Filosofie
Sociale filosofie
§3.1 De ideale samenleving
Overal waar mensen samenleven, worden afspraken gemaakt.
UTOPIA
- Een utopie is zowel een blauwdruk voor een ideale samenleving als een onmogelijk te
bereiken paradijs.
In de 20e eeuw veranderde het beeld over een utopie totaal. De keerzijde van de utopische
gedachte is dat deze kan ontaarden in een onderdrukken regime, met als gevolg dat mensen
niets meer te vertellen hebben over de manier waarop ze willen leven.
Na de 2e wereldoorlog is volgens sommige filosofen het einde van de utopie in zicht.
Volgens Karl Popper: “De poging om de hemel op aarde te verwezenlijken, brengt steeds de
hel voort.”
De moderne sociale filosofie begint met het ontwerp van een maatschappelijk contract.
- Maatschappelijk contract: een symbolische overeenstemming van een groep mensen
om zich te onderwerpen aan een staat (ofwel gezag te krijgen over de staat).
Het volk stemt zelf in met de vorm waarin het geregeerd wordt en de staatsmacht wordt
niet door God of een andere instantie van bovenaf opgelegd.
VERSCHILLENDE THEORIËN MAATSCHAPPELIJK CONTRACT
Thomas Hobbes:
- Pessimistisch mensbeeld, elk mens is gericht op zelfbehoud en handelt om die rede
puur egoïstisch. Iedereen is gelijk en mag doen wat hij wil. Ook is een algemeen
schaarste aan goederen, hierdoor wordt iedereen de vijand van iedereen en ontstaan
oorlogen.
- De bestuurder van de staat is verantwoordelijk voor het welzijn van het vol. Maar
aangezien de heerser net als elk mens egoïstisch is, is er geen garantie dat de heerser
zijn absolute macht niet gaat misbruiken.
- Beter slechte heerser dan geen gevaar van de gewelddadige natuurtoestand op de
loer
John Locke:
- Morele toestand, alle mensen maken deel uit van Gods schepping en hebben daarom
bepaalde natuurrechten, zoals het recht op leven, gezondheid, vrijheid en bezit. In de
natuurtoestand is er volmaakte vrijheid en gelijkheid voor allen.
- Dit brengt ook morele verplichtingen met zich mee: niemand behoort een ander zijn
leven, gezondheid, vrijheid of bezittingen te schaden. Wel? Verdiend een vergeldende
straf
- Een staat moet opgericht worden die het recht op bezit kan garanderen.
- Locke maakt een scheiding tussen de wetgevende en uitvoerende macht. Locke vindt
opstand van het volk in sommige situaties gerechtvaardigd. Als de regering er niet in
slaagt om de natuurlijke rechten van het volk te beschermen, heeft ze daarmee het
sociale contract verbroken en is de burger daarmee niet langer verplicht zich aan het
contract te houden.
- De aarde behoort toe aan de mensheid als geheel, oorspronkelijk beschikt dan ook
niemand over privébezit. Ons enige natuurlijke eigendom is ons lichaam. Met ons
lichaam kunnen we overigens ons eigendom uitbreiden : je plukt een appel dus heb je
er moeite voor gedaan en is die dus rechtmatig van jou.
Jean-Jacques Rousseau
, - Privébezit is de bron van al het kwaad. De natuurtoestand is een soort paradijs waarin
de mens totaal vrij is.
- Volgens Rousseau komt er een einde aan de natuurtoestand zodra iemand iets zijn
eigendom maakt. Daardoor slaat de zelfliefde om in eigenliefde egoïsme
- Maatschappelijk verdrag: wetten zijn alleen geldig als ze in overeenstemming zijn
met de algemene wil.
Positieve en negatieve vrijheid
Hobbes
- De vrijheid is de afwezigheid van dwang zodat je niet gehinderd wordt in wat je wil
doen.
- Negatieve vrijheid: er worden geen hindernissen in de weg gelegd die je vrijheid
beperken.
Rousseau
- Vrijheid is het gehoorzamen van wetten die de algemene wil van de gemeenschap
uitdrukken en verwoorden wat de burger echt wil.
- Positieve vrijheid: legt de nadruk op het zelf kunnen kiezen, op de mogelijkheid om
iets te kunnen doen.
Correlatiethese
- Negatief recht: het recht om vrij te zijn iets te doen of te laten.
o Vrijheid van meningsuiting
o Vrijheid van godsdienst
- Positief recht: het recht op bepaalde goederen, diensten of kansen
o Recht op voedsel
o Recht op scholing
- Volgens de correlatiethese bestaat er een onderlinge afhankelijkheid tussen rechten en
plichten: het recht van de een brengt plichten met zich mee voor de ander.
o Bij positieve rechten kan je hierbij mee spreken over dat dit aanbevelingen
zijn aan de regeringen van de lidstaten. Bij wie de burgers hun rechten kunnen
claimen wordt pas duidelijk als afgesproken is wie de bijbehorende plichten
heeft.
o Bij negatieve rechten is meer de botsing met andere negatieve rechten lastiger.
Het recht om niet te discrimineren op grond van afkomst of geloof VS het
recht op vrije meningsuiting
§3.2 Een rechtvaardige samenleving
- Distributieve rechtvaardigheid: de verdeling van goederen en rechten van de
samenleving onder haar leden.
- Correctieve rechtvaardigheid: het herstellen van vermeende onrechtvaardigheid
(iemand die misdaad heeft gepleegd een straf of boete opleggen)
BREDE MORAAL
Theorie die aangeeft wat de overheid moet doen om het geluk van haar burgers te
bevorderen.
- Nussbaum is hier een voorstander van. Door Ari geïnspireerd zit zij het als een
belangrijke taak voor de overheid om mensen zoveel mogelijk kansen op
zelfontplooiing te bieden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller igotu. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.