Summary
samenvatting Biologie Nectar Havo 4 / Havo 5: Hoofdstuk 1; Gedrag
- Course
- Level
- Book
Dit is een duidelijke samenvatting over het Hoofdstuk gedrag uit het boek Nectar 4 havo.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Summary Nectar / Biologie 4 Havo / deel Leerboek - Science
-
Class notes Biomaths Nectar / Biologie 4 Havo / deel Leerboek
-
Biology 12th edition by Sylvia s Mader Test Bank
Seller
Follow
IlseAerts
Reviews received
Content preview
Biologie samenvatting Hoofdstuk 1: GedragParagraaf 1.1: Communicatie
Ieder diersoort heeft zijn eigen taal. Met hun taal beïnvloeden dieren het gedrag van hun
soortgenoten. Alles wat een dier of mens doet, is gedrag. Gedrag helpt dieren in leven te blijven.
Prikkels, veranderingen in de omgeving, beïnvloeden het gedrag van mens en dieren. Gedrag heeft
ook sociale functies In de pauze praten en lachen leerlingen. Met je leeftijd verandert je gedrag.
Een nieuwe situatie zorgt voor onzekerheid. Het onbekende leidt tot veel drukte en roept spanning
op. In zo’n situatie gebruiken mensen ritueel gedrag, gedrag dat bedoeld is om spanningen te
verminderen of te voorkomen. Ontmoet je een goede vriend of vriendin, dan zal de rituele groet drie
kussen of een stevige knuffel zijn. In een disco staat niet iedereen even dicht op elkaar. Ieder mens en
dier heeft een persoonlijke ruimte, die bepaalt hoe ver een soortgenoot mag naderen zonder dat hij
zich bedreigt voelt. Deze afstand varieert: een vriend mag dichterbij komen dan een onbekende. De
grootte van de persoonlijke ruimte verschilt per situatie, per cultuur en zelfs per individu.
Sommige mensen krijgen de meeste aandacht. Door hun geheven hoofd, manier van praten en
lachen staan ze in het centrum van de aandacht. Deze signalen, prikkels met informatie voor
soortgenoten, begrijpen wij perfect. Andere zijn minder dominant. Dieren die in groepen leven,
kennen ook dergelijke signalen. Dominante wolven houden hun staart hoog. Aan de hoogte van de
staart valt de rangorde van de wolven af te lezen.
Zo’n rangorde heeft voordelen. Ieder individu doet zijn deel van de werkzaamheden in de roedel.
Hierdoor verloopt bijvoorbeeld de jacht georganiseerd en is er genoeg eten voor iedereen. Na de
geboorte van welpen is extra voedsel en bescherming nodig. Door signalen uit te wisselen maken
wolven elkaar dat duidelijk goede communicatie.
Dieren gebruiken signalen om hun territorium te verdedigen. Zichtbare signalen hert met een
groot gewei. Geluidssignalen kunnen ook territoriumgrenzen aangeven. Dieren gaan opzoek naar
voedsel en slapen in nesten. Orang-oetans trekken meestal alleen over grote afstanden door het
woud. Overdag zoeken ze voedsel en s’ nachts slapen ze in een nest die ze binnen tien minuten
maken van takken. Een territoriumroep van een mannetje is kilometers ver te horen. Met die roep
lokken ze bronstige vrouwtjes, vrouwtjes die in hun vruchtbare periode zijn. Ook vermijden Orang-
oetans met hun roep confrontaties met andere mannetjes. Als ze elkaar toch ontmoeten, vertonen ze
beide dreiggedrag, een agressieve houding waarmee ze aangeven dat ze de baas zijn. Dreiggedrag
(staren, tanden laten zien, woest rondrennen) is bedoeld om ruzie te voorkomen en indringers buiten
hun territorium te houden.
Signalen zijn belangrijk bij baltsgedrag, ritueel gedrag ter voorbereiding van een paring. Bij zwanen
zwemmen ze dicht bij elkaar, rekken tegelijkertijd hun nek en gaan dan met hun kop onder water. De
balts is bedoeld om de partner dicht in de persoonlijke ruimte te laten komen.
Paragraaf 1.2: Prikkels
, Aardhommels leven in kolonies, die bestaan uit een koningin met zo’n honderd werksters. Alles start
bij de koningin. In het voorjaar, als de temperatuur de 12 graden bereikt, vliegt zij uit. Deze reactie op
een prikkel heet een respons. De verandering in de temperatuur is een uitwendige prikkel een
prikkel die van buiten het lichaam komt. De koningin verzamelt nectar en vult hiermee bij de ingang
van haar nest een klein potje. Dat word haar energiebron. Ze verzamelt ook stuifmeel en draait hier
in haar nest een balletje van. In zo’n balletje legt de koningin bevruchte eitjes. Ze verhoogt de
temperatuur in het nest. De larven gaan groeien. Na verpopping ontstaan werksters die voedsel halen
en het nest uitbouwen. In het leven van hommels spelen feromonen, geurstoffen van de koningin,
een belangrijke rol. Ze remmen bijvoorbeeld de ontwikkeling van eierstokken van de werksters. In de
kolonie is een duidelijke taakverdeling. Laat in de zomer ontstaan er mannetjes uit onbevruchte eitjes
die de koningin legt. De productie van haar geurstoffen neemt af er ontstaan jonge koninginnen.
De mannetjes verlaten hun nest en laten in bomen en op planten een geurspoor achter om vrouwtjes
te lokken. Een jonge koningin wacht op die plek tot een mannetje langskomt om met haar te paren.
De voortplantingsdrang ontstaat door geslachtshormonen. Dit voortplantingsgedrag ontstaat door
inwendige prikkels. Dit zijn prikkels vanuit het dier of de mens zelf. Zintuigen vangen prikkels op. De
hersenen sturen het gedrag. Een prikkel die altijd hetzelfde gedrag tot gevolg heeft heet een
sleutelprikkel. Soms is een sleutelprikkel extreem. Zo hebben bloemen van de orchidee, de vorm van
een vrouwtjeswesp. Deze bloemen hebben voor mannetjeswespen zelfs een grotere
aantrekkingskracht dan de vrouwtjes van de eigen soort. Mannetjes storten zich op de bloem,
waarna een paring volgt. Dat leidt tot bestuiving van de bloem. Zo’n versterkte sleutelprikkel waarom
een sterke reactie volgt, is een supernormale prikkel.
Niet elke prikkel is een sleutelprikkel. De respons kan variëren. De bereidheid om een bepaald gedrag
te vertonen is de motivatie. Hommels worden onrustig als ze weinig stuifmeel hebben. Dat is de
motivatie. Hongerige hommels komen pas echt naar buiten door een tik tegen hun nest. Dat is de
drempelwaarde voor hun respons is bereikt. Soms stijgt de motivatie langzaam door een langdurige,
lage prikkelintensiteit, soms snel door een kortdurende, hoge prikkelintensiteit. Wanneer de
motivatie de drempelwaarde bereikt, volgt de reactie op de prikkel.
Nieuwe koninginnen kunnen niet van de hommelkoningin leren hoe ze een honingpot moeten maken
of een bal van stuifmeel. Toch kunnen ze het allemaal, zonder dat er een vorm van leren aan te pas
komt. Hun gedrag is aangeboren. Instructeurs laten politiepaarden wennen aan de herrie van
vuurwerk. Dat gedrag is aangeleerd.
Paragraaf 1.3: Functies van gedrag
Als een hond wordt aangereden zou hij het liefst vluchten. Zijn lichaam maakt het hormoon
adrenaline aan, dat in het bloed komt. Hierdoor gaat het hart sneller kloppen, versnelt de ademhaling
en spannen de spieren. Maar de verwonding is te groot om weg te kunnen lopen. De hond zit klem
tussen twee tegengestelde gedragssystemen. De auto die de hond aanreed, zet de hond aan tot
vluchtgedrag. De veel onbekende mensen waartegen de hond zich wil verdedigen zet hem aan tot
aanvalsgedrag. Het gedrag van de hond bevat gedragingen uit twee tegengestelde gedragssystemen
(vluchtgedrag en aanvalsgedrag). Dit heet conflictgedrag. Zijn beide gedragssystemen even sterk en
wisselen ze elkaar steeds af, dan spreek je over ambivalent gedrag. Conflictgedrag kan eindigen met
een aanval of een vlucht maar het kan ook ineens overgaan in heel ander gedrag. De hond begint zich
bijvoorbeeld opeens te likken: hij vertoont verzorgingsgedrag. Met zulk overspronggedrag lost de
hond zijn innerlijke conflict op. Conflictgedrag kan er ook toe leiden dat de agressie van het ene
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller IlseAerts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81113 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now