Summary
inleiding tot het recht samenvatting
- Course
- Institution
volledige samenvatting van alle colleges van Stefaan Smis
[Show more]
Seller
Follow
noaleemans
Content preview
Inleiding tot het Internationaal en Europees rechtWat is internationaal recht? Wat is publiekrecht? (les 1)
Het internationaal recht behandelt een groot domein en heeft betrekking op de ganse wereld. Heel
veel vraagstukken vandaag de dag worden opgelost aan de hand van het IR. We moeten als staten
samenwerken om bepaalde doelstellingen te realiseren. Bv. Opwarming van de aarde. Het nationaal
recht wordt dus steeds minder belangrijk. In het IR kan je niet zomaar naar de rechtbank, het is
anders dan het nationaal recht, maar dit maakt niet dat het minder “recht” kan beschouwd worden.
De afspraken tussen staten kunnen zowel bilateraal als multilateraal zijn.
Internationaal recht/publiekrecht = het recht dat de verhouding tussen staten regelt en/of andere
subjecten van het internationaal recht. Het regelt de relaties tussen staten. Bv. Dit is van mij en dit is
van u of hier stopt mijn bevoegdheid en hier begint die van u of wat doen wij samen om dit doel te
bereiken.
In het begin waren enkel staten het subject van het internationaal recht, maar dit moet nu verbreed
worden aangezien er nieuwe subjecten bij zijn gekomen. Naast staten zijn er dus ook andere
subjecten van het internationaal recht, zoals internationale organisaties. Zo zijn na de tweede
wereldoorlog individuen ook een subject van het IR geworden. We moeten die staten hebben als
basis actoren in het IR en dat is het recht tussen de staten en niet binnen de staten. In eerste instantie
is het dus een interstatelijk recht en niet intra statelijk recht. Maar het IR sijpelt wel steeds meer en
meer door naar het nationaal recht.
We leven nu in een geglobaliseerde wereld, waarin de afhankelijkheid tussen staten groeit. IR regelt
dus alsmaar meer zaken, het neemt exponentieel toe.
Als men over het IR spreekt, heeft men het dus over het internationaal publiekrecht. Het kenmerkt
zich door de specifieke bronnen waaraan het ontspringt. Deze bronnen zijn niet te herleiden tot één
enkele nationale rechtsorde. De term “volkenrecht” werd vroeger ook veel gebruikt, maar is minder
correct. Dan zouden we geneigd zijn om de volkeren als belangrijke subjecten te zien, terwijl het om
de staten gaat.
En het Amerikaans, Braziliaans,…recht is ook geen internationaal recht. Dat is nationaal recht zoals we
het Belgisch recht hebben. En als we bijvoorbeeld het Belgisch recht met het Duits recht gaan
vergelijken, dan is dat het “rechtsvergelijkend (nationaal) recht”.
Internationaal recht is iets anders dan “vreemdrecht”. Telkens als we een vreemd element hebben in
ons Belgisch recht spreekt men ook niet van het internationaal recht. Bv. Een huwelijk: een persoon
oorspronkelijk van Jemen komt naar België en stelt de vraag of hij mag huwen, dan zal men zich
moeten afvragen welk recht men gaat toepassen. Belgisch recht? Of het recht van Jemen? Dit is
belangrijk want in het ene recht mag die persoon 1 vrouw hebben en in het andere meerdere.
Telkens als men in het Belgisch recht een vreemd element heeft, zal men moeten kijken naar welk
recht men gaat toepassen. Belgisch recht of vreemd recht?
De afspraken tussen staten zullen in verdragen en verordeningen worden opgenomen.
Verschillende domeinen van het internationaal recht
- Diplomatiek recht: afspraken die tussen staten gemaakt zijn over: hoe spreek ik met elkaar,
hoe vertegenwoordig ik en hoe zijn mijn belangen in een andere staat vertegenwoordigt?
Hiervoor hebben we bepaalde mensen aangesteld, namelijk het diplomatiek personeel. Bv.
België heeft diplomaten en die worden uitgestuurd naar een ander land. De Belgische
, ambassade vertegenwoordigt België in het buitenland. Ze gaan de belangen van België gaan
behartigen in dat land. Dat betekent dat daar netwerken ontwikkelt worden en dat ze
informatie doorsturen en mensen ontvangen + de directe gesprekspartner zijn. En juist
omdat ze de belangen van België behartigen, krijgen ze een hele reeks voorrechten. Die
voorrechten zijn gecodificeerd in een verdrag, namelijk het verdrag van Wenen 1961 inzake
diplomatiek verkeer.
- Iets gelijkaardig aan het diplomatiek recht is het consulair recht: dit gaat om
vertegenwoordigers van België in een ander land, die doorgaans de belangen behartigen van
de Belgische burgers. Bv. U bent in het buitenland en u moet een akte laten opstellen, dan
gaat u naar het consulaat en daar kan men optreden om de akte op te stellen. Bv. U bent in
het buitenland en om één of andere reden wordt u gevangen genomen, dan gaat iemand u
belangen behartigen. De consulaat zal dan geïnformeerd worden over dit gevangenschap. Ze
zullen u mogelijks dan in de gevangenis komen bezoeken en wijzen op uw rechten, zodanig
dat de belangen behartigt worden. Ze kunnen zo op een bevoorrechte manier de belangen
behartigen van de staatsonderdanen in het buitenland.
- Internationaal milieurecht: vervuiling stopt niet aan de grenzen en is zelden een nationaal
probleem. Door samen te werken proberen ze bepaalde doelstellingen te bereiken zoals bv.
Opwarming van de aarde tegengaan.
- Internationaal humanitair recht: hier wordt ook naar verwezen als het oorlogsrecht, het recht
van gewapende conflicten…wanneer men oorlog voert is men onderworpen aan bepaalde
regels, maar er zijn voorvallen waar die regels niet gerespecteerd worden. Bv. Gaza.
- Internationaal strafrecht: mensen zoals u en ik hebben verplichtingen tegenover de
internationale gemeenschap, er zijn bepaalde dingen die we niet mogen doen. Sinds de 2 e
wereldoorlog is het verboden om oorlogsmisdaden te begaan, misdaden tegen de mensheid,
genocide, agressie…dit zijn zaken die kunnen leiden tot de mogelijke individuele
strafrechtelijke aansprakelijkheid. Hiervoor zijn er internationale hoven, zoals een strafhof,
waar men verantwoording verschuldigd is mocht je die grote schendingen begaan hebben.
Hiervoor kan je dan ook veroordeelt worden.
- Internationaal economisch recht: het internationaal samenwerken op economisch gebied. De
Wereldhandelsorganisatie ligt aan de oorsprong van de liberalisering van de wereldhandel,
waardoor het makkelijker wordt om producten van het ene naar het andere land te
transporteren zonder dat daar noodzakelijk heel hoge belastingen op betaald moeten
worden.
- Het recht van internationale organisaties: hebben bepaalde bevoegdheden en kunnen al dan
niet supranationaal zijn + functioneren onder bepaalde regels.
- Het internationaal zeerecht: wat is de status van de zee? Behoort dat tot bepaalde staten of is
daar een vrije doorgang? Wat met bepaalde stoffen van de zee?
Hoe evolueert het internationaal recht?
Er zijn steeds meer uitdagingen die we niet meer aankunnen binnen een staat. We leven in een
geglobaliseerde wereld en dat maakt dat we niet meer binnen de staatsgrenzen kunnen blijven. Hoe
meer we evolueren, hoe meer we internationaal worden en hoe meer we merken dat we het
antwoord niet meer op nationaal niveau zullen vinden. Het IR wordt dus steeds belangrijker.
Maar waar ontstond het? Het kan slechts ontstaan vanaf het moment dat er staten zijn. Zonder
staten geen IR. We moeten dus terugkeren naar het moment waarop staten zijn ontstaan.
Staat = territoriale eenheid, gezagsstructuur (een georganiseerde MS), heeft een bevolking, een
bestuur en er worden afspraken gemaakt.
,In het begin leefde we minder georganiseerd. Slechts door het naast elkaar leven begon men te
merken dat er moest samengewerkt worden en werd er beslist om die structuren te creëren. Op die
manier kunnen we onszelf beschermen tegen anderen. Hierrond gaan ook regels worden ontwikkelt
en wordt beslist aan wie we onze natuurrechten gaan afstaan, maar de overheid is er wel om ons te
beschermen en belangen te behartigen. Doordat we over die natuurrechten beschikken kunnen we
de overheid wijzigen wanneer het nodig is. Je creëert een overheid die vertegenwoordigen wat je
wenst. Ben je niet meer akkoord? Dan kan je bij de verkiezingen wijzigingen maken op dit vlak. Maar
stel dat je niet meer zou kunnen wachten tot de verkiezingen dan kan er een revolutie ontstaan. Het
recht om in opstand te komen is inherent aan ons functioneren.
Georganiseerde maatschappijen kennen we al sinds duizenden jaren geleden, het is niet enkel een
Europees verhaal. Het was ook territoriaal afgebakend, er leefde een volk en er was ook een overheid
die over het volk en de grond een zeker zeggenschap had, maar die ook de belangen van bevolking
moest behartigen. Bv. Oud Egypte.
Er werden ook al verdragen gesloten. Bv. De Grieken die verschillende verdragen sloten met de
stadsstaten.
Er zijn ook aspecten van toen die in het huidige internationaal recht terugkeren. Bv. Het
gezantschapsrecht bestond toen ook al.
Helaas is dit niet hoe het IR is ontstaan, want dat begint in Europa. Dat houdt dus in dat al die andere
internationale rechten niet geëvolueerd zijn naar het internationaal recht van vandaag. Waarom niet?
Omdat die koninkrijken op een gegeven moment gekoloniseerd zijn geweest door het westen,
Europese staten. Alles wat daar dus opgestart is geweest werd stopgezet en vervangen door het recht
dat een vreemde overheid aan hen heeft opgelegd. Het internationaal recht is dus eigenlijk een
Europees recht. Een Europees recht dat zich ontwikkeld en de rest van de wereld hieraan
onderwerpt. We moeten dus eigenlijk kijken naar Europa om te weten hoe het IR is ontstaan. Wat de
andere staten ook niet hadden toen is een overkoepelde internationale rechtsorde, die we vandaag
de dag wel hebben.
We keren terug naar Europa en meer bepaalt naar 1648. Dit komt overeen met het einde van de
godsdienstoorlogen in Europa. Het Verdrag van Westfalen. Dit is eigenlijk misleidend omdat het niet 1
verdrag was. Het was ook het verdrag van Osnabrück, het verdrag van Munster en dit werd
samengebracht en er wordt naar verwezen als het verdrag van Westfalen. Er wordt op dat moment
bevestigd dat er nieuwe soorten staten ontstaan in Europa in de moderne betekenis van het woord,
namelijk soevereine staten.
Soeverein = het hoogste gezag. Er staat niets boven de staat.
De soevereine staten ontstaan door die godsdienstoorlogen en men beslist om diplomaten te sturen
en een vredesverdrag te sluiten. Dit betekent dat sommige gebieden niet meer onderworpen zijn aan
de katholieke kerk. Want de paus had geestelijk gezag en oefende dit uit over allerlei entiteiten. De
staten waren hierdoor dus niet soeverein. sommige staten snijden zich hier van los en doordat ze niet
meer onderworpen zijn aan het geestelijk gezag van de paus worden ze soeverein. Dit wordt gezien
als het begin van het IR in de moderne betekenis van het woord. Het is een proces geweest van het
centraliseren van het gezag. En het zijn een beperkt aantal staten geweest die aan de oorsprong
liggen van het IR. Het gaat hier om enkele tientallen staten die soevereine staten zijn geworden en ze
spraken over concert of nations. Een kleine familie van staten die aan de oorsprong van het IR liggen.
Ze ontwikkelen een recht dat de belangen van Europa dienden en ze hebben de ambitie om de rest
van de wereld te onderwerpen. Er ontwikkelde zich een regel van “Terra Nullius” = alles wat niet
, Europees is behoort niemand toe. Dus wie er bijkomt kan zich het wel toe eigenen. Degenen die eerst
is kan het zich toe eigenen. Het is dus een verhaal van een aantal Europese staten die samen een
aantal zaken proberen te doen en daarmee hun eigen belangen proberen te behartigen. Vandaag de
dag is dit gegroeid tot een 200 tal staten. Andere landen kunnen ook problemen hebben met het IR,
onder het principe dat als zij het betekenis hadden gegeven het er helemaal anders had uitgezien en
dat het dus niet noodzakelijk zeer democratisch is.
Het is dus een Europees gebeuren (17 e – 19e eeuw) waar men bezig is met de rest van de wereld deel
uit te laten maken van die koloniale grootmachten en dat op basis van het beginsel van Terra Nullius
(Niets behoort tot iemand en als ik de eerste ben dan kan ik dat gebied mij toe eigenen).
18e eeuw komt een eerste reactie hierop (1776). De Britse kolonisten zijn het niet meer eens met wat
de moederstaten zeggen vanuit Westminster en beslissen om zich af te scheiden tijdens de
Amerikaanse revolutie. Ze willen niet meer onderworpen worden aan het recht van een vreemde
overheid, want we hebben niets te zeggen en kunnen niet deelnemen aan de verkiezingen. Ze gaan
een eigen staat creëren, die democratisch is en waar iedereen rechten heeft. Maar degene die
beslissen dat ze dit niet meer willen zijn ook Europeanen. Het zijn de Europese Settlers die beslist
hebben dat ze dit niet meer willen. De VS komt als belangrijke groep deel uitmaken van de Concert of
Nations.
Hetzelfde kan gezegd worden wanneer in de 19 e eeuw Latijns-Amerika onafhankelijk wordt
vertrekkende van Chili, Argentinië…die hetzelfde gaan doen t.o.v. Spanje en Portugal en zo ontstaan
er een hele reeks nieuwe landen in Latijns en Centraal Amerika. Er ontstaan dus nieuwe staten met
een eigen traditie in de 19e – 20e eeuw.
Het is vooral in de 20e eeuw met de Russische revolutie dat we een schok krijgen in het IR. Rusland
maakt deel uit van de Concert of nations, maar er ontstaat daar een nieuwe visie en dat is het
communisme dat het IR zal proberen te beïnvloeden. We moeten dus eigenlijk wachten tot de 2 e WO
om nieuwe staten te hebben die niet noodzakelijk dezelfde belangen hebben dan de oorspronkelijk
belangen van de Concert of Nations. Ze gaan hiermee in de meerderheid komen. Ze gaan dan het IR
proberen te wijzigen om hun belangen te behartigen. Ze zijn hier slechts in geslaagd op een beperkt
aantal domeinen. In het IR zijn er manieren ingebouwd om de minderheid mogelijkheid te geven om
de meerderheid te blijven onderwerpen aan het oude IR. De meerderheid vandaag heeft dus niet de
mogelijkheid gehad om op democratische wijzen dat IR te wijzigen.
Men ziet ook dat er na de koude oorlog nog een aantal nieuwe staten zijn die zich zullen vervoegen
aan die statengemeenschap.
Co-existentie (les 2)
Het IR is een recht van samen, naast elkaar bestaande soevereine entiteiten die eerder de bedoeling
hebben om te bepalen wat van mij is en wat van een ander is. Vandaar dat men spreekt van een recht
van co-existentie. Het IR gaat in eerste instantie proberen regels te ontwikkelen en afspraken te
maken tussen die entiteiten. Bv. Regels omtrent wat soevereiniteit nu eigenlijk is? Wat is van mij wat
is van een ander? Waar liggen de grenzen? Mag men zomaar oorlog voeren? Hoe ga je vrede sluiten?
Hoe maak je afspraken?
In de 1ste fase gaat dat IR zich gaan ontwikkelen om te kunnen functioneren als zelfstandige
soevereine entiteiten naast elkaar, die ook elk hun eigen gebied afbakenen en soms in conflict met
elkaar raken. Dit is het recht van co-existentie. Dit ontwikkelt zich in de 17 e- 18e – 19e eeuw.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noaleemans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.23. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50155 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now