Samenvatting Burgerlijk Procesrecht '23-'24 (GESLAAGD 1E ZIT)
26 views 0 purchase
Course
Procesrecht (B001315A)
Institution
Universiteit Gent (UGent)
Deze samenvatting omvat alle lessen van procesrecht, meer specifiek het luik burgerlijk procesrecht, gedoceerd in het academiejaar 23-24, semester 2. Het bevat zowel slides als notities.
, ALGEMENE INFO
Opbouw lesverstrekking spoort niet met structuur Gerechtelijk Wetboek, noch met opbouw cursus → zie
lessenschema.
• Kader – Waar worstelt Justitie (de civiele rechtspraak) mee (op vandaag)?
• Inleiding – methodiek – basisbeginselen
• Basisbegrippen
• Procesverloop
• Uitspraak
• Bevoegdheid
• Sancties
• Incidenten – tussengeschillen
• Gerechtskosten
• [Rechtsbijstand]
• Rechtsmiddelen
• Spoedprocedures: kort geding – eenzijdig verzoekschrift
• IOS – Summiere rechtspleging om betaling te bevelen – EBB-Vo en EPGV-Vo
• Interactieve plenaire oefeningen (doorheen de lesverstrekking)
• Modelexamen: interactieve bespreking
Zelfstudie:
• Deel II Actoren van Justitie
• Deel III Bevoegdheid
Evaluatie:
• Periodegebonden – schriftelijk examen: 100%
• Meerkeuzevragen (in uitdagende vorm)
• Open vragen
• Inzichtsvragen
• Toepassingsvragen
Voorbereiding: studeer inzichtelijk
Gebruik je wetboek tijdens les en studie!
5
, KADER – WAAR WORSTELT JUSTITIE MEE?
Advocaat probeert de rechter te overtuigen van het gelijk van zijn cliënt op basis van argumenten.
“Ik blijf vinden dat de eerste taak van de juridische raadgever erin bestaat het juridische gevecht – per
definitie bron van onzekerheid en grote energieslokop – te vermijden” (Marieke Wyckaert, De fabel van
de advocaat en “slecht” recht)
Juristen zijn geneigd spijkers op laag water te zoeken, ingenieurs zoeken hoe ze de wereld kunnen
verbeteren (Jonathan Berte, Voorzitter Robovision, een bedrijf dat software ontwikkelt die camera’s slim
maakt; De Tijd 13 augustus 2022)
De jurist van de toekomst is een meester-verbinder. Hij moet proberen om de juridische rationaliteit beter
te verbinden met de maatschappelijke rationaliteit. Zijn belangrijkste opgave is niet om zelfgenoegzaam
het woord van de rechtsstaat te verkondigen, maar om de rechtsstaat meer te voorzien van een menselijk
gezicht (Marc Hertogh, “De jurist als meester-verbinder. Over het tanende gezag van juristen en wat
eraan te doen”, NJB 2022/183)
Dubbelinterview met Peter Callens en Hilde Melotte (OrdeExpress)
De advocatuur is als de kanarie in de mijn. Wij fungeren als een graadmeter voor hoe de maatschappij
functioneert.
Het rechtssysteem moet dienen als een toegankelijk en effectief middel om mensen te helpen bij het
oplossen van hun juridische uitdagingen.
Is dat wel zo in ons land? Het duurt te lang vooraleer mensen hun recht kunnen halen/krijgen van
de rechter => België is herhaaldelijk veroordeeld door Mensenrechtenhof voor de trage werking
van justitie
Geen veroordelingen meer door het EHRM wegens gerechtelijke achterstand.
In een rechtstaat is het belangrijk dat de rechter beslissingen neemt en dat deze ook daadwerkelijk
worden uitgevoerd.
Essentie van procesrecht = als je naar de rechter stapt en een uitspraak krijgt, dat die ook wordt
nageleefd => gebeurt in ons land niet altijd en de overheid is daar medeschuldig aan!
Justitie moet actief communiceren, zelfs over moeilijke onderwerpen. Dit kan alleen maar bijdragen aan
een verbeterd begrip en gezonde interactie. Het is van groot belang dat we extra inspanningen leveren
om uit te leggen hoe het rechtssysteem werkt. Het is belangrijk om te begrijpen dat magistraten, wanneer
ze een uitspraak doen in een zaak, alles wat ze te zeggen hebben in die uitspraak verwerken. Voor hen is
het dan ‘Schluss’, het verhaal eindigt daar.
Justitie communiceert te weinig vooruitziend, actief en preventief!
Verklaard het protest dat ontstaan is na de Reuzengommers-zaak. Document van 150 pagina’s is
zeer juridische taal omtrent de zaak. Mensen zonder juridische achtergrond begrijpen dit niet, als
ze het al zouden gelezen hebben => justitie moest op een duidelijke manier gecommuniceerd
hebben hoe ze tot de conclusie gekomen zijn
Belangrijke pijnpunten:
• Vertrouwen van de burger in justitie
• Hertekening van het gerechtelijk landschap - Werklastmeting – Autonomie
• Versnelling rechtspleging – Herwaardering eerste aanleg
6
,• Digitalisering van justitie
• Sociaal statuut – Feminisering
1. VERTROUWEN IN JUSTITIE?
Is onze rechtspraak een loterij?
https://www.jubel.be/is-onze-rechtspraak-een-loterij/
Jubel – R. Valkeneers
Steunt op een bewering die een advocaat heeft neergeschreven in een column in De Tijd.
Advocaat schreef dat hij zaken heeft gewonnen, die hij niet had mogen winnen (gaat over
burgerlijke zaken), maar het omgekeerde gebeurt ook
Kwaliteit van de rechters is heel erg ongelijk => rechtspraak is een loterij
“Oplossing ligt in digitalisering” ° hierdoor kan je meten wat meetbaar is (wat is de norm, wat is
de afwijking, in welke richting evolueert de rechtspraak, hoe lang duurt een zaak…)
Rechters hebben verschillende persoonlijkheden => Valkeneers toont dit aan met een voorbeeld uit jaren
1980: zaak ging over een koppel waarbij ruzie ontstaat en de ex-vriend giet op een bepaald ogenblik
zwavelzuur in het gezicht van de vrouw. Koppel woonde in Luik, vrouw had al meermaals gaan klagen bij
de politie in Luik over de situatie, heeft meermaals gevraagd voor bescherming/om maatregelen tegen die
ex-vriend waarvan de vrouw wist dat hij gewelddadig kon zijn. Nadat de vrouw zware verwondingen
opliep, startte ze een burgerlijke procedure voor de rechtbank van Luik in het kader van de strafzaak. Wat
zegt de rechtbank van Luik: “er is geen oorzakelijk verband tussen het feit dat de vrouw zwavelzuur in het
gezicht heeft gekregen en het gegeven dat de politie (hoewel geïnformeerd over de
mogelijkheden/mogelijke problemen geen preventieve maatregelen had genomen”. Van rechtbank Luik
geen vergoeding, want ook al had politie preventieve maatregelen genomen, dan zouden ze zwavelzuur-
aanval niet hadden kunnen voorkomen. Hof van Beroep Luik denkt hier anders over “We weten het niet of
het drama kon vermeden worden indien politie maatregelen had genomen. En preceis omdat we het niet
weten heeft die vrouw de kans verloren om door het leven te gaan zonder een schending van haar fysieke
integriteit. Daarom 50% vergoeding”. Zaak bij Hof van Cassatie: rechter heeft wet niet goed toegepast,
verwijst zaak naar Hof van Beroep Brussel. HvB Brussel volgt redenering van HvB Luik en zegt dat er sprake
is van een verlies van een kans maar begroot schadevergoeding op 80%. Opnieuw Hof van Cassatie, die
beslissing HvB Brussel vernietigt en zaak naar HvB Bergen verwijst. Zaak voor derde keer behandeld voor
een hof van beroep. Hof van Beroep Bergen beslist dat 100% schadevergoeding vergoed moet worden,
want er is geen twijfel dat de schade anders zou zijn geweest zonder de fout van de politie. Met andere
woorden spreekt men hier niet meer over een verlies van een kans, maar over het vaststaan van de
nalatigheid/het stilzitten/ het weigeren van preventieve maatregelen te nemen geleid heeft tot deze
schade.
Vanwaar komt het verschil in toegekende vergoedingen (geen ° 50% °80% ° 100%)? Slordigheid van de
rechters? Wat vaststaat is dat het niet voorspelbaar is wat de uitkomst zal zijn en op die manier zorgt voor
rechtsonzekerheid.
Beroep op overheidsrechter
• Geen (betrouwbare) informatie over doorlooptijden
• Aantal afgehandelde burgerlijke en commerciële zaken zou meer bedragen dan de instroom aan
nieuwe zaken → gerechtelijke achterstand zou dalen …
• … maar geen (betrouwbare) informatie over het aantal hangende zaken
7
,• Rolrechten zijn laag in België in vergelijking met EU-landen (maar rechtshulp is beperkter dan in
buurlanden)
• Door het gebrek aan gegevens is er geen volledig beeld van de efficiëntie van de Belgische justitie
• België staat onder verscherpt toezicht van het Comité van Ministers van de Raad van Europa vanwege
de buitensporig lange rechtsgang in burgerlijke zaken in eerste aanleg
Budget justitie
• Louter geld dat naar rechtspraak gaat
• In België wordt er relatief gezien minder geld besteed
Regeringsverklaring – Algemene beleidsnota 27 december 2012 (Parl.St. Kamer 2012-13, nr. 2586/027):
“De burger heeft het recht in veiligheid te leven”
“De burger heeft het recht op een snelle en efficiënte justitie”
“De burger wordt te vaak geconfronteerd met een rechterlijke macht die hij niet begrijpt en die
onbereikbaar lijkt”
1 april 2014 – Een nieuw gerechtelijk landschap
Drie krachtlijnen:
1. Schaalvergroting
- Bestrijding gerechtelijke achterstand
- Betere dienstverlening via specialisatie zaakverdelingsreglement (art. 186 Ger.W.)
o Magistraten toelaten om zich te specialiseren
o Meer personeel dat gerichter ingezet kan worden
2. Mobiliteit
- Horizontale
o Vb. Rechter van rechtbank van eerste aanleg Antwerpen laat werken in Hasselt of West-
Vlaanderen naar Oost-Vlaanderen
- Verticale
o Magistraat van een lager niveau opdracht geven om te gaan werken in een hoger niveau
o Vb. rechter in rechtbank van eerste aanleg laten werken in hof van beroep
3. Autonoom beheer
- Niet echt gerealiseerd
Een nieuw gerechtelijk landschap
• Verzelfstandiging van het beheer: via een overdracht van verantwoordelijkheid voor het beheer over
budget en personeel van de rechterlijke macht vanuit de FOD Justitie naar de rechterlijke orde toe, is
het de ambitie van de wetgever om een snelle, toegankelijke en moderne justitie te realiseren
8
,• Deadline (2018) werd niet gehaald: hoofdstukken IV (Beheersovereenkomsten en beheersplannen
(art. 185/4-185/7 Ger.W.) en V (Financieel beheer (art. 185/8 Ger.W.)) zijn tot op vandaag nog steeds
niet in werking getreden
• Proces is (nog steeds) gestagneerd, onder meer omdat er vooralsnog geen betrouwbaar instrument
voor het meten van de werklast zou beschikbaar zijn, aan de hand waarvan de middelen optimaal
over de rechtbanken kunnen worden verdeeld (maar er zijn al verschuivingen bezig)
Hertekening van het gerechtelijk landschap
• Rechtsgebied van de 5 hoven van beroep en de 5 arbeidshoven bleef onveranderd
Organigram hoven en rechtbanken
Aantal vredegerechten wordt gereduceerd naar 162 kantons in
2020 (tevens met reductie van zittingsplaatsen)
Inbeelden als een piramide met bovenaan het Hof van Cassatie en onderaan de vrederechters.
162 kantons dus 162 vrederechters.
13 rechtbanken van eerste aanleg, hoewel wij maar 12 gerechtelijke kantons hebben => Brussel
opgesplitst in een REA, Nederlandstalig en REA, Franstalig
Werklastmeting
• art. 352bis Ger.W. [W. 29 november 2001, BS 8 december 2001]: “De Koning stelt, na advies van de
Hoge Raad voor de Justitie, de wijze vast waarop de werklast van de rechter en van het openbaar
ministerie wordt geregistreerd, alsook de wijze waarop deze geregistreerde gegevens worden
geëvalueerd”.
• 48,35 % magistraten > 50 jaar
• Ongelijke werkbelasting:
o Beroepsmagistraat arbeidsrechtbank: 140 zaken/1VTE (voltijds magistraat)
o Beroepsmagistraat ondernemingsrechtbank: 833 zaken/1VTE (voltijds magistraat)
• Een belangrijk aantal magistraten nam/neemt vervroegd pensioen
9
, • Daling aantal magistraten? (kaders (W. 1953) niet volledig opgevuld)
• Magistraten vervangen door referendarissen of door kandidaat-magistraten?
3. HERWAARDERING EERSTE AANLEG – VERSNELLING RECHTSPLEGING
Justice delayed is justice denied !!!
Potpourri en de civiele rechtspleging
• “De basisdoelstelling is de garantie van een kwaliteitsvolle rechtspraak binnen een redelijke termijn
aan een redelijke kostprijs. Justitie moet inzetten op haar kerntaak en dit is in de eerste plaats de
beslechting van rechtsgeschillen op een kwaliteitsvolle manier en binnen een redelijke termijn.
(…).Om deze doelstelling te realiseren worden ingrijpende aanpassingen doorgevoerd in de
burgerlijke procedures om deze efficiënter, minder omslachtig en sneller te laten verlopen”.
• In het bijzonder is het de ambitie om het aantal zaken in hoger beroep te verminderen en te komen
tot meer proceseconomie in verband met hoger beroep, verstek en bemiddeling”.
• Dit beleid wierp vruchten af: een relatief sterke daling van instroom. Impact van andere factoren
(kostprijs, bv. 21 % BTW op advocatenkosten maar ook rechtsplegingsvergoeding) mag evenwel niet
uit het oog worden verloren
Potpourri - impact op de civiele rechtspleging
• Hoven van beroep (burgerlijk): Globaal gezien daalt het aantal hangende zaken op het einde van het
jaar sinds 2015 (- 7 132 zaken in 2019 in vergelijking met 2015, of - 19 %). De gemiddelde doorlooptijd
van de zaken die door een eindarrest worden afgesloten bedraagt 658 dagen voor de periode 2015-
2019.
Versnelling rechtspleging
4. DIGITALISERING VAN JUSTITIE
Digitalisering
• “Ik ben de eerste om te bevestigen en te herhalen dat het hele ICT-gebeuren in de brede zin van het
woord een rotverhaal is voor Justitie” (Commissie Justitie Kamer 2010-11, 11 januari 2011, CRIV 53
Com 083, 19)
• Beleid voormalig minister van Justitie Vincent Van Quickenborne
o Lectuur van de beleidsnota leert dat het streefdoel het volledig digitaal dossier is. Daarvoor
zouden de bouwstenen die de afgelopen jaren reeds werden gelegd, worden verbeterd en
aangevuld: “Voorts zorgen we voor een digitale input en output van documenten. Via e-Deposit
kunnen burgers, advocaten en ondernemingen documenten digitaal neerleggen of uploaden in
een dossier. Met eBox en J-box, beveiligde mailboxen voor burgers, advocaten en bedrijven, kan
justitie haar beslissingen digitaal betekenen en met e-Sign kan de beslissing digitaal getekend
worden. Om finaal tot een volledig digitaal dossier te komen, ontwikkelen we de ontbrekende
bouwstenen”.
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KLBG. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.20. You're not tied to anything after your purchase.
