Summary
Samenvatting hoofdstuk 4 - de late middeleeuwen
- Course
- Institution
samenvatting hoofdstuk 4 - de late middeleeuwen
[Show more]
Seller
Follow
chantalvr3
Content preview
Hoofdstuk 4: de late middeleeuwen (ca 1000)4 tendensen die de machtsstructuren van de late ME uitbouwen voor ons publiekrecht
§ 1. Communalisme (de steden)
§ 2. De soevereine vorst : niet alle macht voor hem => ook autonomie voor gemeenten en
provincies
§ 3. Constitutionalisme : fundamentele vrijheden ontstaan
§ 4. Parlementarisme
§ 1 De steden
- Gemeenten zijn er niet altijd geweest => worden niet erkend als eigen rechtspersoon; wel in
late ME
A. Stadsrechten of stadsprivileges
Stadsrecht= term die veel ladingen kan dekken
In oorsprong: stadsprivilege ( wet die voor 1 concreet iemand geldt)
Steden streven om erkenning te krijgen, te kunnen autonoom handelen dus willen
Eerst de facto steden ontstaan als socio-eco entiteit (voor jaar 1000 dus al nederzetting die
je steden kan noemen
Vb) Gent: kruispunt van Schelde- Leie > handelaars vestigen zich daar en later dan stad
uitbouwen
➢ Eerste nucleus echt klein, primitieve stad van enkele straten groot met verdedigingswal
=> kleine socio-eco entiteit
➢ Later handel uitbreiden en kloosters vestigen zich
➢ Eco groeit id stad , politieke en kerkelijke macht groeit ook
Kerk ih centrum > parochie groter? Dan extra parochie > stad breidt zich uit
➢ Stad verdient geld
Vb) Tongeren: al stedelijke kernen van vroeger
Maar Vlamingen zoals de andere Vlamingen en iedereen ondergeschikt ad graaf van VL
Dan de iure: pas van stad spreken als er erkenning is van het bestaan van die stad
o Het recht toekennen aan die stad/ gemeenschap om autonoom te worden
o Volgens eigen regels leven
De stad als sociaal-economische entiteit:
➢ De facto reeds in Romeinse tijd
➢ Enkele kernen in Germaanse tijd
➢ Late middeleeuwen: bloei = groei vd steden ‘kunststeden’ met kerk/kathedraal +
prachtig stadhuis > steden tegen elkaar concurreren om zoveel mogelijk mensen aan
te trekken om handel te drijven => Het uit zich ih maken en versieren stadhuizen (
deel Gotisch- deel Renaissance)
, Bij ons heel kleine gemeenten van omvang (bv Geraadsbergen) => steden mogen zich stad
noemen omdat ze die rechten krijgen
1066 Hoei= oudste stad die privilege kreeg
Socio-eco entiteit is ouder! >< de iure ; wettelijk document verklaart autonomiteit
Steden worden rijk => gaat nog niet over steden van vandaag, Gent, de grootste maar zo
heel groot zijn ze niet
De stad publiekrechtelijk erkend
Structuur gemaakt om aan zelfbestuur te kunnen doen, binnen stad zich organiseren
Wie is de woordvoerder?
o Bestuurders = schepenen / burgemeesters
o Ook wetgevend macht, ook rechters ; stedelijke rechtspraak
o Vrederechters avant la lettre
➢ Hogere overheid erkend stad als drager van rechten en plichten => verklaart wrm lokale
gemeenschap deze vrijheden niet willen afgeven
➢ Stadsburgers = stadspoorter ‘burger’ ; eerste burgers in middeleeuwen => hebben rechten
en vrijheden (participatie van de stad)
➢ Stadsrecht/grondwet:
Formeel: 1 document: overheid zegt aan lokale gemeenschap dat ze zich stad mogen
noemen (soort perkament dat bewaard werd in Belfort)
Materieel: stadsrecht/stadscharter = een constitutie: hoe stad organiseren, gaan we
verkiezingen houden + fundamentele rechten = in stadsrechten staat dat iedere burger mag
gaan en staan waar hij wil en hij niet mag aangehouden worden (ook bij ons zo), als
stadspoorter in men vrijgesteld van belastingen / of net opgedragen bepaalde belastingen
o Dat formele document wordt gegeven op 1 moment => ook gewoonterecht zal
toevoegingen doen aan stadsrecht => niet alle stadsrechten in dat document (zowel
privaat = privaatrechtelijke bepalingen: regels over huur / erfrecht als publiekrecht in
stadsrecht)
Stadsrecht kan dus verschillende betekenissen hebben
Stadsrechten worden ‘gegeven’/men wordt erkend => overheid erkent dit => niet gelijk
welke gemeente kan zich dus stad noemen => juridische macht schenkt ‘zomaar’
gemeenschap rechten en plichten en krijgt zo een juridische status = publiekrechtelijke
rechtspersoon = stad
>< Feitelijk (de facto) Stad zelf die rechten heeft verworven en bevochten
Privilege wordt ‘verleend’ => stadsrecht word toegekend door soevereine/hoogste macht
(bv graaf van VL) => theoretisch gezien volgens Romeinse recht kan alleen keizer dit = geeft
aan kerk privileges/immuniteiten gegeven (bv heerlijkheden)
Nu geen keizer => dus probleem => koning doet dit dan (bij ons Vlaamse graaf)
Dus principe : uitgaan van hoogste macht, maar de facto : in VL door graaf van VL:
Stadsrecht wordt verleend door streven naar macht, autonomie, evenwicht = Afgedwongen,
gekocht, gegeven,
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chantalvr3. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.76. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now