ter beantwoording van de vraag onder welke omstandigheden de arts of het ziekenhuis aansprakelijk
is, dient eerst te worden vastgesteld in welke rechtsverhouding de arts, het ziekenhuis en de patiënt
tot elkaar staan en welke verplichtingen uit die verhouding voortvloeien. Tussen de arts en patiënt is
geneeskundige behandelovereenkomst.
2 De rechtsverhouding tussen hulpverlener en patiënt: doorgaans een
behandelingsovereenkomst
2.1 Het onderwerp van de behandelingsovereenkomst
Art. 7:446 BW bepaalt dat de overeenkomst inzake geneeskundige behandeling de overeenkomst is
waarbij een natuurlijk persoon of en rechtspersoon, de hulpverlener, zich in de uitoefening van een
geneeskundig beroep of bedrijf tegenover een ander, de opdrachtgever, verbindt tot het verrichten van
handelingen op het gebied van de geneeskunst, rechtstreeks betrekking hebbende op de persoon van
de opdrachtgever, of van een bepaalde derde. Ofwel het onderwerp is: het verrichten van handelingen
op het gebied van de geneeskunst.
Wat onder handelingen wordt verstaan staat in lid 2. De handelingen in sub b hebben met
name betrekking op de handelingen die een arts of tandarts verricht ten behoeve van een gezond
persoon. In lid 3 staat dat hier ook onder valt het verplegen en verzorgen van de patiënt en het
overigens rechtstreeks voorzien in de materiële omstandigheden waaronder die handelingen kunnen
worden verricht, dit zijn de aanpalende handelingen. Deze worden veelal verricht door de hulpverlener
die ook de geneeskundige handelingen verricht, maar kunnen ook worden verricht door een ander.
Daarnaast moet er sprake zijn van individuele gerichtheid; het gaat om een bepaalde, kenbare
patiënt. Individuele gerichtheid houdt echter niet in dat er rechtstreeks contact moet plaatsvinden met
de betrokken patiënt; ook het verrichten van onderzoek naar stoffen afkomstig van een patiënt en het
beoordelen van de resultaten van zodanig onderzoek door een klinisch chemicus, behoren tot de
handelingen op het gebied van de geneeskunst.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller shannonstiels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.97. You're not tied to anything after your purchase.