Ondernemingsrecht hoorcolleges
Week 1
Wat is ondernemingsrecht?
Terminologie
o Ondernemingsrecht, rechtspersonenrecht, vennootschapsrecht
Verwevenheid andere rechtsgebieden
o Bijvoorbeeld: Financieel recht, Mededingingsrecht, Insolventierecht en Arbeidsrecht
Korte historie
o Van nationaal naar internationaal
o Harmonisatie vennootschapsrecht binnen de EU
o Recente thema’s: sustainability (duurzaamheid), maatschappelijke onderneming (BVm)
Onderneming – Rechtsvorm
Rechtsvormen
Met rechtspersoonlijkheid Zonder rechtspersoonlijkheid
Boek 2 BW Eenmanszaak (ZZP of ZMP)
Publiekrechtelijke rechtspersoon (artikel 2:1
BW)
Kerkgenootschappen (artikel 2:2 BW)
Privaatrechtelijke rechtspersonen (artikel 2:3 BW) Privaatrechtelijke Personenvennootschappen
Vereniging (titel 2) (contractuele vennootschappen)
Coöperatie (titel 3)
Onderlinge waarborgmaatschappij (OWM)
(titel 3)
Naamloze vennootschap (NV) (titel 4)
Besloten vennootschap (BV) (titel 5)
Stichting (titel 6)
Zie ook: artikel 5:124 lid 1 BW Boek 7A BW/WvK
Vereniging appartementseigenaren (VvE) Maatschap
Vennootschap onder firma (VOF)
Commanditaire vennootschap (CV)
EUROPESE Rechtspersonen
Europese vennootschap (SE)
Europese coöperatie (ECV)
Europees Economisch
Samenwerkingsverband (EESV)
Buitenlandse rechtspersonen
Vrijheid van vestiging EU
Zie EU verdragen
Vrijheid van vestiging (49 VWEU)
Artikel 49 VWEU: “(…) zijn beperkingen van de vrijheid van vestiging van onderdanen van een
lidstaat op het grondgebied van een andere lidstaat verboden. Dit verbod heeft eveneens betrekking op
beperkingen betreffende de oprichting van agentschappen, filialen of dochterondernemingen door de
onderdanen van een lidstaat die op het grondgebied van een lidstaat zijn gevestigd”
Vrijheid van vestiging (artikel 54 VWEU)
Artikel 54 lid 1 VWEU: “De vennootschappen welke in overeenstemming met de wetgeving van een
lidstaat zijn opgericht en welke hun statutaire zetel, hun hoofdbestuur of hun hoofdvestiging binnen de
Unie hebben, worden (…) gelijkgesteld met de natuurlijke personen die onderdaan zijn van de
lidstaten”
Lid 2, definitie vennootschappen: maatschappen, coöperatieve vereniging of vennootschappen, overige
rechtspersonen met uitzondering van vennootschappen die geen winst beogen.
EU en grensoverschrijdende mobiliteit
Hof van Justitie leidend inzake vrijheid van vestiging van rechtspersonen.
Europese wetgever volgt met o.a.
o Richtlijn 2019/2121 grensoverschrijdende mobiliteit (grensoverschrijdende fusie, omzetting en
splitsing van kapitaalvennootschappen)
1
, o Richtlijnen inzake o.a. digitale oprichting en uitwisseling van gegevens handelsregister
Zeer beperkte ruimte om eventueel extra eisen te stellen als de buitenlandse vennootschap geen enkele band
heeft met staat oprichting
Buitenlandse vennootschap
In NL actief via (neven)vestiging.
Wanneer formeel buitenlandse vennootschap (artikel 1)?
o Kapitaalvennootschap (met rechtspersoonlijkheid);
o Opgericht naar buitenlands recht;
o Nagenoeg geheel in Nederland werkzaam;
o Geen werkelijke band met land van oprichting.
Rechtsvormen: kwantitatief
Hoe weten we het aantal eenmanszaken, bv’s, maatschappen, vof, etc.? Het handelsregister!
Handelsregisterwet
Artikel 6: In het handelsregister worden de volgende rechtspersonen die volgens hun statuten hun zetel in
Nederland hebben ingeschreven:
a. een naamloze vennootschap, een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, een Europese
naamloze vennootschap, een Europees economisch samenwerkingsverband, een Europese coöperatieve
vennootschap, een coöperatie en een onderlinge waarborgmaatschappij;
b. een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid, een vereniging van eigenaars, een stichting en overige
privaatrechtelijke rechtspersonen;
c. een publiekrechtelijke rechtspersoon,
Handelsregisterwet bepaalt dat derden in beginsel op register mogen afgaan
Artikel 25: Op een feit dat door inschrijving of deponering moet worden bekendgemaakt, - kan
tegenover derden die daarvan onkundig waren geen beroep worden gedaan […]. Degene aan wie een
onderneming toebehoort, de ingeschreven rechtspersoon of degene die enig feit heeft opgegeven of
verplicht is enig feit op te geven, kan aan derden die daarvan onkundig waren niet de onjuistheid of
onvolledigheid […] tegenwerpen.
Motieven keuze rechtsvorm I
Alleen of met anderen?
o Eenmanszaak, BV.
o Contractuele personenvennootschappen; NV of BV.
Fiscaliteit
o Personenvennootschap: fiscaal transparant.
o Kapitaalvennootschap: zelfstandig belastingplichtig.
Motieven keuze rechtsvorm II
Aansprakelijkheid
o Personenvennootschap: maten/vennoten voor gelijke delen/hoofdelijk aansprakelijk voor
verbintenissen vennootschap.
o Kapitaalvennootschap: exclusieve aansprakelijkheid rechtspersoon,
bestuurders/aandeelhouders in principe niet aansprakelijk.
Flexibiliteit
o Rechtspersonen: dwingend recht (artikel 2:25 BW).
BV: sinds 2012, veel mogelijkheden tot statutaire regeling.
o Personenvennootschap: regelend recht.
Hoe ontstaat een personenvennootschap? I
Voor de maatschap, vennootschap onder firma en commanditaire vennootschap geldt: ontstaat door
samenwerking en gemaakte afspraken.
o Een (schriftelijk) contract is wel wenselijk, maar niet vereist.
Maatschap, artikel 7A:1655 BW
o Samenwerking van twee of meer personen (maten),
o voor gemeenschappelijke rekening,
o gericht op behalen vermogensrechtelijk voordeel,
o op basis van inbreng.
2
, o Beroepsuitoefening (openbare maatschap).
Hoe ontstaat een personenvennootschap? II
Vennootschap onder firma, artikel 16 WvK
o Maatschap tot het uitoefenen van bedrijf, onder gemeenschappelijke naam.
Commanditaire vennootschap, artikel 19 WvK
o Vennootschap tussen 1 of meer (hoofdelijk) verbonden vennoten en commanditaire
vennoot/vennoten (geldschieters).
Rechtspersoon
Artikel 2:5 BW: ‘Een rechtspersoon staat wat het vermogensrecht betreft, met een natuurlijk persoon
gelijk, tenzij uit de wet het tegendeel voortvloeit’.
Zelfstandig drager van rechten en plichten.
o Rechtssubject.
Gesloten systeem van rechtspersonen.
Interne organisatie.
o Wet, statuten, reglement (en evt. aandeelhoudersovereenkomst).
o Organen.
Hoe ontstaat een rechtspersoon?
Voor alle rechtspersonen van boek 2 BW geldt: notariële akte vereist
o Artikel 2:27 BW (vereniging)
o Artikel 2:53/54 BW (coöperatie, OWM)
o Artikel 2:64 lid 2 BW (NV)
o Artikel 2:175 lid 2 BW (BV)
o Artikel 2:286 lid 1 BW (stichting)
Eén uitzondering: artikel 2:30 BW, informele vereniging (of: vereniging met beperkte
rechtsbevoegdheid). Maar dan wel (ook) persoonlijke aansprakelijkheid
Rechtspersoon (organen)
NV en BV
o Bestuur (artikel 2:129 e.v./239 e.v.).
o Algemene vergadering (artikel 2:107 e.v./217 e.v. BW).
o Soms: raad van commissarissen (verplicht bij ‘grote’ NV en BV, maar alleen als aan vereisten
artikel 2:152 e.v./262 e.v. BW is voldaan).
Vereniging, coöperatie, OWM
o Bestuur (m.n. artikel 2:44, 45 BW).
o Algemene vergadering (artikel 2:38 e.v. BW).
o Soms: ‘kascommissie’ (artikel 2:48 BW).
o Soms: raad van commissarissen (verplicht bij ‘grote’ coöperatie/OWM, artikel 2:63a e.v. BW).
Stichting
o Bestuur (artikel 2:291 e.v. BW).
o Soms: raad van commissarissen (raad van toezicht).
Ondernemingsrecht is steeds in beweging: ook het verenigingen en stichtingenrecht
Per 1 juli 2021
o Verscherpte taken en aansprakelijkheid voor bestuurders en commissarissen
o Aangescherpte mogelijkheid voor de rechtbank om bestuurders en commissarissen te ontslaan
(artikel 2:298 BW) wegens:
Verwaarlozing van de taak
Andere gewichtige redenen
Ingrijpende wijziging van omstandigheden
o Dan is ook een verbod mogelijk om 5 jaar lang geen bestuurder van een andere stichting te
mogen zijn.
o Voorbeeld: Rb Amsterdam 21 juli 2022 ECLI:NL:RBAMS:2022:4160: "Door het laten
voortbestaan van een belang dat tegenstrijdig was aan het belang van de stichting, hebben
bestuurders zich niet gericht naar het belang van de Stichting en haar onderneming. Dat is een
3
, ontslaggrond als bedoeld in artikel 2:298 BW. Ook mogen zij gedurende vijf jaar geen
bestuurder zijn van een andere stichting."
Complexiteit van commerciele vennootschappen varieert van “eenpersoonsvennootschap” – met één of enkele
dezelfde perso(o)n(en) in de organen….
Of een samenwerking van rechtspersonen in een Joint Venture…
…. tot veelomvattende concerns = Groepen van vennootschappen die mogelijk ook beursgenoteerd zijn
Moedermaatschappij, dochtermaatschappij, deelneming, groep, zie artikel 2:24a e.v. BW.
A NV houdt alle aandelen in de vennootschappen C, D en E, en indirect in G en H. A NV is vennoot van F vof
tezamen met X. B GmbH is een joint venture van X GmbH en A
Voor 'grote' ondernemingen gelden veel maatschappelijk gewenst geachte regels zoals o.a.: goedkeuring
beloning door AvA, beperken van aantal commissariaten en vrouwenquota, verantwoording van milieudoelen en
GHG emissies etc.
Wat doet een rechtspersoon?
Varieert van niets tot heel veel (van charitatieve Stichting tot groot concern).
Binnen rechtspersonen begint het met verhoudingen tussen aandeelhouders, bestuurders, raad van
commissarissen/raad van toezicht
De rechtspersoon kan een organisatie/onderneming in stand houden;
o Hetzij zonder oogmerk winst uit te delen aan betrokkenen (Vereniging / Stichting)
o Hetzij met oogmerk om winst uit te keren (NV, BV, Coop/OWM)
HR Cancun en HR Bab/Cordial: Bij de vervulling van hun taak richten bestuurders van een
rechtspersoon zich:
o Naar het belang van de rechtspersoon en de met haar verbonden onderneming (artikel 2:239 lid
5 BW)
o Indien aan de rechtspersoon een onderneming is verbonden, wordt het vennootschapsbelang in
de regel vooral bepaald door het bevorderen van het bestendige succes van de onderneming
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmine2000. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.22. You're not tied to anything after your purchase.