Samenvatting van powerpoints + wat in de les werd verteld in het vak Chronische Ziekten, deel Endocrinologie Diabetes Mellitus.
Bevat alle te kennen informatie maar zo beknopt en gestructureerd mogelijk om optimaal te kunnen instuderen.
11 tussentitels: definitie, indeling, etiologie, epidemiolog...
DIABETES MELLITUS
1 Definitie
Historisch: overmatig verlies van suiker via de urine
Correcter:
- syndroom (groep aandoeningen): DM1, DM2 (polygenetisch), na pancreas operatie, fibrotische
pancreas (muco), zwangerschapsdiabetes, door cortisone, erfelijke vormen (zz, monogenetische
gekende mutatie)
- gekenmerkt door verhoging glucosegehalte in bloed (hyperglycemie), met geassocieerde
veranderingen in glucose, eiwit- en vetmetabolisme, veroorzaakt door een relatief of absoluut
tekort aan insuline (productie) of een defecte inwerking daarvan (werking)
2 Indeling
* Gestoorde glycemie: glycemie boven normale grens, doch onvoldoende voor diagnose DM
* Impaired Glucose Tolerance (IGT): verhoogde glycemie na orale glucosetolerantietest (OGTT)
→ weerspiegelt verhoogd risico op het ontwikkelen van DM (conversie in ongeveer 7,5%/jaar),
macroangiopathie en microangiopathie
* Impaired Fasting Glucose (IFG): verhoogde glycemie als nuchter
→ wellicht ook verhoogd risicoprofiel, doch niet zo erg als bij IGT
* Echte diabetes:
- Type 1 diabetes mellitus (DM1): ß-celdestructie (meestal immuungemedieerd) die
uiteindelijk evolueert naar een absoluut insulinetekort (worden insuline dependent)
- Type 2 diabetes mellitus (DM2): insulineresistentie, met een variabele residuele
insuline secretie (de relatieve bijdrage van de factoren onderling verschilt sterk van
persoon tot persson) (niet per se insuline dependent)
- Secundaire diabetes: meerdere verschillende oorzaken, veel minder frequent
• na pancreas operatie
• door cortisone
- Zwangerschapsdiabetes (GD): verhoogde nuchtere of postprandiale glycemie zonder
DM-patiënt te zijn
3 Etiologie
3.1 DM1
(genetische voorbeschiktheid) → omgevings geïnduceerde trigger → auto-immunde ß-celdestructie
3.1.1 Genetische voorbeschiktheid
Bewijs: hoge concordantie bij eeneiige tweelingen (30-50%), veel minder bij twee-eiige tweelingen (3-5%)
Genen: polygenetisch; 30 genen en >150 loci beschreven
- sterke relatie met klasse II HLA-genen in het MHC-complex op chromosoom 6
o bijv. specifieke genen die bepaalde typen MHC-eiwit aan het oppervlak brengen
waardoor interactie met T-lymfocyten anders verloopt
- opm: niemand wordt geboren met DM1
- opm: ook verhoogde risico op andere AI-ziekten, typische de secretoire orgaanspecifieke ⇒
jaarlijks screenen
, ↓ ß-cel is gespecialiseerd/ extreem gedifferentieerd; 95% bezig met synthese en secretie
insuline (dat bovendien een ingewikkeld eiwit is) op maximale capaciteit en is dus zeer slecht in
iets anders doen/ meer doen
3. ß-cel gaat kapot/ in apoptose (OF veel gevoeliger worden voor aanvallen afweer systeem)
4. deeltjes ß-cel komen naar vrij en worden opgenomen door APC’s (macrofaag, dendritische cel)
5. processing antigenen en worden aan oppervlak van HLA-eiwitten gepresenteerd aan de rest van het
immuunsysteem
6. T-lymfocyten (CD4+) herkennen dat HLA-eiwit als lichaamsvreemd en worden geactiveerd
7. Gaan andere cellen van het afweersysteem activeren: eilandje van langerhans omsingelen en
uiteindelijk invaderen + ß-cellen selectief* stukmaken
- Macrofagen gaan op hun beurt in de pancreas inflammatoire cytokines maken,
zuurstofradicalen…
- CD8+ cellen gaan rechtstreeks cytolytisch inwerken in de ß-cellen die ze herkennen
- B-lymfocyten gaan AS maken (bijv. tegen insuline, GAD of membranaire ß-celeiwitten)
8. Viscieuze cirkel
- NL: dankzij regulator cellen in toom gehouden
- DM1: afweersysteem erfelijk auto-immuun voorbeschikt → deze cirkel
steeds opnieuw: insulitis → ß-cel destructie
*merk op: 𝛼-cellen blijven onaangeroerd
⇒ natuurlijk verloop:
1) preklinische stadia: geen symptomen maar wel al AS die zorgen voor
progressieve reductie van insulinesecretie, initieel (gedeeltelijk)
gecompenseerd door verhoogde insulinegevoeligheid
a. multipele auto-AS, normale glycemie
b. multipele auto-AS, al abnormale glucosetolerantie
2) klinische diagnose: meestal als 30% ß-cellen nog maar over
® meestal op jonge leeftijd (puberteit), MAAR kan ook op
middelbare of oudere leeftijd (LADA: late-onset auto-immunediabetes)
opm: soms regresseert de auto-immune activiteit zonder progressie naar klinische ziekte
⇒ belang auto-AS
- Screening bij eerstegraadsverwanten van DM1-patiënten: hoge titers van dergelijke antistoffen een
indicatie van verhoogd risico op DM1 binnen 10 jaar
o toekomst: screening op bevolkingsniveau
- De aanwezigheid van antistoffen bij een genetisch voorbeschikt persoon geeft niet per se
symptomen en kan zo jarenlang onopgemerkt blijven
- Dus met genetische en immunologische markers mogelijkse ontstaan van DM1 dus opvolgen
o cave: zijn biomerkers maar niet pathogenetisch (als je ze in andere pt inspuit krijgen zij niet
de ziekte)
§ als CD4 < zieke muis naar gezonde: geen DM1
§ als CD4 én CD8 T-lymfocyten < zieke naar gezonde: wel DM1
o toekomst: disease modyfing therapie voor mensen in de cirkel (ergens de prieze uittrekken)
3.2 DM2
Duale aandoening: insuline weerstandigheid (lever, spier, vetweefsel) + falende insulinesecretie (ß-cel)
Opm:
• iedereen die DM2 heeft, heeft per definitie een ß-cel die niet sterk genoeg is
• net als bij DM1 (~ tweelingen), sterk erfelijk bepaald (maar zeer zwaar onderschat): de juiste
genlocaties zijn echter nog onbekend (hoogstwaarschijnlijk polygenetisch)
2
, 3.2.1 Insulinedeficiëntie (ß-celdysfunctie) = BELANGRIJKSTE COMPONENT
Oorzaak: ongekend maar
* sterke ERFELIJKE component: sterkte ß-cel
* mogelijk spelers: inflammatoire cytokines uit vetweefsel, lever- en immuncellen, FFA en vrije
radicalen
Opm: werking neemt over de jaren progressief af → DM2 = progressieve ziekte
Ø steeds toenemende nood aan medicatie om de glycemiecontrole te behouden (ondanks initieel
goede behandeling)
o ook al gaat pt vermageren en bewegen dan nog zal die na 5y insuline nodig hebben
Ø toekomst: medicatie die progressieve deterioratie van de β-celfunctie kunnen tegenhouden
(incretines doen dit een beetje)
3.2.2 Insulineresistentie
Oorzaak:
· voornamelijk postreceptor signaaltransductie stoornis (verminderde autofosforylatie van de
insuline-R waardoor deze minder actief is als serine-kinase en als activator van andere
intracellulaire fenomenen (translocatie en activatie van glucosetransporters, ..))
· slechts deels maar verminderde receptoren
o NIET: te veel insuline waardoor receptor uitgeput = misconceptie
↓ risicofactoren:
o OBESITAS: opstapelen energie in het visceraal vet (niet subcutaan) als we te veel energie
binnenkrijgen
§ locatie: tusssen darmlissen, in lever (hepatosteatose, NAFLD), spieren, hart
§ metabool actief vet: verhoogde vrijzetting FFA en inflammatoire cytokines →
· mobiliseert gemakkelijk naar lever:
o glucoseproductie stijgt (gluconeogenese en glycogenolyse onvoldoende
onderdrukt)
o insulinesecretie (rechtstreeks of via glucosetoxiciteit) ongunstig
beïnvloeden.
· perifeer: opname van glucose in spieren door inflammatie bemoeilijkt
§ meten: wegen (overgewicht), maar beter buikomtrek
§ dan kan de insulineresistentie reeds jaren voor het manifest worden van DM2 ontstaan
§ DM2 naast obesitas ook geassocieerd met dyslipidemie, hyperuricemie, atheromatose of
hypertensie (metabool syndroom)
o OUDERDOM: daarom neemt het toe in onze streken
o SCEDENTARISME minder lichaamsbeweging
o (beetje ERFELIJKE component: o.a. ethniciteit)
Opm: dus DM2 kan zonder overgewicht (bijv. ouderen)
- sommige ethniciteiten krijgen sneller insulineresistentie bij minder opstapeling ectopisch vet
(Indiase, Aziaten, Afrikanen)
- heeel slechte ß-cel kan op 30y met niet te veel overgewicht kaukasier
Opm: overgewicht kan zonder DM2: bijv. als staalgoede ß-cellen
Ø wel verhoogd CV-risico → niet enkel screenen naar glycemie voor CV-risico
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mdmd12. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.23. You're not tied to anything after your purchase.
