Deze samenvatting bevat het gehele vak IPO 2B, dus van zowel leerproblemen als van orthopedagogiek. De colleges worden naar volgorde samengevat, met aansluitend na elk college een samenvatting van de literatuur die bij dat college hoort. Er is gebruik gemaakt van de boeken: pedagogiek in beeld, als...
Er is sprake van dyslexie wanneer de automatisering van woordidentificatie (lezen) en/of
schriftbeeldvorming (spellen) zich niet, dan wel zeer onvolledig of zeer moeizaam
ontwikkelt.
Dus: geen tekst om dyslexie vast te stellen het gaat echt om woordherkenning.
Nieuwere definitie van stichting dyslexie in NL: Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt
wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot
toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau
Deze definitie is al meer specifiek:
- Stoornis
- Probleem: vaardigheidsniveau ligt significant lager
- Hardnekkig
Nog geen afbakening tov andere problemen en geeft nog geen verklaring.
Definitie nu is van Protocol Dyslexie Diagnostiek & Behandeling.
- Beschrijving van het probleem
- Oorzaak – cognitieve verwerkingsstoornis
- Specifiek probleem
- Consequenties van dyslexie, dus niet alleen de stoornis, maar ook de daaruit
voortvloeiende belemmeringen.
Drie criteria dyslexie
1. Achterstandscriterium
Het niveau van lezen/spellen op woordniveau ligt significant lager dan obv
chronologische leeftijd verwahct mag worden.
2. Resistentiecriterium (hardnekkigheid)
De problemen blijven bestaan ook wanneer wordt voorzien in adequate
remediërende instructie en oefening (zorg minimaal 6 mnd. Op niveau 3)
3. Exclusiviteitscriterium
Andere oorzaken kunnen worden uitgesloten.
, Prevalentie van dyslexie
Leerling-populatie aan het eind van de basisschool: 10% ernstige lees- en
spellingsproblemen. Binnen deze groep heeft 3 a 4 procent dyslexie.
Uit een enquête onder ouders door het CBS: heeft uw kind last van dyslexie? 5% jongens,
2.5% meisjes.
Leesontwikkeling
Betekenis vergemakkelijkt lezen! De context werkt als voorspellend dus wanneer deze
aanwezig is is het makkelijker. Klankverwerking is moeilijk voor dyslectici (foneem niveau).
Basisvaardigheden bij leren lezen:
- Fonologisch bewustzijn: de vaardigheid om klankeenheden in woorden te herkennen
en te manipuleren ongeacht de betekenis
- Benoemsnelheid: de snelheid waarmee de namen van symbolen gegeven kunnen
worden.
Ontwikkeling van het fonologische bewustzijn (FB)
Continuüm – bewustzijn van grote, concrete klankeenheden tot bewustzijn van kleine,
abstracte klankeenheden.
FB: robuust onderscheid:
Onderscheiden van woorden:
- In zinnen
- Woorden kunnen combineren tot samengesteld woord
- Woord halen uit samengesteld woord en zeggen welk woord resteert
Onderscheiden van lettergrepen
Het fonemisch bewustzijn is een deel van het fonologisch bewustzijn. Als het fonologisch
bewustzijn volledig is ontwikkeld is heb je fonemisch bewustzijn.
Foneem is de kleinste klank die een betekenis maakt.
Een baby kan in zijn moedertaal na ongeveer 7 maanden woorden onderscheiden.
Co-articulatie
= de invloed van klanken in een woord op elkaar.
Een foneem klinkt anders als er iets anders achter komt (kaal/koel). Het hangt af van
de combinatie van letters hoe een foneem wordt uitgesproken. Een foneem bestaat
dus eigenlijk uit een reeks verschillende klanken
Allofonen: dezelfde fonemen kunnen anders klinken in verschillende woorden.
Dyslectische kinderen beginnen later met het ontwikkelen van het foneembewustzijn en
blijven hierin achterlopen.
Naast een fonologisch tekort (strikt het manipuleren van klanken) is een langzame
benoemsnelheid ook een voorspeller.
Conclusie dyslexie
- Kernprobleem van dyslexie: fonologische deficit
Oorzaak: gebrekkige communicatie tussen de taalgebieden in de hersenen.
Gevolg: foneembewustzijn ontwikkelt vertraagd.
, - Representatie van klanken bij volwassen dyslectici even betrouwbaar als bij
controlepersonen
- Benoemsnelheid blijft vertraagd
Literatuur bij dit college
Pedagogiek in beeld: hoofdstuk 23: Leren lezen & spellen
- Functioneel analfabetisme = het lees- en schrijfniveau is zodanig laag dat het
maatschappelijk functioneren in het geding is. Dit is het geval bij ca 10% van
Nederlanders tussen 16 en 65 jaar oud.
In het boek bedoelen ze met lezen → technisch lezen: dat houdt in: in staat zijn om
gedrukte codes correct te verklanken, en met schrijven wordt spellen bedoeld:
gesproken taal omzetten in schrift.
De geschiedenis van geletterdheid
Eind 15e eeuw: uitvinding van de boekdrukkunst. Dit leidde ertoe dat er op grote schaal
informatie kon worden verspreid en dat leidde weer tot een snelle toename van
geletterdheid.
17e eeuw: de helft van nederland kan lezen & schrijven
Eind 19e eeuw: 95% van de bevolking in Nederland heeft een basale vorm van geletterdheid.
- Hoogeveen: uitvinder van ‘leesplankje’
- Wundt & Cattell: deden onderzoek naar de snelheid van lezen
- 1897: Kerr: schreef een eerste rapport over woordblindheid (die term wordt
hedendaags niet meer gebruikt)
- Vanaf 20e eeuw: leesproblemen worden officieel erkend als een stoornis, namelijk
dyslexie
Onderzoek naar lezen en schrijven wordt over het algemeen gedaan door cognitief
psychologen.
Het twee-routemodel van Coltheart
Dit leesmodel veronderstelt 2 manieren om een woord te lezen. De eerste manier is via de
indirecte ofwel fonologische route (lijkt erg op hoe kinderen in NL lezen). Hierbij wordt elke
letter van een woord omgezet in de daarbij behorende klank (foneem). Deze klankreeks
wordt vervolgens aan elkaar geregen en dat levert het geschreven woord op. Bekende
woorden zijn opgeslagen in het mentaal lexicon. (Fonologie = de leer van klanken)
, De tweede mogelijkheid om een woord te lezen is de directe ofwel de lexicale route. Deze
route gebruikt geen fonologische omzetting. Niet alleen de klank van het woord, maar ook
de spelling is dus opgeslagen.
Het netwerk- /connectivistisch model
Dit model is geïnspireerd op de werking van de hersenen. 1 groep neuronen is
gespecialiseerd in het herkennen van letters, 1 gespecialiseerd voor klanken en 1 voor
betekeniselementen. Deze neurongroepen zijn allemaal met elkaar verbonden. Tussen
letters en klanken bestaan de sterkste, meest consistente relaties.
Het zogenaamde ‘hakken’ van woorden wordt fonologische vaardigheid genoemd.
(bijvoorbeeld zes: z/e/s). Wanneer een kind moeite hiermee heeft is er een grotere kans op
lees- en spellingsproblemen. Er is echter geen oorzakelijk verband. De belangrijkste
voorspeller van de ontwikkeling van lezen en spellen blijkt letterkennis te zijn, en de
belangrijkste wijze om dit te verzekeren bij een kind is goede kwaliteit van onderwijs.
- Ockham’s scheermes = een theorie moet zo zuinig mogelijk zijn, oftewel: al het
overbodige moet je wegscheren in wetenschappelijke verklaringen.
Bevindingen uit opleestaak-onderzoek
De belangrijkste bevindingen uit een groot lees onderzoek:
1. Veel voorkomende woorden in geschreven taal worden sneller opgelezen
2. Bestaande woorden worden sneller opgelezen dan bedachte woorden
3. Regelmatig gespelde woorden (rotsen) worden sneller opgelezen dan onregelmatig
gespelde woorden (bureau)
- Orthografie = de structuur van de geschreven taal
- Leerlingen leren eerst klankzuivere woorden en later pas inconsistente klank- en
letterrelaties
- De meest effectieve manier van leren is via EDI: expliciete directe instructie
- Alfabetisch schriftsysteem (lijkt het meest efficiënt) = met een beperkt aantal letters
(NL; 26 letters) kan je alle woorden schrijven
- Syllabisch schriftsysteem = voor elke lettergreep is er een schriftteken
College 2: dyscalculie/rekenproblemen
Wat is rekenen?
1. Vertrouwd zijn met getallen, en in staat zijn om rekenvaardigheden te gebruiken om
rekenproblemen op te lossen in dagelijkse situaties (waar verdien ik meer in kortere
tijd?)
2. In staat zijn om informatie over hoeveelheden op waarde te schatten en begrijpen
(ook interpreteren van tabellen en grafieken).
Rekenen als basisvaardigheid
- Studies uit 2017 onder leerlingen uit groep 6: NL internationaal op de 17 e plek
- Het basis niveau wordt door de meeste leerlingen gehaald (99%)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller EstherEva. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.51. You're not tied to anything after your purchase.
