Veilig opgroeien
De oplossingsgerichte aanpak Signs of Safety in jeugdzorg en
kinderbescherming
Andrew Turnell en Steve Edwards
Bij het opzetten van de Signs of Safety benadering voor het casework in de jeugdzorg en
kinderbescherming was het doel een antwoord te vinden op de vraag; Hoe kunnen
jeugdhulpverleners daadwerkelijk een partnerschap met de ouders opbouwen wanneer
kindermishandeling of verwaarlozing wordt vermoed of is aangetoond?
Signs of Safety is gebaseerd op de brief therapy. En in elke brief therapy methode staat het
idee centraal dat een hulpverlener het best verandering kan bevorderen door een
samenwerkingsrelatie met de client op te bouwen.
Hoofdstuk 1
Kinderen beschermen: een algemeen overzicht
In de VS concludeerde de National Commission on Children in 1991; indien het land bewust
een systeem had ontworpen dat de hulpverleners die het uitvoeren zou dwarsbomen, de
woede zou wekken van het publiek dat het moet financieren en de kinderen die ervan
afhankelijk zijn aan hun lot zou overlaten, dan zou het zich niet beter van die taak kunnen
kwijten dan met het huidige stelsel van jeugdzorg.
Het is zo dat hulpverleners bij jeugdzorg en kinderbescherming over de hele wereld
geconfronteerd worden met een drastisch groeiende werklast. Ook lijken cijfers erop te
wijzen dat kindermishandeling in ontwikkelde landen over de hele wereld steeds vaker
voorkomt, maar in hoeverre kan de toenemende werklast worden gelijkgesteld aan het
groeiende aantal gevallen van kindermishandeling? Dit roept vaak heftige discussies op.
De oplopende werklast is voor een deel het gevolg van de toegenomen aandacht voor
kindermishandeling. Wat in de jaren zestig begon als aandacht voor baby’s die lichamelijk
werden mishandeld, hebben we nu mishandeling voor kinderen in alle leeftijden in ruwweg
vier te onderscheiden categorieën; lichamelijke, emotionele, seksuele mishandeling en
verwaarlozing.
De eerste oorzaak modellen van mishandeling werden voornamelijk medisch georiënteerd
en legden de oorzaak bij een vorm van psychopathologie van de ouders. Ondertussen zijn er
meer complexere modellen ontwikkeld waarbij meerdere invloeden met elkaar worden
geïntegreerd. Ook is er gekeken naar het verschijnsel waarbij een morele redenering en een
moreel oordeel een centrale rol spelen. Dus hetgeen wat wij nu als kindermishandeling
beschouwen, zou 100 jaar geleden een afkeurende reactie hebben opgeroepen, maar dit
zou niet hebben uitgemond in onderzoek en ingrijpen door de overheid.
Het is lastig hoe je op kindermishandeling moet reageren. Elke maatregel heeft gevolgen.
Daarnaast weet je nooit zeker of je de juiste beslissing hebt gemaakt en kan je beslissing
grote gevolgen hebben.
Er zou een grote kloof zijn tussen theorie en praktijk. Aan de ene kant de denkers, academici
en bureaucraten en aan de andere kant de hulpverleners. De cliënten zouden daar precies
tussen in zitten. Het is de bedoeling om die kloof weg te werken. De enige weg die leidt naar
duurzame veiligheid voor kinderen, afgezien van de extreme maatregel om hen blijvend uit
huis te plaatsen, berust op het tot stand brengen van een samenwerkingsrelatie tussen
ouder(s) en de hulpverlener. Daarbij is het belangrijk dat ook de taal aan elkaar moeten
aanpassen zodat hulpverlener en client elkaar begrijpen. Turnell heeft het hierbij over
partnerschap in plaats van bevoogding. Er is sprake van partnerschap wanneer de wettelijke
hulpverleningsinstantie en het gezin samenwerken en zich inspannen om specifieke,
, onderling overeengekomen doelen te bereiken. Partnerschap kan niet in categorieën worden
ingedeeld aan de hand van een gelijkwaardige verdeling van de macht tussen gezin en
instantie; één van de dingen die dit duidelijk maken is dat het bijna altijd de instantie is die de
relatie aangaat en noodzakelijkerwijs ook bepaalt wanneer die eindigt. Het is hierbij van
belang dat je een goede balans gaat vinden tussen bevoogding en partnerschap, want er
zullen zeker momenten zijn dat je streng moet optreden als hulpverlener, maar daarnaast de
relatie nodig hebt om het probleem op te lossen.
De vaardigheden van de hulpverleners in het beïnvloeden van het gedrag van de ouders, de
persoonlijke warmte die zij uitstralen en hun vermogen om een relatie tot stand te brengen
die kenmerkt wordt door respect en zorgzaamheid zijn belangrijke factoren om een situatie
ten goede te keren die het overige door zowel de ouders als de hulpverlener als negatief
wordt ervaren.
Er zijn drie uitgangspunten voor een goede praktijk;
- Er moet respect en vertrouwen worden betoond aan het gezin en waar mogelijk moet
gebruik gemaakt worden van het gezichtspunt van het gezin
- Vanaf het begin moet worden gewerkt aan het tot stand brengen van samenwerking
tussen de hulpverlener en het gezin
- De nadruk dient te liggen op het verder ontwikkelen van de sterke eigenschappen
van het gezin.
Conclusie van het verhaal is dat het systeem van kinderbescherming steeds meer van het
zelfde is en niet lijdt tot een beter systeem. Er is nu veel sprake van bevoogding in plaats van
partnerschap. Er moet een samenwerking ontstaan tussen theorie, hulpverleners en cliënten.
De Signs of Safety benadering past uitstekend in de filosofie van het partnerschap en is
bedoeld voor gebruik vanaf de eerste fase van informatie verzamelen naar aanleiding van
een melding tot het sluiten van het dossier.
Hoofdstuk 2
Praktische uitgangspunten voor het opbouwen van een
samenwerkingsrelatie
1. Respecteer de client als iemand die het waard is om mee te werken.
Als je uitgaat van het standpunt dat het gezin het vermogen heeft om te veranderen,
kan dat het gevoel geven dat er hoop is en mogelijkheden zijn. Sta zoveel mogelijk
open voor de leden van het gezin en benader hen als potentiële partners in het
creëren van veiligheid.
2. Werk samen met de persoon, niet met het misbruik.
Hulpverleners kunnen een relatie met de leden van een gezin opbouwen zonder het
misbruik op enigerlei wijze te vergoelijken. Luister naar en reageer op het verhaal van
de ander. Gun het gezin keuzemogelijkheden en kansen om jou iets bij te brengen.
Ga na wat zij willen. De hulpverlener moet openhartig en eerlijk zijn, met name in het
onderzoek. Behandel cliënten als individuele personen.
3. Besef dat samenwerken ook mogelijk is wanneer dwang is vereist.
Hulpverleners zullen bijna altijd een zekere mate van dwang moeten gebruiken en
moeten vaak hun wettelijke gezag uitoefenen om situaties te voorkomen waarin
gevaar aanwezig blijft, maar dit mag hen er niet van weerhouden om te streven naar
een partnerschap met de ouders. Erken dat dwang en samenwerken naast elkaar
kunnen bestaan en benut vaardigheden om dit te bevorderen.
4. Erken dat in elk gezin signalen van veiligheid aanwezig zijn.
Elk gezin heeft vaardigheden en sterke kanten. Die zorgen ervoor dat de kinderen in
elk geval voor een deel – en vaak het grootste deel – van de tijd veilig zijn. Let erop
dat zorgvuldig aandacht wordt besteed aan deze signalen van veiligheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jessicaslag. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.94. You're not tied to anything after your purchase.