Summary
samenvatting psychologie van de adolescentie
- Course
- Institution
- Book
samenvatting voor examen psychologie van de jongvolwassenheid en adolescentie, gegeven door Koen Luyckx in academie jaar .
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Elienste
Content preview
Samenvatting psychologie van deadolescentie en de
jongvolwassenheid
Hoofstuk 1 – inleiding
Adolescentie: een beschrijving
Definitie: overgangsperiode tussen kindertijd en volwassenheid
Biologische veranderingen:
- hormonale veranderingen: invloed op groei, spier- en vetmassa
- hersenstructuur: invloed op psychoseksuele ontwikkeling
Psychologische aspecten: ontwikkelen van eigen identiteit (Erikson); verkennen van mogelijkheden, streven naar
erkenning
Sociale factoren: relaties met ouders; perceptie van de wereld en relaties
Leeftijd vs. ontwikkeling:
- Individuele verschillen in ontwikkelingstaken
- Maatschappelijke normen: jeugdstrafrecht (12 jaar), volwassenenstrafrecht (18 jaar)
Verlengde adolescentie:
- Later onderwijs, zelfstandig wonen, volwassen verantwoordelijkheden
- Emerging adulthood: debat over timing en definitie van volwassenheid
Perceptie en realiteit
- Variabele perceptie: emotionele turbulentie vs. succesvolle doorloop
- Problemen: normale ontwikkelingsuitdagingen vs. diepere ontwikkelingsstoornissen
Belang v onderscheid:
- Tijdelijke problemen vs. symptomen van diepere problematiek
- Individuele voorgeschiedenis en ontwikkelingsfasen
Puberteit en adolescentie
Definitie: fase van geslachtsrijping, hormonale en gedragsveranderingen, overgang tussen kindertijd en
volwassenheid
Belangrijke aspecten:
- Biologisch: hormonale veranderingen, fysieke ontwikkelingen
- Cultureel: sociale veranderingen, normen en verwachtingen
Perceptie en realiteit: betwisting van ‘storm en stress’-beeld, meeste jongeren doorlopen deze fase succesvol
Beoordeling van problemen:
- Onderscheid tussen tijdelijke en langdurige gedragspatronen
- Diagnostische vraag over stoornissen
- Timing van probleemgedrag
Benadering: ontwikkelingspsychologisch perspectief voor begrip en aanpak.
Ontwikkelingspsychologisch uitgangspunt
Ontwikkelingspsychologisch gezien verloopt de adolescentie niet lineair en kan deze verschillen tussen individuen
vertonen. De ontwikkeling wordt sterk beïnvloed door ervaringen voorafgaand aan de adolescentie en
risicofactoren kunnen het verdere verloop van de ontwikkeling beïnvloeden. Onderzoek naar
ontwikkelingspsychologie richt zich op veranderingen binnen individuen over tijd (intra-individuele
3
,veranderingen) en tussen individuen (interindividuele verschillen), waarbij longitudinaal onderzoek nuttig is om
leeftijd gerelateerde verschillen te identificeren.
Adolescentie als karakteristieke ontwikkelingsperiode, met
daaraan verbonden specifieke ontwikkelingstaken
Karakteristieke ontwikkelingsperiode
- Vaak gedacht vanuit opeenvolging fase/stadia
- Fase= gedragingen en attituden typerend voor bepaald niveau van psychische ontwikkeling, in kader van
proces dat vaste volgorde vertoont
o Bv. Identiteit en autonomie, cognitief functioneren
- Controversieel want vele veranderingen gradueel en fasen niet volledig leeftijdsgebonden
- Maar inzichtelijk: ontwikkelingstaken
o Ontwikkelingstaak= taak op bepaald moment in leven (eisen/verwachtingen). Succes bij
aanpakken van taak leidt tot welbevinden en succes bij latere taken, terwijl niet-succesvol
aanpakken leidt tot negatieve gevoelens, afkeuring vanwege de maatschappij en problemen met
latere taken (Havigvurst)
- Discussie over exacte fasen van ontwikkeling
- Het identificeren in fasen helpt begrip en aanpas van jongeren beter te begrijpen
- Ontwikkelingstaken zijn cultureel bepaalde verwachtingen
-
Spanjaard en Slot (2015) identificeerden diverse ontwikkelingstaken voor adolescenten, zoals:
- Positie ten opzichte van ouders
- Onderwijs of werk: vaardigheden opdoen en carrièrekeuzes maken
- Vrije tijd: zinvolle activiteiten en tijdsbesteding zonder verplichtingen
- Eigen woonsituatie: zorg dragen voor persoonlijke ruimte en omgaan met huisgenoten
- Autoriteit en instanties: leren omgaan met hiërarchie en opkomen voor eigen belangen binnen regels
- Gezondheid en uiterlijk: zorgen voor lichamelijke gezondheid en uiterlijke verzorging, en risico's
inschatten en vermijden
- Sociale contacten en vriendschappen: contacten leggen en onderhouden, vertrouwen opbouwen en
acceptatie wederzijds
- Sociale media en internet: veilig en bewust omgaan met online platforms en het onderscheiden van
virtuele en reële werkelijkheid
- Intimiteit en seksualiteit: integratie van seksualiteit in persoonlijkheid en respecteren van grenzen in
intieme relaties
- Cultuurverschillen: begrip en respect tonen voor normen en waarden in diverse culturele contexten
De adolescentie als onderdeel van een ontwikkelingsproces met
continue en discontinue momenten
Continuïteit
- Verband tussen vroegere en latere ontwikkelingsmomenten
- Meestal blijft de ontwikkeling in de bestaande richting
- Jongeren op verkeerd spoort blijven vaak zo, tenzij onderbroken (discontinuïteit)
Continuïteit aspecten:
1. Processen en mechanismen:
- Dezelfde psychologische processen doorheen leeftijden
- Relaties evolueren, maar zijn consistent in belang
- Gedragingen verschillen, maar kunnen dezelfde kern hebben (cf. persoonlijkheidscoherentie)
2. Voorspelbaar patroon van relaties
- Vroegere ervaringen voorspellen later functioneren
3
, - Vroege persoonlijkheid van zaken aan het begin van volwassenheid voorspellen
- Eerdere levenservaringen kunnen nieuwe invloeden aantrekken
Discontinuïteit
- koerswijzigingen
- Momenten van discontinuïteit bij psychosociale koerswijzigingen
- Protectieve factoren helpen herstellen van ongunstige ervaringen (Garmezy, 1987; Werner, 1993)
- Plasticiteit van individu toont flexibiliteit in ontwikkelingsproces
- Belangrijke levensgebeurtenissen (life-events)
belang van continu en discontinu: levenslooptrajecten: samenhang tussen opeenvolgende gebeurtenissen in
leven
- Echtscheiding, verhuizing, vriendjes zijn belangrijke wendingen
- Trajecten kunnen zowel positief als negatief worden beïnvloed door keerpunten
- Acceleratie kan ongunstige ontwikkeling versnellen
Ontwikkelingspathologie: samenspel individu-omgeving
Doel: onderzoekt condities voor ontwikkelingsstoornissen en individuele aanpassingsverschillen
- Belang normatieve ontwikkeling om verstoorde ontwikkeling te vatten
- Belang risico- en protectieve factoren, en complex samenspel individu-omgeving
Quinton et al. (1993)
- Onderzoek naar 10-jarige meisjes met gedragsproblemen
- Sommigen ontwikkelden zich goed maar eindigden ongunstig door criminele vrienden
- Omgekeerd kwam dit ook voor
Dynamisch interactionisme (Magnusson 1990)
- Mensen vormen hun omgeving en worden door de omgeving gevormd
- Transactionele modellen benadrukken dit wederzijdse beïnvloedingsproces
Hoe beïnvloedt iemand zijn of haar omgeving
Persoon-omgeving interactie
- Passieve interactie: individu ontvangt omgeving van biologische verwanten (ouders)
- Evocatieve interactie: individu beïnvloedt omgeving door opgeroepen reacties
- Actieve interactie: individu kiest actief zijn omgeving
Adolescentie en ontwikkeling
- Overgang van passieve naar actieve interacties
- Grotere invloed van externe factoren zoals school en vrienden
- Evocatieve interactie wordt prominenter door rol van anderen
Methoden voor erfelijkheidsonderzoek
- (1) Dieronderzoek
- (2) familiestudies
o Eigenschap erfelijk: familieleden met sterkere genetische verwantschap meer gelijkend
maar: omgeving storende factor: meer gelijkend bij sterkere genetische verwantschap (bv. Broers vs
neven)
- (3) adoptie- en tweelingenonderzoek
o Verband tussen adoptiekinderen en ouders (geen genetische bagage) vs adoptiekinderen en
biologische ouders (genetische bagage)
o Stap verder: monozygote tweeling apart opgevoed
- (4) moleculaire genetica met associatiestudies
o Gedragskenmerken in verband brengen met genetsiche eigenschappen (structuur en functie van
genen)
3
, Epigentica
- Veranderingen in genexpressie door omgevingsfactoren zonder genetische structuur te wijzigen
- Methylering reguleert genexpressie; kan door stress of schadelijke stoffen ontstaan
- Persoonlijke effecten (genetica) en omgevingseffecten zijn wederzijds beïnvloedend
Diathesis-stressmodel en differential susceptibility: jongeren met bepaald temperament zijn gevoeliger voor
zowel negatieve als positieve omgevingsinvloeden; individuele verschillen in gevoeligheid voor
omgevingsinvloeden
Moderatie vs. Mediatie in persoon- omgeving- interactie:
- Mediatie: omgevingseffect op gedrag via persoon
- Moderatie: effecten afhankelijk van persoonskenmerken of omgeving
Algemeen besluit:
- Adolescentie als cruciale levensfase gekenmerkt door vele veranderingen
o Veranderingen in adolescent zelf en in (relatie tot) omgeving
o In verschillende levensdomeinen
o Met oog voor (dis)continuïtzit
- Belang van emerging adulthood als ‘verderzetting’ adolescentie
- Samenspel biologische – psychologische – sociale – contextuele: transactionele vibe
- Gekarakteriseerd als moeilijke leeftijd maar niet veralgemenen!
Hoofdstuk 2 – theorieën over de adolescentie
Ontwikkelingspsychologen proberen 3 dingen te doen:
1. Veranderingen in de loop van de ontwikkeling omschrijven
2. Veranderingen verklaren door aan te tonen welke gebeurtenissen aan de basis liggen
3. Zodra verloop en oorzaak bekend zijn de ontwikkeling optimaliseren met interventieprogramma’s
De rol van theorieën over de ontwikkeling: ontwikkelingstaken
als voorbeeld
Doel van theorieën:
- Bieden een kader voor het begrijpen van ontwikkeling
- Verbinden onderzoeksresultaten en geven betekenis
Kernvragen:
- Wat ontwikkelt zich?
- Hoe dragen individu (nature) en omgeving (nurture) bij aan ontwikkeling?
Meeste theorieën richten zich op specifieke aspecten van menselijk functioneren – uitzondering: theorie van
ontwikkelingstaken
- Stelt dat mensen in elke ontwikkelingsfase specifieke uitdagingen tegenkomen
- Verschillende invloeden vormen deze uitdagingen
Specifieke uitdagingen per fase in ontwikkeling
Ontwikkelingstaken
Definitie: taken die op bepaalde levenspunten verschijnen die een persoon moet volbrengen in relatie tot zijn
omgeving
- Indien volbracht: zelftevredenheid, positieve reacties, en succes bij toekomstige taken
- Indien niet volbracht: ongelukkig voelen en negatieve uitkomsten ervaren
- Continu proces: voortdurend nieuwe vaardigheden aanleren naarmate nieuwe ontwikkelingstaken zich
voordoen
- Uitdagend maar kan positieve veranderingen en kansen bieden
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Elienste. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.67. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78998 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now