Dit is een samenvatting van het vak Jongeren in Ontwikkeling uit de Verkorte Educatieve Bachelor Secundair Onderwijs aan de Arteveldehogeschool.
Deze samenvatting is gebaseerd op de volledige cursus en slides en kan gebruikt worden om een eventueel open boek examen.
Hoofdstuk 1: Waarneming
Gewaarwording: het activeren van onze zintuigen door prikkels van binnen (intern) en
buitenaf (extern)
Waarneming: Prikkels organiseren, identificeren en interpreteren met als doel het
begrijpen van de omgeving. (het innerlijke proces)
Hoe verloopt de waarneming?
Prikkel Zintuigen Zenuwbaan Hersenen Beleving
Fysisch moment -> Fysiologisch moment -> Psychisch
moment
Pas in het Psychisch moment wordt je bewust van de beleving of waarneming. Prikkel
wordt daar verwerkt tot een zinvol gegeven.
Prikkels komen aan in kortetermijngeheugen, deel wordt opgeslagen in
langetermijngeheugen (enkel als het als relevante info aanvoelt).
Impliciete/niet-declaratieve geheugen: informatieopslag zonder dat je er bewust van bent
Expliciete/declaratieve geheugen: opgeslagen kennis bewust kunnen oproepen.
Selectiviteit van de waarneming
Wat je bewust waarneemt is altijd een ongemerkt gekozen gedeelte van alle prikkels die
je zintuigen bereiken.
Selectie wordt bepaald door:
Aard van de prikkels (bottom-up) (o.a. cognitieve basiswerking brein)
- De absolute drempel: Min meetbare gevoeligheid
- Intensiteit of sterkte van prikkel: hoe sterker, hoe meer het opvalt
- Afwijkende samenstelling van prikkels: verschilt van wat we gewoon zijn
- Beweging van prikkel: bewegend voorwerp sneller waargenomen
- Discontinuïteit: terugkerende onderbreking of variatie
- Contrast prikkel tov achtergrond: aandacht trekken vanwille het contrast
Fysieke kenmerken van de waarnemer (Top-down) (o.a. emotionele basiswerking
brein)
- Lichamelijke conditie: vb. vermoeidheid, pijn, tekort voedingsstoffen
- Zintuigen: Beter ontwikkelde zintuigen of defecte zintuigen
- Zenuwstelsel: Sensorische zenuwen brengen de prikkels naar de hersenen,
beschadiging zal grote invloed hebben. Ook dingen als dyslexie horen hieronder
- Aandacht, scherp en vaag bewust waarnemen: veel aandacht verlaagt
prikkeldrempel
- Gevoelens, gemoedstoestand, ingesteldheid: ontspannen vs stress
- Behoeften en verlangens
- Belangstelling en interesse: verhoogt de waarneming
- Kennis en ervaring: steeds beïnvloed door opgedane kennis en ervaringen uit
verleden.
- Referentiekader: omgeving, totale situatie
- Opvattingen en overtuigingen: eigen overtuigingen is soort van filter
- Verwachtingen: sommige prikkels negeren
Adaptatie
, Als iets veranderd, nemen we de veranderde toestand eerst waar. Daarna wennen we
eraan en vergeten we dit. (constant geluid dat je niet meer hoort) Het is een automatisch
proces. Dit zorgt voor een selectie in opgevangen prikkels.
Relativiteit
Zintuigen zijn gevoelig voor contrasten en verschillen. We nemen altijd iets waar ten
opzichte van iets anders, deze verhoudingen zorgen voor relativiteit onder de
waarnemingen.
Gestaltwetten (+ groeperingswetten)
- Wet van de figuur- achtergrond waarneming:
De gevoeligheid voor veranderingen in de figuur is groter dan die voor
veranderingen in de achtergrond.
- Het geheel is meer dan de som van de delen:
Het geheel is kwalitatief anders dan de som van de delen. Deelelementen krijgen
nieuwe eigenschappen door geïntegreerd te zijn in een groter geheel. Ze krijgen
ook de eigenschappen van de figuur waar ze toe tot behoren.
- Wet van de nabijheid:
Wat dicht bij elkaar verschijnt in ruimte of tijd, ordent zich spontaan tot gehelen.
Vb. taal
- Wet van de gelijkheid:
Prikkels die gelijkaardig zijn, worden gemakkelijker gegroepeerd.
- Wet van geslotenheid of omlijning:
Prikkels die ingesloten of omlijnd zijn, hebben meer kans om als een aparte gestalt
waargenomen te worden.
- Wet van gemeenschappelijk lot of beweging:
Prikkels die in eenzelfde richting of met zelfde snelheid bewegen ordenen zich tot
1 geheel.
- Wet van goede voortgang:
Als je iets onvolledig ziet, heb je de neiging om het aan te vullen. Zeigarnik-effect:
wat je begonnen bent en ongewild moest stoppen, wil je afmaken.
- Wet van continuïteit:
We structureren prikkels liever tot een continue geheel.
Conclusie: Waarnemen is een cognitief en actief proces. Prikkels krijgen hun betekenis
door organisatie in cognitieve schema’s.
Waarneming van mensen: sociale perceptie
Door: uiterlijk, gedragingen en situatie
Impliciete persoonlijkheidstheorie: Via kenmerken beoordelen
Elke waarnemer heeft een theorie over hoe mensen in elkaar zitten. Komt tot stand door
onzorgvuldige en niet-planmatige waarnemingen. We veranderen deze niet graag.
Primacy en recency effect:
Primacy: de allereerste informatie die we verkrijgen geeft meestal een onuitwisbare
indruk.
Recency: De laatste informatie die iemand geeft blijft ook hangen bij waarnemers.
Halo- en Horn-effect:
Halo: Aantal positieve kenmerken van de waargenomen persoon zorgen dat andere
kenmerken van die persoon ook een positieve betekenis gaan krijgen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller HellebuyckJasper. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
