Book review
Leesdossier Nederlands | Hersenschimmen van J. Bernlef
- Course
- Level
Complete waardering met secundaire literatuur (recensies) en bijbehorende bronnenlijst. Geschikt voor leesdossier.
[Show more]
Seller
Follow
clyft
Content preview
Hersenschimmen van J. BernlefHersenschimmen van J. Bernlef 1
Waardering 1
Secundaire literatuur 4
Recensies 4
Bronnenlijst 6
Waardering
Hersenschimmen vertelt over een man uit Gloucester, Massachusetts die aan dementie lijdt.
In het boek lees je hoe dit de persoon zelf en zijn omgeving beïnvloedt.
Maarten Klein en zijn vrouw Vera Klein wonen in Gloucester. Geleidelijk begint Maarten
steeds meer dingen door elkaar te halen. Zo wacht hij bijvoorbeeld op de schoolbus met de
kinderen terwijl het zondag is. Hij raakt steeds meer verzonken in zijn gedachten en
herinneringen. Soms zo diep dat hij dingen ziet die er niet zijn. Op een gegeven moment
gaat het zelfs zo ver dat Maarten naar een vakantiehuisje aan het strand loopt, denkend dat
hij te laat is voor een vergadering van zijn vroegere baan. Hierdoor raakt zijn vrouw Vera
steeds meer ongerust en laat ze een meisje, Phil Taylor, bij hen wonen. Zij kan dan op
Maarten passen als Vera zelf weg is, maar Maarten vergeet steeds wie ze is. Daarnaast
vergeet Maarten dat de hond Kiss van William, de jongen die hen helpt met klusjes in het
huis, allang dood is. Desalniettemin vraagt hij telkens hoe het met Kiss gaat. Op een
gegeven moment herkent Maarten zelfs zijn eigen reflectie niet meer (pagina 139 [papier],
pagina 75 [e-book]).Op het eind zijn ook Maartens gedachten niet meer helemaal helder. Hij
praat in onsamenhangende zinnen zonder interpunctie die van de hak op de tak gaan,
hersenschimmen, zo zegt ook Zuidhof; “ Aan het einde van het boek valt ook de
typografische zekerheid weg: geen hoofdletters meer, geen volledige zinnen, alleen losse
woorden, losse gedachten. "Hersenschimmen." (Zuidhof, B., 2019). Op den duur vergeet hij
ook de naam van zijn vrouw. Hij wordt in een tehuis geplaatst waar hij zijn laatste dagen
doorbrengt.
Ik vond dit vooral een mooi en lastig boek. Dit boek was heel anders dan andere boeken die
ik gelezen heb. Mooi is namelijk niet een woord dat ik snel gebruik. Ik vond het ook niet per
se een ‘leuk boek’. Ik vond dit een mooi boek, omdat dit je laat zien wat er allemaal om gaat
in een persoon met dementie. In dit boek wordt vooral de impact op de omgeving goed
geïllustreerd. Je ziet namelijk hoe Vera lijdt onder het feit dat haar man haar eigen naam niet
eens meer weet.
Ik heb over dit boek ook gesprekken gehad met mijn ouders en ik had hen aanbevolen het te
lezen. Het gebeurt zelden dat ik met mijn ouders praat over boeken, maar dit boek vond ik
het waard om het over te hebben. Als iemand in je omgeving dementie heeft lees je zo’n
boek heel anders. Het geeft je de kans om je meer te oriënteren op het gebied van hoe om
te gaan met iemand die dementie heeft. Door dit boek is mij ook duidelijker geworden
, waarom mensen met dementie doen zoals ze doen en waarom ze zijn zoals ze zijn. Bernlef
kon dit namelijk heel goed verwoorden; “Zo’n verhaal van een dementerende man is niet
genoeg volgens Bernlef, dus bekijkt hij de dementie van binnenuit en probeert hij het in taal
weer te geven. "Dit is wat het boek zo succesvol maakt: het verhaal heeft een ontwrichtende
werking op de lezer zelf.” (Zuidhof, B., 2019).
Daarnaast bevat het boek kleine details die je pas opmerkt als je het boek aandachtig leest.
Zo wordt een specifieke gedachte van Maarten meerdere keren herhaald. Hij komt op deze
gedachte door een beeld dat hem stimuleert om te denken aan vroeger. Hier heb ik het ook
met mijn ouders over gehad en toen maakte ik de vergelijking met crtl c + crtl v. Zo wordt het
volgende stuk telkens herhaald als Maarten zijn kamer waar zijn vader vroeger werkte
inloopt: Daar staat pappa’s bureau! Ik herinner me dat ik er zondags aan mocht zitten
tekenen. Een wit papier op een biljartgroen vloeiblad vol inktvlekken en streepjes van
afgevloeide brieven van pappa. Als je lang keek zag je er van alles in: dieren, gezichten. Die
tekende ik dan na.
Pagina 61, 79, 124 (papieren boek)
Pagina 34, 43, 67 (E-book)
Qua woordenschat was dit boek niet zo moeilijk, het zat hem vooral in de rode draad. Het is
vooral heel erg van de hak op de tak en ik heb meerdere keren de bladzijde moeten
herlezen om te begrijpen wat ik las; “Houvast is een luxe die ontbreekt.” (Zuidhof, B., 2019).
Zo heeft het boek bijvoorbeeld geen hoofdstukken en wordt er een nieuw ‘hoofdstuk’
aangebroken als de bladzijde eindigt met een punt, maar ook dit is niet altijd van toepassing.
Zo was er een moment dat er tussen een enkele witregel geswitcht werd van een gesprek
tussen zijn dokter, Eardly, en de bevrijding van 1945; “Je moet vaststellen dat de
gebeurtenissen waarvan je dacht dat ze ‘waar’ waren, het niet zijn. "Af en toe vang je een
glimp op van de werkelijkheid, als Maarten bijvoorbeeld een gesprek tussen zijn vrouw en de
dokter opvangt, maar daarmee ontsnap je niet uit zijn in elkaar stortende wereld.” (Zuidhof,
B., 2019).
Tot slot vind ik het zeer goed dat een schrijver de moed heeft genomen om een zeer
gevoelig onderwerp aan te kaarten. Dhr. Brand heeft dit naar mijn mening heel goed
verwoord; “Tijdens het lezen van Hersenschimmen realiseerde ik me dat er ogenblikken zijn
waarop ik anders dan een paar jaar geleden in mijn geheugen moet zoeken naar een naam
of een feit. Ze zijn er wel maar soms vraagt het enige inspanning ze naar boven te halen.
Schouderophalend lach je zo’n moment weg: gebrek aan concentratie, een beetje
verstrooid… Dat het wel eens het begin van een langdurig en uiteindelijk finaal proces zou
kunnen zijn daarover over zwijg je. Bernlef heeft dat niet gedaan. Daarom en om de vorm
die alle gemakzucht loochent vind ik Hersenschimmen een moedig boek.” (Brand, A., 2020).
Zo zegt ook Dhr. Vervoort: “...maar het vooruitzicht van aftakeling is zelden gespreksstof,
hooguit onderwerp van een snel weer weggeschopte zwarte mijmering.” (Vervoort, 1984).
Na wat googelen naar de betekenis van ‘mijmering’, valt me meteen het verschil in
woordgebruik in de recensies op. Deze definitie vind ik erg mooi aansluiten op de schrijfstijl
van Bernlef. Het verbaast me nu dat hij in het boek niet veel gebruikmaakt van het woord
‘mijmering’.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller clyft. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.31. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77973 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now