Samenvatting FAD (fonetische articulatiestoornis en dyspraxie)
324 views 4 purchases
Course
Fonetische articulatiestoornissen en dyspraxie
Institution
Hogeschool Windesheim (HW)
Book
Articulatie en fonologische stoornissen
Hoorcolleges en bijbehorende samenvatting van het hele boek 'Articulatie en fonologische stoornissen' (Elen,R & Manders, E. 2014) inclusief handige tabellen en afbeeldingen.
In deze samenvatting wordt o.a. duidelijk: verschil fonetiek en fonologie, therapie van Van Riper, articulatiewijzes, schisi...
Verschil taal en spraak
Taal: systeem van afspraken (tekens) waarmee de gebruiker van taal ideeën kunnen
communiceren
Taalteken: waarneembare vorm met niet-waarneembare betekenis (klanken achter elkaar wordt taal)
Spraak: vorm van het taalteken → klankvorm
Spraakketen
- Tussen 2 en 3 → interne spraak (innerspeech)
Verstoringen:
- 1 en 7: semantische afasie (taalstoornis met probleem bij bedenken en begrijpen van
woorden)
- 4: twee mensen in twee verschillende kamers, ontvangt ander elkaar niet dus in dezelfde
medium bevinden/door iets luidruchtig hoor je het niet meer.
- 5: cochleair implantaat (slakkenhuis werkt niet)
Voorwaarden voor communicatie:
- spreker en luisteraar dezelfde ruimte (transmissie lokaal) en dezelfde taalcode (taal)
Taal-spraakproductiemodel Lévelt
1. conceptualiseren: kennis > preverbale boodschap
2. grammaticaal en fonologisch coderen (lexicon en fonologische invulling)
3. fonetisch plan: planning & programmering van spierbewegingen voor spraak
4. articuleren: uitspreken
5. monitoring: kwaliteitscontrole, zelfcorrecties, soms voordat er gesproken is
, 6. auditieve waarneming
7. decodering
Articulatiestoornissen
Fonetische articulatiestoornis: problemen met vorming van individuele klanken, lukt niet of niet
op goede manier. UITSPRAAK SPRAAKKLANKEN
- mis bij articulator
Fonologische articulatiestoornis: onvolledige beheersing van regels van foneemsysteem
(medeklinkers en klinkers niet goed bij elkaar, bijv. kak i.p.v. tak, maar ‘t’ kan wel zeggen)
TAALREGELS VAN FONEMEN
- mis bij fonologische codering
Verbale ontwikkelingsdyspraxie: problemen met planning van spraakklanken/spraakbeweging,
wanneer welke articulator aansturen gaat mis.
- mis bij fonetisch plan (interne spraak)
Fonetiek: uitspraak spraak klanken
Fonologie: taalregels van fonemen
Fasen spraakproductieproces
innervatie: op gang brengen luchtstroom
Fonatie: openen en sluiten stemspleet (Bernouilli-effect)
Articulatie: luchtstroom omzetten in klinkers en medeklinkers
Resonantie: bepaalde frequenties van geluid versterken en/of verzwakken
Anatomie spraakapparaat
- subglottaal
- glottaal (stembanden trillen en sluiten= stemhebbende klank
(stembanden niet trillen en open= stemloze klank (t,s,z)
- supraglottaal
Consonanten (medeklinkers) = klanken waarbij luchtstroom ergens in mond-keelholte op hindernis stuit
Vocalen (klinkers) = klanken die zonder obstakel in mond-keelholte gerealiseerd wordt
Vocalen zijn altijd stemhebbend, dat is niet zo bij consonanten
Consonanten op drie manieren:
- plaats articulatie
- wijze van articulatie (hoe)
- stemhebbendheid
Staat in fonetisch schrift (IPA)
Wijze van articulatie:
Plosieven: korte onderbreking luchtstroom gevolgd door korte explosie: p,d,b,t
Fricatieven: turbulente luchtstroom (niet tegengehouden): f,v,s,z,ʃ (sch)
Nasalen: hindernis in mondholte, maar lucht blijft door neus stromen m,n, ŋ (ng)
Halfklinkers: geen klinker en geen medeklinkers, nauwelijks meer hindernissen, als de hindernis
nog ruimer wordt, ontstaat er een klinker: j wordt i, w wordt u
Liquidae: uitstromende lucht wordt nauwelijks gehinderd: l, r
Obstruenten: fricatieven en plosieven
Sonoranten: liquidae, halfklinkers en nasalen
Aproximanten: liquidae en halfklinkers
Consonanten: plaats van articulatie
Labiaal: b,p
Labiodentaal: f, v
Alveolair: d, t, r, l
Palataal: /Ʒ/, /ʃ /, /j/
Velair: /k/, /ɣ/ /ŋ/
Uvulair: R
Glottaal: h
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller AnnegreetvanMiddelkooop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.01. You're not tied to anything after your purchase.
