Europese rechtsgeschiedenis werkgroep opdrachten
Week 1
Vraag 1
In de inleiding van haar boek legt Tamar Herzog uit dat zij kritiek levert op ‘twee grote verhalen’ over
de Europese rechtsgeschiedenis (p. 4). Om welke verhalen gaat het en welke kritiek heeft zij daarop?
Throughout the pages of this book, I constantly engage with two major narratives that have
accompanied most research on legal history. The first portrayed law almost as a given. Sensitive to
how particular solutions changed over time, for example, how contracts were drawn up or what
providing a case in court required in different periods, on most accounts it implicitly assumed that law
was law. (TH, p. 4)
I describe the development of law in Europe as a phenomenon that involved not only choosing
between rival solutions (as most scholars supposed) but also identifying basic assumptions regarding
the rules themselves. (TH, p. 5)
If my first aim is to destabilize the idea that legal solutions changed but the legal framework (who
imaged these solutions, who implemented them, which was their authority, and how they gained it)
was inconsequential, the second narrative I wish to question is the presupposition that English
common law and Continental law (also known as civil law) were utterly distinct. (TH, p. 5)
Vraag 2
In hoofdstuk 1 beschrijft Herzog hoe het Romeinse formula-proces leidde tot belangrijke innovaties in
het recht. Beschrijf dit proces in eigen woorden en leg uit hoe het bijdroeg aan de ontwikkeling van
het Romeinse recht. Betrek in je antwoord de begrippen ‘praetor’, ‘iudex’, ‘formula’, ‘actie’ en ‘edict’.
Praetor belast met rechtsbedeling (367 v.C.)
Procesvoering op grond van de voorwaarden in een wet, bv. de Wet der XII Tafelen (‘legis
actio’ = rechtsmiddel op grond van de wet, zie TH, p. 15)
Praetor verleent toegang door rechtsmiddelen (acties, ‘actiones’) toe te kennen, rechter (iudex)
beslist inhoudelijk over het geschil door getuigen te horen et cetera
Op een gegeven moment gaat de praetor zelf eigen rechtsmiddelen maken, gesteld in
zogenaamde ‘formules’ (formula)
Opeenvolgende praetoren kunnen ‘formules’ van voorgangers overnemen in hun edict
Vraag 3
Op p. 25 stelt Herzog dat wetgeving in de Romeinse tijd relatief weinig gewicht had ten opzichte van
het recht dat was ontwikkeld door juristen. Hoe kan dit worden verklaard? Betrek in je antwoord
Herzogs bespreking van de bijdrage van juristen op p. 21-24.
Hoe komt het dat juristen zo belangrijk geworden zijn? Ze hebben de presumptie uitgevonden, maar
hoe komt het dan dat dit ingang heeft gevonden? Omdat ze advies gingen geven aan de praetor (en
later ook aan de keizer).
Sometime in the late third century, or during the second of first century BCE, the work of praetors was
accompanied by a group of intellectuals we now identify as jurists (iuris consultus or jurisprudentes).
(TH, p. 21)
Roman jurists elaborated many essential concepts that are still with us. They typified an enormous
range of activities and social relations into a list of preset categories, including such things as
,‘obligations’, ‘contracts’, ‘guardianship’, ‘partnership’, ‘inheritance’, and ‘sale’ to mention just a few
examples. (TH, p. 22)
Roman jurists also invented quintessential juridical instruments, such as legal presumptions
(praesumptio iuris). Legal presumptions allowed jurists to assume that certain things were true without
having to prove their existence. (TH, p. 22)
In the second century CE, a jurist named Gaius proposed a practical manual to introduce the
uninitiated both to the law and to legal thinking. The manual, titled Institutes, divided Roman law into
three parts: the law of the persons (personal status), the law of things (including obligations), and the
law of actions (what kinds of actions were available to litigations who wanted to achieve certain
things). (TH, p. 23)
Although jurists were not formally appointed and their advice had no binding force, their answers
could be normative. (TH, p. 24)
Initially jurists had no special preparation other than living in the community and being involved in its
affairs. (TH, p. 24)
With the growing importance and number of jurists, however, something akin to a professional
preparation began appearing. (TH, p. 24)
By the first century CE, the following of masters became so institutionalized that two rival schools of
thought made their appearance. Identified as the Proculians and the Sabinians, these schools were
named after the jurists who founded them. (TH, p. 24).
Week 2
Vraag 1
In hoofdstuk 2 beschrijft Herzog hoe vanaf de late oudheid sprake was van een wederzijdse
beïnvloeding van de Romeinse samenleving en het christendom. Geef een voorbeeld van deze
wederzijdse beïnvloeding en leg uit hoe dit het karakter van het recht heeft veranderd.
Er gebeurt iets met de inhoud van de rechtsnormen. De rechtsnormen die worden vastgesteld (in
rechtspraak of keizerlijke wetgeving) wordt beïnvloed door de christelijke leer.
Is er ook invloed op het gebied van de opbouw/structuur/aard zelf van het Romeinse recht?
De orde zit zo in elkaar dat er een specifieke relatie is tussen de christenen en god en de christenen
onderling. Er is een bepaalde orde en het recht moet dat reflecteren. Het recht is daar een onderdeel
van. Je gaat van algemene principes naar specifieke dingen. Het gaat om de christelijke moraliteit.
Daar zit een heel idee achter van hoe de wereld in elkaar zit. Dit heeft het romeinse recht beïnvloed.
Voor het romeinse recht wordt iet gegeven door god. Het staat los van het goddelijke. Met het
christendom verandert dat. Als de romeinse keizer wetten gaat maken dan begint het te ontstaan dat
een deel van de wetgevende macht als deel van de vertegenwoordiging van god zit. Als je zegt dat je
het doet in de naam van god, dan mag je nieuwe wetten maken. Dit is een van de onderbouwingen dat
je het aanvaardbaar kan maken dat je zomaar nieuwe wetten kan maken.
Op het moment dat we weten hoe de orde moet zijn (tussen mensen en god en christenen onderling) en
de samenleving zo ontstaat: de rol van het recht is de bestaande natuurlijke verhouding in stand te
, houden, niet iets nieuws te maken. Het idee dat het recht de bestaande orde in stand moet
laten/beschermen is hoe men lang over het recht dacht. Vandaag de dag denken we daar anders over
(dit is vanaf de Franse revolutie).
Invloed van christendom op romeins recht (in het kort)
Zowel de inhoud van de normen als denken over de structuur en verantwoording van recht.
Maar hoe heeft de romanisering van het christendom plaatsgevonden? Wat was de invloed van het
romeinse recht/rijk op het christendom?
De verspreiding van het romeinse recht is van invloed op de verspreiding van het christendom.
Waar de romeinen hiervoor niet strikt waren in religie, wordt er nu een godsdienst opgelegd.
Ze (de kerk) hebben de taal overgenomen (Grieks werd Latijn)
Er is geen centrale overheid en de kerk springt in dat gat. Ze zijn universitas, ze worden een
corporatie. Wat zou het betekenen als de kerk zich niet kan organiseren als een zelfstandige
juridische activiteit? Wat is het probleem als je niet als rechtspersoon bent georganiseerd? Als
je doodgaat stopt het. Als rechtspersoon hebben ze een eeuwig bestaan! Het is geïnspireerd op
het romeinse recht.
Wat hebben ze nog meer overgenomen van het romeinse rijk? Alle strategische gebieden
worden overgenomen. De hele structuur/organisatie werd overgenomen/ingenomen.
Ze komen ook met hun eigen recht: canoniek recht.
Behalve de vervlechting van het christendom en het Romeinse rijk/recht gaat het ook om wat het
christendom heeft bijgedragen aan het recht
God als (alwetende) wetgever
o Romeins recht is gericht op conflictoplossing. Er is een concreet geschil en daar komt
een antwoord op. De christelijke leer gaat uit van een alwetende wetgever die
levensregels voorschrijft. Het uitgangspunt is geen concrete conflictoplossing, maar
leefregels die voor iedereen bindend zijn (gij zult niet doden).
Verchristelijking van Romeins recht: in het romeinse recht zijn christelijke elementen
doorgesijpeld.
o Ontwikkelingen die teruggevoerd kunnen worden naar de invloed van de religie op
Rome (huwelijk, etc.)
Kerk als Romeins instituut (in een nauwelijks georganiseerde wereld)
o De kerk leeft naar Romeins recht: wanneer de kerk in een juridisch geschil wordt
betrokken/juridisch iets wil bereiken, ziet zij zichzelf als een Romeins burger. De kerk
ziet zichzelf als een romeins onderdaan en dient ook te worden beoordeeld/ingedeeld
naar het romeins recht.
Verspreiding Romeins recht met Christelijk geloof
o Met het christendom verspreidt zich ook het Romeinse recht, ook in de landen die tot
dan toe niet heel veel met Rome te maken hadden. Via het christendom kwamen
mensen in aanraking met de cultuur, de organisatiestructuur en delen van het
Romeinse recht.
o Making of Europe: dit is een belangrijke schakel geweest in de making of Europe.
Vraag 2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasmine2000. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.