Ik heb een samenvatting gemaakt voor het vak Nieuwe Tijd, 1e jaar aan de HAN docent Geschiedenis 2e graads. De samenvatting is gemaakt aan de hand van de Hoorcolleges en het boek A History of Western Society van McKay.
HC 1 Renaissance
Veranderend mens en wereldbeeld (humanisme, carpe diem, individu + heliocentrisch)
Begin voor de wetenschappelijke belangstelling
Begin van staatsvorming
Begin van Europese overzeese expansie
Verandering
Kunstenaars eerst anoniem → Nu bekent, signeren
Theocentrisch wereldbeeld (aarde is plat) → Heliocentrisch
Collectivisme → Individualisme
Momento mori → Carpe diem
In Italië verscheen dit een eeuw eerder dan in de rest van Europa
Voorheen (Late middeleeuwen)
Weinig kennis van de buiten- Europese wereld
Geen staten met vaste grenzen
Investituurstrijd, paus of keizer?
Noord- Europa; oorlog, pest, honger en dood
Beginpunt nieuwe tijd
Val van Constantinopel 1453 → Ottomaanse rijk o.l.v. Sultan Mehmet II
Gevolgen:
- Griekse manuscripten worden overgebracht naar Italië
- Bijbel wordt herschreven
- Zijderoute wordt afgesloten → op zoek naar een nieuwe route
Humanisme
Geen anonieme godvrezende massa → Ieder een eigen manier van geloof → Seculiere houding
Carpe diem → Individu doet er toe
Studium Humanitatis → Vakken van de mensheid, zoals; taal, geschiedenis, filosofie
Grammatica → poëzie, retorica, ethiek en geschiedschrijving
Virtu en ratio → Zelf nadenken
Castiliglione, de hoveling 1528
- De universele mens: middeleeuws ridder en liefhebber van schone kunsten
- Het hof, centrum van macht en cultuurvernieuwing
- Beschaving: vork, zeep en tandpasta
Cosimo de Medici 1389- 1464
- Humanist + Mecenas
- Rijk bankier
- Doneerde veel geld aan de stad Duomos → veel macht maar geen despoot
1
,Christelijk humanisme
- Erasmus van Rotterdam 1466- 1536 → Lof der zotheid (1511)
- Tegen de instituties van de kerk
- Sociale hervormingen gebaseerd op christelijke idealen
- Opvoeding en scholing belangrijk
Thomas More 1478- 1535
- Engels humanist en filosoof
- Utopia (1516) → politieke systeem van een ideale niet-bestaande eilandstaat
Boekdrukkunst
- Gutenbergbijbel, eerste boek ooit gedrukt→ Johan Gutenberg uitvinder boekdrukkunst
- Systeem met loden letters → kan je meerdere keren gebruiken
- Gebruik van papier (vanuit Azië)
- Drukkerijen worden opgericht
- Nieuwe Europese elite → mensen die lezen
Word soms ook als beginpunt vd. Nieuwe tijd gezien
Renaissance in Italië
Waarom vond de Renaissance als eerst plaats in Italië?
- vanaf 1300 zijn er kruistochten → zorgde voor een economische opleving
- Emancipatie van de stedelijke burgerij
- Antieke bouwresten en tradities
- Middellandse zee handel → grote handelsnetwerken
- Bloeiende ambachten
Handelskapitalisme in Italië
- Grootste steden
- Italiaanse schepen innovatie → Genua en Venetië beheersen de middellandse zeehandel
- Handelaren in Florence treden op als bankier van de Paus
- Hoogwaardig textiel + wol
- Ontwikkeling van Krediet bedrijven → geld lenen
- systeem van patronage→ steunen van kunstenaars en wetenschappers door politieke spelers
Italiaanse steden
- Milaan, Florence, Venetië
- Klok op marktplein → afspraken, uurloon
- Ontstaan van hoven → paleizen in midden vd stad
- Feodale heren verhuizen ook naar de stad
- Moderne diplomatisch met ambassade →steden maken afspraken om oorlogen te voorkomen
Bestuursvorm
- Mercantilistische politiek (economische politiek die probeert met maatregelen zo veel mogelijk geld
in het land te krijgen)
- Verbanden vrije mannen ↔ politiek en economisch onafhankelijk
2
,- Republikeins bestuur (communes) → binnen leefgemeenschap
- Vermenging feodale adel met commerciële elite → later oligarchie
- Winsten van kooplieden worden in de stedelijke industrie geïnvesteerd
politiek denken
Nicolo Machiavelli 1469- 1527 → ‘de vorst’
- Grondlegger moderne politieke wetenschap los van de theologie
- Permanente orde is onmogelijk, mens streeft naar eigen belang
- Absolute monarchie is de oplossing voor de verdeeldheid in Italië
- Vorst streeft altijd naar macht → moraal is ondergeschikt
Civilita (burgers)
- beschaving is geworteld in de stad
- Trots op hun stad → gebouwen, heiligen, kunstenaars → ontstaan van smaak, mode en
trends
Italiaanse Oorlogen 1494-1559
- Italiaanse leger
-Condotierri → aanvoerders van legers van huurlingen werden door verschillende
stadstaten ingehuurd
- Condotta → voorwaarden vastgelegd in contracten
- 1494 Karel VIII valt Italië binnen , nadat Milaan om hulp had gevraagd tegen Florence en Napels,
die Milaan wilden aanvallen → Einde van de Renaissance
- 1525 Slag bij Pavia → Gevangennamen van Frans I → Belofte om niet meer Italië aan te vallen,
daarna vrijgelaten
- 1527 Plundering van Rome → Karel van Bourbon → Definitief einde
Kunst
Italië
- Giorgio Vasari 1511-1574 → Renaissance: wedergeboorte van de klassieke kunst
- Nieuw fysiek beeld van de mens gebaseerd op archeologische vondsten vd Romeinen
- Nieuwe elementen → perspectief, diepte, individualisme, originele beelden, symmetrie
- Gilden + religieuze gemeenschappen geven opdrachten → Bijbelse verhalen in Griekse stijl
- Schilderijen zijn vrij goedkoop
- Giotto 1304-1311 → individualisme, verschil in menselijke figuren, grondlegger vd. Nieuwe kunst
stijl
- Michelangelo 1498- 1500 → correctheid, perfectie, geïdealiseerd
- Rafaël 1583-1520 → laatste kunstenaar van de renaissance, veel mensen vonden het te perfect
Noorden van Europa
- Kooplieden en burgerijen verbond zorgen voor rust → cultuur bloeit op
- Jan van Eyck 1390-1441 → gebruikte olieverf, zorgde voor diepe kleuren
- Beste uit de oudheid en Christelijke cultuur
- Opvoeding is een middel tot verandering, sleutel tot morele en intellectuele verbeteringen
3
, HC 2 De Reformatie
Geloof rond 1500
Hendrik VIII in Engeland, Frans I in Frankrijk, Karel V in Habsburg
- Iedereen gelooft, niet geloven is geen optie
- Collectieve zaak
- Geloofsverdeeldheid → oorlogen, onrust → staatszaak
- Geloof is machtiger dan rede
- tot 1517 is iedereen in Europa: Rooms- katholiek → anders een ketter, inquisitie/ rechtbank
Kernpunten van het christendom
- Er bestaat 1 God, maar wel 3 eenheid
- Alle mensen zijn zondig → erfzonde
- Christus stierf en stond toen op → er is leven na de dood
- Oude testament, 10 geboden (Jodendom)
- Nieuwe testament
- Christus, naastenliefde, eenvoudig leven
- Evangelie, blijde boodschap→ verspreid door 4 Evangelisten Mattheüs, Marcus, Lucas en
Johannes
- Door 12 apostelen geschreven → Andreas, Bartolomeüs, Filippus, Jacobus, Jacobus de
·Meerdere, Johannes, Judas, Mattheüs, Mathias, Simon Petrus, Simon en Thomas
- Bemiddeling tussen God en mens → Paus en Priesters
- 7 Sacramenten, nodig om naar de hemel te gaan → Doop, Vormsel, Eucharistie, Biecht,
Priesterwijding, Huwelijk en Ziekenzalf
- Voorstadium van de hemel is het vagevuur → na leiden nog kans om op de hemel
Missstanden in de kerk
- Rijkdom van de kerk ↔ eenvoud
- Paus had veel wereldlijke macht ↔ ipv. Geestelijke
- Pluralisme, meerdere ambten te gelijk
- Nepotisme, aanstellen van familie leden
- Absenteïsme → niet aanwezig, maar wel betaald worden
- Aflatenhandel
- Pausen, bisschoppen etc. niet geschoold
- Nicolaïsme → celibaat niet gehandhaafd
Renaissance Kerkvorsten
- Alexander VI 1431- 1503
- getrouwd met kinderen
- maîtresse in het Vaticaan
- zoon Cesare wordt kardinaal
- dochter Lucretio voor politieke connecties getrouwd
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MilouvdCamp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.04. You're not tied to anything after your purchase.
