Samenvatting voor het vak ontwikkelingspsychologie. Hoofdstukken 1,2,3,4,6,7 zo veel mogelijk behandeld. Voor TP studenten: let op de toetsmatrijs, er kan te veel in de samenvatting staan.
Shifting identity: ouder wordende mensen veranderen van identiteit. In gedrag, uiterlijk, etc.
Gerontologie: is de wetenschap van ouder worden. Zowel lichamelijk, maatschappelijk als geestelijk.
Hier hoort dus ook zeker nog ontwikkeling bij.
Ouder worden is niet makkelijk. Men kan zich ‘Tweederangs’ voelen en moeten zich ook zo
gedragen.
Ouderen hebben wel meer levenservaring en kijken zo (over het algemeen) makkelijker tegen zaken
aan omdat zij emotioneel meer te verwerken hebben gehad. Humor is een voorbeeld hiervan om
bepaalde stresssituaties op te lossen. Men noemt dit ook wel Wijsheid. Echter kan dit ook als coping
strategie gebruikt worden. (Meer ver coping in hoofdstuk 6)
Oudere mensen investeren vooral in bestaande relaties om deze belangrijker te maken voor het
‘laatste deel van hun leven’.
Een aantal uitspraken van filosofen (cultureel georiënteerd):
Franse filosoof: ‘je kunt vitaal van je oude dag genieten als je je zelfaanvaarding en relativering weet
te oefenen.’
Andere filosoof: ‘handelen vanuit redelijke en goede wil kun je goed oud mee worden’.
Goethe: ‘oud worden is een feest want in je 80’er jaren ben je eindelijk vrij van dwalingen van je
jeugd en verplichtingen van je arbeidsleven.’
Nietzsche & Kierkegaard: ’Het leven is niet langer een uitgestippeld pad. We hebben er geen
blauwdruk van dus zullen het zelf moeten uitvinden’.
Eilandengroep in Japan: Ouder worden wordt hier beschouwd als het verwerven van iets kostbaars,
namelijk wijsheid en prestatie. Dit wordt daarom gevierd.
In de westerse cultuur wordt ouder worden, bejaard, niet meer individualistisch bekeken. Mensen
worden vaak weggezet als groep. Bejaard is vaak een groepskenmerk. Soms wordt bejaarde te vroeg
aan iemand toegewezen.
Een beter concept is om verouderen als proces te zien. Want niet elke oudere mens is ‘traag,
dement of heeft veel kwaaltjes’ als ze ouder worden.
“Niet productdenken maar procesdenken!”
Omdat ouderen langer geleefd hebben is de kans groter dat er onderlinge
persoonlijkheidsverschillen zijn ontstaan. Neugarten heeft getracht ouderen hierin te onderscheiden
in types. (Zie dit niet als stereotypen)
- Gedesorganiseerde type: Wanhopigheid en blind voor mogelijke ontwikkelingskansen. “Ik
ben te oud dus het heeft niet zo’n zin om mij ergens in te verdiepen.”
- Passief-afhankelijke: bang voor toekomst en ziekten, durft geen risico’s te nemen. Dit
ontneemt een persoon van ontwikkelingsmogelijkheden. (Zoals niet op vakantie gaan.)
- Afwerende: Fanatiek, ondernemend sportend type. Healthy aging: leeftijd wordt ontkend
en persoon probeert altijd jong te blijven.
, - Geïntegreerde: accepteert gemakkelijk dat hij/zij ouder is geworden. Wel op een juiste
manier want zo iemand beseft dat hij/zij niet alles meer kan.
Drie denkmodellen rond het ouder worden die bij de typen passen:
- Deficietmodel: De goede gezondheid verliezen. Levensopdracht: leren omgaan met verlies.
Want uiteindelijk verliest men alles.
- Rust-roestmodel: Juist actief blijven. Niet stilzitten en niet toegeven aan verlieservaringen.
Levensopdracht: blijf op alle domeinen actief.
- Competentiemodel: Er komen wel degelijk verlieservaring naar voren. Verwerking hiervan
moet kunnen, desondanks op allerlei domeinen actief blijven. Er zijn kansen voor
persoonlijke ontwikkeling zoals grootouderschap en maatschappelijke inzet.
Levensopdracht: blijf groeien in nieuwe rollen.
Cultuurverschil tussen Aziatische en westerse landen is dat ouderen meer worden gewaardeerd en
gerespecteerd in Aziatische landen voor hun wijsheid en levenservaring. Het delen van wijsheid en
ervaring is daarom ook hun functie in deze landen.
In westerse landen kunnen ouderen nog wel eens een ‘last’ zijn.
Ouderen zouden zich moeten blijven ontwikkeling maar door huidige techniek kunnen ouderen
weggestopt worden in tehuizen.
Sandel (2010) onderzocht drie benaderingen van het begrip rechtvaardigheid:
- Utiliteit (welzijn): maximaliseren om zo veel mogelijk mensen hetzelfde geluk te bieden.
- Keuzevrijheid: dit is lastig te realiseren aangezien ouderen afgeschreven zijn en minder
functioneren tegenover jongeren.
- Cultiveren van deugdzaamheid en het redeneren van het algemeen belang:
Het institutioneren van de religieuze conservatieve deugd. Hier wordt voorgeschreven hoe
mensen moeten leven en politiek/economisch moeten omgaan met zaken.
Een aantal rechten die ouderen minder afschrijven zijn bijvoorbeeld:
- Recht geven op educatie en trainingen
- Mogelijkheid om te werken en inkomen te genereren.
Equifinaliteit: meerdere ontregelingen kunnen leiden tot één ziektebeeld.
Multifinaliteit: meerdere symptomen die van één stoornis komen.
ICF = international classification of functioning, disability and health (boek).
Klinisch redeneren is het proces waarin de therapeut met de client/patient/familieleden et cetera,
redeneert om aan te brengen structuur, met doelen, betekenis, gezondheidsrisico’s en strategieën.
ICF: International classification of functioning.
Iemand met organische bijzonderheden kan aan
de ene kant zich aanpassen en zich ontplooien
om zo in de maatschappij mee te doen.
Iemand met dezelfde organische
bijzonderheden kan juist passief worden en
maatschappelijk niet meer meedoen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller catvis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.17. You're not tied to anything after your purchase.
