Uitleg van de Apparatus-theorie van het vak 'Geschiedenis van het Medialandschap' van het eerste jaar van de bachelor Media & Cultuur aan de Universiteit Utrecht.
Het cinematografisch dispositief ofwel the apparatus is volgens de mediawetenschapper Jean-Louis
Baudry (jaren zeventig) op te delen in 3 onderdelen:
1. De film zelf en de filmapparatuur.
2. De omstandigheden waarin de film wordt waargenomen. Deze theorie komt oorspronkelijk uit
de jaren zeventig; met dit tweede punt wordt dan ook voornamelijk de bioscoop bedoeld.
3. De psychische mechanismen die werkzaam zijn in het hoofd van de toeschouwer.
Deze drie punten samen vormen het werkelijkheids-effect van de filmische illusie. Een voorbeeld
van de filmische illusie is de driedimensionaliteit van de op het (platte) filmdoek afgebeelde wereld.
Het was lange tijd kenmerkend voor de apparatus-theorie dat:
De klassieke cinema – oftewel de lange, verhalende films uit het midden van de twintigste eeuw
die vertoond werden in bioscopen – als richtpunt werd genomen.
De toeschouwer wordt benaderd als een theoretische constructie of model: de zogeheten
spectator. Men zag ze dus niet als ‘echte mensen’. Daarnaast gaan men ok uit van een standaard
functioneren van de samenleving. Deze was gebaseerd op het Marxisme en dan met name de
interpretatie van Althusser. Hij meende dat de bestaande machtsverhoudingen (volgens Marx: het
kapitalisme staat boven de armere arbeiders) zich in elke culturele vorm worden gereproduceerd
en dat deze nooit veranderen. Daarmee is het idee van de spectator dus niet gehistoriseerd.
Spectator werd analytisch beschreven als een afgeleide van de drie elementen van het
cinematografisch dispositief. De wetenschappers beschreven films, filmtechniek, de
omstandigheden van vertoning en psychische mechanismen, om dan van daaruit af te leiden hoe
‘de spectator’ bepaalde films had beleefd en geïnterpreteerd. Ze zochten niet naar empirische
gegevens over filmbeleving en filminterpretatie door “echte” toeschouwers van vlees en bloed.
De apparatus-theorie anno nu:
Zowel het dispositief als de spectator zijn nu wel gehistoriseerd. Het veranderen van tijd en context
wordt nu wel meegewogen. Dit heeft een aantal gevolgen gehad voor de gebruikte begrippen en
voor de manier waarop het verhaal over de introductie van film verteld wordt:
Er wordt nu gesproken van dispositieven in plaats van één dispositief. Men is nu van mening dat
op elk moment en op elke plaats een ander dispositief kan bestaan.
Er wordt nu gesproken van ‘vormen van spectatorship’ in plaats van ‘dé’ spectator. Verder heeft
men het nu ook over audiences: oftewel echte, empirisch gedocumenteerde publieken in plaats
van theoretische modellen van toeschouwers.
Het begrip audience ligt inmiddels onder vuur, omdat het mediaconsumenten nog steeds te veel
als homogeen collectief en als ‘ontvangende’, relatief passieve partij neerzet. Er vindt een
verschuiving naar begrippen als user en prosumer.
Het verhaal over de introductie van film wordt nu ingebed in een lange termijn geschiedenis van
dispositieven en vormen van spectatorship, gesitueerd in concrete historische contexten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SandervanKaam. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
