Middeleeuwen (ca. 500 – 1500)
periode van veel veranderingen zoals opkomst van steden, steeds toenemend
belang van het schrift, vanaf 12de eeuw ook in de volkstaal (voorloper van het NL)
- teksten op rijm
- bedoeld om voor te lezen
- letter voor letter kopiëren op perkamenten bladen: voornamelijk voor elite
- ca. 1450 boekdrukkunst: nieuwe mogelijkheden
politiek: feodalisme (leenstelsel) heerst, met ridders, jonkvrouwen en koningen, de kerk
heeft een sterke invloed
kunst: Middeleeuwse kunst kenmerkt zich door religieuze thema’s, symboliek en gestileerde
figuren (gotische kathedralen en geïllustreerde handschriften)
literatuur: epieken en heldendichten vieren ridderschap en religieuze waarden
ridderromans: voor en over de ridderstand, om rijm en in de volkstaal, meeste
romans rond Karel de Grote (Karelromans of Frankische roman) en koning Arthur
(Keltische romans), maar ook helden uit verleden
voorbeelden:
Karel ende Elegast, auteur onbekend: ridderverhaal over trouw en eer, bijzondere
aan het verhaal is dat Karel zélf een van de hoofdpersonages is
Karelroman
Renout van Montalbaen, auteur onbekend?: verhaal over de vier Heemskinderen
en hun ros Beiaard in een strijd tegen Karel de Grote
Karelroman
Walewein, Penninc en Vostaert: origineel Middelnederlands werk, verhaal over
Ridder Walewein en jonkvrouw Ysabele, beide atypische personages
Keltische roman
Floris ende Blancefloer, Diederic van Assenede: liefde tussen christenmeisje en
Islamitische koningszoon
Oosterse (Karel)roman
Van den vos Reynaerde, Willem die Madocke maecte: satire op de maatschappij
met dieren als personages waarbij de verschillende klassen en de ridderliteratuur
door de molen gehaald worden, hoogtepunt van de Middelnederlandse literatuur
dierenepiek
Beatrijs, auteur onbekend: religieus verhaal over vrouw die haar geloof behoudt
ondanks beproevingen, ‘wanneer je ondanks alles blijft vertrouwen op Maria, dan
blijft Maria trouw aan jou’
Marialegende
, 16de eeuw (1501 – 1600)
Europa raakt ontwricht door opsplitsing van de kerk (katholiek vs protestant), geloof
en politiek zijn nauw verbonden, conflicten tussen katholieke en protestantse leiders,
oorlogen zijn orde van de dag
- eerste eeuw na de boekdrukkunst
- boeken wijdverspreid: over geloof, armenzorg, wetenschap, liefde
- schrijvers zowel geleerden (humanisten als Erasmus) als ongeschoolden (Anna
Bijns)
politiek: vorsten consolideren hun macht, nieuwe werelden worden ontdekt, kolonisering en
globalisering
kunst: renaissance (=hergeboorte) omarmt klassieke ideaal van schoonheid en harmonie
(da Vinci, Michelangelo)
literatuur: humanisme en individualisme komen op, schrijvers putten inspiratie uit klassieke
oudheid en exploreren thema’s als liefde, verlangen en conflict, Nederlandstalige schrijvers
volgen de renaissancistische stijl uit Zuidwest-Europa, opkomst sonnet
17de eeuw (1601 – 1700)
de Nederlanden zijn sinds einde 16de eeuw in oorlog met Spanje en raken in de loop
van de 17de eeuw verdeeld: Noorderlijke Nederlanden vs Zuiderlijke Nederlanden
(huidige Vlaanderen) onder leiding van Spanje
- schrijvers en lezers zoeken grenzen op
- censuur van de kerk en de overheid kan niet meer tegengehouden worden
- meer mensen leren lezen
- opinie makende teksten zoals pamfletten en hekeldichten: ontstaan publiek debat
over samenleving, economie, positie van de vrouwen, kunsten,…
politiek: absolutistische vorsten regeren met pracht en praal, religieuze conflicten woeden
kunst: barok, gekenmerkt door dramatiek, beweging en overdaad (Caravaggio, Rembrandt)
literatuur: zowel idealisering als desillusie, spanning van de tijd wordt weerspiegeld
voorbeelden:
Lof der zotheid, Erasmus: satirisch werk waarin Erasmus kritiek heeft op theologen,
geestelijken, vorsten en de Rooms-katholieke Kerk, hij verdedigde de vrome
christelijke levenswijze. Later grepen de protestanten terug naar zijn argumenten om
de reformatie te rechtvaardigen.
Politiek en literatuur zijn in de 16de en 17de eeuw nauw met elkaar verbonden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ruthcrabbe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.26. You're not tied to anything after your purchase.