Samenvatting van powerpoints + wat in de les werd verteld in het vak Chronische Ziekten; Endocrinologie.
Bevat alle te kennen informatie maar zo beknopt en gestructureerd mogelijk om optimaal te kunnen blokken op korte tijd.
In 3 tussentittels: hypogonadisme, subfertiliteit, gynaecomastie
(def...
Reproductieve endocrinologie (man)
1. Hypogonadisme
1.1 Definitie
Hypogonadisme = klinische verschijnselen t.g.v. deficiëntie aan testosteron
- In vergelijking met mannelijke subfertiliteit eerder zeldzaam
- Eén van de meest frequente vorm van hypogonadisme komt voor in
associatie met syndroom van Klinefelter (±1/500 mannelijke geboorten)
1.2 Ethiologie
Oorzaak tekort aan testosteron:
- Primair hypogonadisme: verminderde afgifte testosteron door testiculaire disfunctie door
congenitale of verworven beschadiging van testisweefsel (Leydigcel) zz
o organisch
§ congenital: anorchidie (zz), Klinefelter syndroom, myotone dystrofie,
cryptorchidie
§ verworven: trauma, bilaterale chirurgie, chemo, radiotherapie, orchitis (bof)
o functioneel: veroudering (testiculaire en hypothalamische/hypofysaire disfunctie, daling
vrij testosteron meer dan het totaal door stijging SHBG)
- Secundair hypogonadisme: verminderde afgifte van gonadotrofines of GRF t.h.v. respectievelijk
hypofyse en hypothalamus frequenter
o organisch
§ congenitaal: Kallmann syndroom (+ reukstoornissen), Prader-Willy syndroom
§ verworven: schade hypothalamus, hypofyse of steel (→ tekort aan gonadotroop
RH, LH of receptoren), hemochromatose
o functioneel: reversiebel, frequent
§ opioden, glucocorticoiden
§ androgenen, anabole steroiden (zorgen voor de negatieve feedback)
§ psychotropica → hyperprolactinemie
§ malnutritie, excessief sporten
§ obesitas, DM2, co-morbiditeiten: bij obesitas en hypothyroïdie daalt SHBG
- Verminderd effect van testosteron t.h.v. targetorganen (zéér zeldzaam = androgeenresistentie)
- Constitutioneel vertraagde puberteit (veel frequenter bij jongens; 1/200): kan worden
beschouwd als een tijdelijke vorm van secundair hypogonadisme
*Klinefelter: XXY, ook typisch lange armen en benen, slechts ¼ gedetecteerd
1.3 Klinische presentatie
* Tijdens puberteit: vertraging of zelfs afwezigheid van
o secundaire geslachtskenmerken (volgens Tannerstadia, zie pediatrie) en/of testiculaire
ontwikkeling
o anosmie doet Kallmansyndroom vermoeden
* Na de puberteit kunnen volgende klachten op hypogonadisme wijzen:
o Klachten:
Meer specifiek Minder specifiek
- verlies lichaamshaar - verminderd energie
- verminderd testis volume - verminderd motivatie
- verminderd libido - verminderd mood
- verminderd spontane erecties - verminderd spiermassa
- erectiele dysfunctie - verminderd fysische kracht & functie
o Asymptomatisch maar VG van mogelijke beschadiging (na chirurgie, radiotherapie,
chemo, infectie, tumoren, stapelingsziekten) hypothalamus, hypofyse of testes
o Bij mannelijke osteoporose (vertebrale fracturen kunnen onopgemerkt)
o Klinisch:
- kleine testes (orchidometer of Prader)
- verminderde mannelijke beharing, temporale kaalheid
- droge huid met periorbitale en periorale rimpels
- gynaecomastie: borstklierweefsel (pijnlijk bij palpatie ↔ vetweefsel)
- micropenis
- eunuchoïdale lichaamsbouw (spanlengte >6cm meer dan lichaamslengte)
- hoge (vrouwelijke) stem
= indicaties voor screening van serum testosteron
1.4 Diagnose
Aanpak:
1. Bloedname ’s ochtends (in avond 25% lager): totaal testosteron meten (<10 nmol/L - 300 ng/dl)
→ herhalen ter bevestiging
2. Nakijken andere typische symptomen: vragen naar libido, seksuele klachten, energie, mood
a. botdensiteitsmeting zeker meenemen
3. Nadenken over onderliggend probleem bijv. tumor hypofyse
4. Prostaatkanker uitsluiten
5. Start testosteron-substitutie therapie voor 3 maanden: bij verbetering doorgeven
Resultaat bloedname: als T herhaald laag (conditio sine qua non voor hypogonadisme) → LH meten
- Als LH hoog: primaire vorm
Ø denk verworven of congenitale aandoening testis (karyotype)
- Als LH laag: secundaire vorm
Ø denk verworven of congenitale aandoening hypothalamus of hypofyse (kan bijv. ook dooe
bijnierschorsinsufficiëntie): meting PRL, Fe-saturatie en MRI sella turcica
Opm: bij vermoeden van ziektetoestanden die het SHBG beïnvloeden: ook vrij testosteron nemen
- Verhoogd: oestrogeen behandeling, androgeen deficiëntie, GH deficiëntie, veroudering,
thyrotoxicosis, alcohol cirrose, hepatitis
- Verlaagd: hyperinsulinemie, obesitas, acromegalie, androgeen behandeling, hypothyroidie,
nefrotisch syndroom, hypercortisolemie, familiaal
*Farmacodynamiek testosteron: 44% gebonden aan SHBG + 54% aan albumine + 2% vrij
- Vrij T: direct meten (moeilijk) of schatting o.b.v. totale tesosteron en de bindingseiwitten
- Biobeschikbaar T: vrij + albuminegebonden
1.5 Behandeling
primary hypogonadism: testosteron replacement therapy (TRT)
secondary hypogonadism:
- organisch
o als fertiliteit gewenst gonadotrofines (β-HCG met of zonder FSH)
o testosterone replacement (kan fertiliteit niet herstellen)
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mdmd12. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.61. You're not tied to anything after your purchase.
