HOOFDSTUK 5: SPELTHEORIE EN
MARKTWERKING
1 GEVANGENENDILEMMA
Twee criminelen plegen overval waarbij geschoten wordt en mensen gewond geraken
Er is voldoende bewijs dat de gebruikte wapens van hen zijn, maar niet dat zij de overval hebben gepleegd
Ze worden apart gevangen gehouden en ondervraagd
Mogelijke uitkomsten
o Beide ontkennen: elk 2 jaar gevangenis voor wapenbezit
o Beide bekennen: elk 8 jaar gevangenis voor gewapende overval
o De ene bekent, de andere niet
1 jaar cel voor de bekenner, 10 jaar voor de ontkenner
Figure 1 De resultatenmatrix van het gevangenendilemma
De resultatenmatrix toont:
o De spelers
o De strategieën
o Het resultaat (of pay-off)
Het resultaat van een keuze hangt af van de keuze van de andere: sociale interactie
Hier:
ongeacht wat gevangene 2 zal kiezen, gevangene 1 zal altijd bekennen
ongeacht wat gevangene 1 doet, zal gevangene 2 altijd bekennen
= DOMINANTE STRATEGIE
Ontkennen = gedomineerde strategie
1.1 DE BOUWSTENEN VAN SPELTHEORIE
Speltheorie: proberen voorspellen hoe spelers zich zullen gedragen
We veronderstellen dat:
o De spelers zich rationeel gedragen (eigenbelang nastreven)
Hier: zo kort mogelijke gevangenisstraf
o De spelers de spelregels kennen
Hier: ze kennen alle strategieën en de uitkomsten
o Het spel simultaan gespeeld wordt, ze weten dus niet wat de andere speler zal kiezen (<> sequentieel)
o Het spel eenmalig gespeeld wordt, one-shot (<> herhaald)
1
,1.2 HET EVENWICHT IN DOMINANTE STRATEGIEËN
(ontkennen; ontkennen) geeft een gunstige uitkomst, maar is geen stabiel resultaat
o Verleiding is groot om de afspraak te breken
Bekennen is voor beiden de dominante strategie, ontkennen een gedomineerde strategie
o Ongeacht wat speler 2 kiest, zal ‘bekennen’ steeds het beste resultaat geven voor speler 1 (idem voor keuze
speler 2)
Rationele keuze leidt ertoe dat beide gevangenen bekennen en 8 jaar cel krijgen
Evenwicht in dominante strategieën
Verwachte uitkomst is niet ideaal en is in dit geval niet-coöperatief
De coöperatieve uitkomst (= …) verwachten we niet: prikkel om de gemaakte afspraak te breken
Conflict tussen individuele rationaliteit en de sociaal wenselijke uitkomst
o Het nastreven van individueel eigenbelang leidt niet noodzakelijk tot de beste maatschappelijke uitkomst!
o Probleem van coördinatie
o Sociale instituties om tot de coöperatieve uitkomst te komen
Bv. streven naar minder CO2 uitstoot
- inspanning eigen land maar ook inspanning op heel veel andere mensen/landen
2 COÖRDINATIESPELEN
2.1 HET NASH-EVENWICHT
Nash-evenwicht: combinatie van strategieën waarbij geen enkele speler zijn strategie wenst te wijzigen, gegeven de
strategie van de andere spelers
Gevangenendilemma: (bekennen; bekennen) is een Nash-evenwicht
De combinatie van dominante strategieën is altijd een Nash-evenwicht
o Het omgekeerde geldt niet
o Soms meerdere Nash-evenwichten: verwachte uitkomst is onduidelijk (maar soms zijn bepaalde uitkomsten
meer aannemelijk)
2.2 THE BATTLE OF THE SEXES (BELANG VAN COÖRDINATIE)
Coördinatie is cruciaal (coördinatiespel):
o Beide gaan liever samen uit dan alleen
o Beste keuze hangt af van wat de andere kiest
Geen dominante strategie, wel twee Nash-evenwichten
o Overleg is hier noodzakelijk
o Én zal helpen om een ‘slechte uitkomst’ te ontlopen (<> gevangenendilemma)
2
, Simultaan of sequentieel spel leidt hier tot andere uitkomst
Figure 2 De resultatenmatrix voor 'the battle of the sexes'
Uitkomst van het volgend coördinatiespel is makkelijk te voorspellen
Ookal zijn er 2 Nash-evenwichten
Chauffeurs moeten beslissen om links of rechts te rijden
Resultatenmatrix volledig symmetrisch
Twee Nash-evenwichten
o Zonder afspraken is coördinatie niet evident – er moet en tussenkomst zijn
o Zeer gemakkelijk om afspraken te maken
Speltheorie werkt met eenvoudige, soms banale, voorbeelden
Abstracte spelstructuur komt op grote schaal terug in economieën
o Bv. ontwikkeling ‘standaarden’ om goederen met elkaar compatibel te maken
Indien > 1 Nash-evenwicht: welk Nash-evenwicht selecteren?
o Oorspronkelijke battle of the sexes: verdelingsprobleem
Machtsfactoren, sociale normen, … zullen de uitkomst bepalen
o Sociale mechanismen opzetten voor selecteren Nash-evenwicht?
3
, 3 SPELTHEORIE EN MARKTWERKING
4 BINDENDE AFSPRAKEN, SOCIALE NORMEN EN OVERHEIDSINTERVENTIE
Verwachte uitkomst is niet altijd de best mogelijke uitkomst
o Bv. gevangenendilemma
Coördinatie is bovendien niet altijd evident
o Bv. battle of the sexes
o Structuur van het spel & spelregels zullen mee de uitkomst bepalen
Kunnen goede afspraken dan coördinatieproblemen voorkomen?
o Soms wel: battle of the sexes
o Maar soms worden gemaakte afspraken niet altijd nageleefd: gevangenendilemma (de gemaakte afspraak
voldoet niet aan de kenmerken van een evenwicht)
Herhaalde spelen leiden tot andere uitkomsten
o Makkelijker om afspraken te maken
o Langetermijnvoordelen van coörperatie
Bv. gevangenendilemma als je dat 100x doet, gaan ze na een tijd eerder coöperatief handelen
Omdat je elkaar zo vaak ziet (dus ook toepasselijk bij bedrijven enz)
Vaste sociale interactie
o Vorming van sociale gedragsnormen
o Ouders, school, clubs, … dragen bij tot naleven van sociaal wenselijk gedrag
Vaak zullen sociale normen echter niet/moeilijk ontstaan of worden ze moeilijk afgedwongen
o Bv. als normconform gedrag niet leidt tot een Nash-evenwicht
o Hoe groter en anoniemer de groep, hoe moeilijker: beurtrol kuisen op kot <> sluikstorten
Als sociale normen niet spontaan ontstaan, of niet worden nageleefd, kan overheid optreden
o Economische agent met dwangmacht
o Kan strategieën opleggen of verbieden
o Kan de pay-offs veranderen
o Uitermate geschikt om coördinatieproblemen op te lossen
Informele sociale instituties (normen en afspraken) en formele politieke instituties (overheid) kunnen dus leiden tot
meer efficiënte sociale uitkomsten
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller gabriellederwael. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.83. You're not tied to anything after your purchase.
