Hoofdstuk 1
Leerdoel:
Studenten kunnen beschrijven wat sociale psychologie inhoudt en wat de verschillen zijn tussen de
sociale psychologie en de andere gebieden van de psychologie.
Evolutionaire Persoonlijkheidspsychologie Sociale Sociologie
psychologie, psychologie
biologie,
neurowetenschap
Studies van De studie van de kenmerken De studie die naar De studie naar
natuurlijke selectie die maken dat individuen zowel de algemene wetten
processen, genen, uniek zijn en van elkaar universele als de en theorieën over
hormonen of verschillen. cultuurbepaalde groepen en
psychologische invloed van de samenlevingen, in
processen in de sociale omgeving plaats van
hersenen. op de gevoelens, individuen.
gedachten en
gedragingen van
mensen.
Psychologie
De wetenschap van het gedrag en het innerlijke leven (gedachten en gevoelens) van mensen.
Sociale psychologie
De wetenschap die bestudeert hoe de (echte of denkbeeldige) aanwezigheid van anderen de
gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen beïnvloedt.
Wat de sociale psychologie bestudeert
Analyseniveau: individu in de context van een sociale situatie
Nadruk op construeren
Doel: het beschrijven en verklaren van hoe mensen elkaar in hun voelen, denken en doen
beïnvloeden, oftewel hoe hun sociale omgeving mensen beïnvloedt.
Crosscultureel onderzoek is waardevol: onderzoek dat is opgezet met het oog op het analyseren van
gelijkenissen en verschillen tussen mensen uit verschillende culturen
Evolutionaire psychologie
Wetenschappelijke discipline die sociaal gedrag probeert te verklaren op basis van erfelijke factoren
die zich door de tijd heen hebben ontwikkeld volgens de principes van natuurlijke selectie.
Evolutietheorie verklaar hoe verschillende organismen in de loop van de geschiedenis
verschillende lichamelijke kenmerken hebben verworven.
o Natuurlijke selectie het verschijnsel dat in de evolutie sommige organismen
uit een bepaalde populatie beter in hun omgeving passen en zo meer kans
hebben om te zorgen voor overlevende nakomelingen dan minder goed
aangepaste organismen.
Persoonlijkheidspsychologen
Sociaal gedrag verklaren met behulp van karaktereigenschappen.
Zij concentreren zich over het algemeen op individuele verschillen: de aspecten van de
persoonlijkheid die mensen onderscheiden van anderen.
Analyseniveau: het individu.
,Verschil tussen de domeinen van de sociologie en sociale psychologie
Het analyseniveau van de sociologie uit de groep, institutie of samenleving als geheel bestaat, terwijl
het analyseniveau van sociale psychologie het individu binnen een groep, institutie of samenleving is.
Leerdoel:
Studenten kunnen aangeven wat voorbeelden van onderzoeken uit de sociale psychologie zijn.
Leerdoel:
Studenten kunnen aangeven welke twee fundamentele behoeften mensen hebben volgens sociaal
psychologen: het zelfverheffingsmotief en het accuraatheidsmotief.
De oorsprong van constructen
Deze twee behoeften zijn van essentieel belang:
1. De behoefte om ons goed te voelen over onszelf (het zelfverheffingsmotief).
2. De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen (het accuraatheidsmotief).
Meestal trekken deze twee motieven ons in tegengestelde richtingen: om de wereld accuraat waar te
nemen, kunnen we niet anders dan toegeven dat we ons idioot hebben gedragen.
Volgens Leon Festigner is dat moment het meest waardevol om inzichten te kunne
verwerven in de werking van de menselijke gevoelens en gedachten.
Het zelfverheffingsmotief: de behoefte aan een positieve zelfwaardering
Zelfwaardering de beoordeling van mensen van wat ze zelf waard zijn, dat wil zeggen: de
mate waarin ze zichzelf als goed, competent en fatsoenlijk zien.
Positieve zelfwaardering een positieve waardering van zichzelf, dat wil zeggen: zichzelf
beschouwen als bijvoorbeeld goed, competent en beschaafd.
Zelfverheffingsmotief de voorkeur die mensen hebben voor informatie die hen in een
positief daglicht stelt, ofwel voor informatie die hun zelfwaardering doet stijgen.
,De belangrijkste bevindingen rond het zelfverheffingsmotief zijn:
1. Dat menselijke wezens gemotiveerd zijn om een positief beeld van zichzelf in stand te
houden, deels door hun gedrag te rechtvaardigen.
2. Dat dit hen er onder bepaalde omstandigheden toe brengt dingen te doen die in eerste
instantie verassend of paradoxaal lijken. Zo kunnen ze de voorkeur geven aan mensen voor
wie en dingen waarvoor ze hebben geleden boven mensen en dingen die ze associëren met
gemak en plezier.
Het accuraatheidsmotief: de behoefte om accuraat waar te nemen
De mens is vaardig in sociale cognitie hoe mensen denken over zichzelf en de sociale
wereld: het selecteren, interpreteren, herinneringen en gebruiken van sociale informatie om
oordelen te vormen en beslissingen te nemen.
Accuraatheidsmotief de behoefte van mensen om een beeld te creëren dat zo veel
mogelijk met de werkelijkheid overeenkomt.
Hoofdstuk 2
Leerdoel:
Studenten kunnen het begrip hindsight bias definiëren en ze kunnen benoemen of er in een gegeven
situatie sprake is van hindsight bias.
Hindsight bias
De neiging van mensen om hun vermogen om een uitkomst te voorspellen te overdrijven nadat ze te
weten zijn gekomen hoe die uitkomst eruit ziet. Dat gebeurt bijv. als we weten wie een verkiezing
heeft gewonnen en we naar redenen zoeken waarom juist die kandidaat heeft gewonnen. Achteraf
lijkt de uitkomst onvermijdelijk en gemakkelijk te voorspellen, zelfs als we vooraf erg onzeker waren
over de uitslag.
Hindsight bias voorbeeld
Een stel gaat uit elkaar en een vriend zegt tegen jou: “Ik wist al dat zij uit elkaar zouden gaan.”
Hoofdstuk 3
Leerdoel:
Studenten kunnen de begrippen script, schema en priming definiëren (K), ze kunnen beschrijven aan
welke voorwaarden een primer moet voldoen om invloed uit te oefenen (K) en ze kunnen bij een
voorbeeld aangeven of er sprake is van priming. (T)
Twee soorten sociaal denken
1. Automatisch denken denken dat onbewust, onopzettelijk, onwillekeurig en zonder
inspanning plaatsvindt.
2. Gecontroleerd denken denken dat bewust, opzettelijk en uit vrije wil plaatsvindt en dat
inspanning vereist.
Ze werken vaak heel goed samen.
Automatisch denken
Schema’s
Mentale structuren die mensen gebruiken om hun kennis over de sociale wereld te organiseren in
categorieën en om nieuwe informatie te begrijpen. Wordt gebruikt bij automatisch denken.
Script schema’s over specifieke gebeurtenissen, oftewel de beschrijving van hoe zo’n
gebeurtenis gewoonlijk verloopt.
, Het nut van schema’s
Onze schema’s bevatten in elk geval onze basiskennis en de indrukken die we gebruiken om onze
kennis over de sociale wereld te organiseren om nieuwe situaties te interpreteren.
Ze helpen ons om de wereld te organiseren en te begrijpen, en de gaten in onze kennis op te
vullen.
Ze helpen ons om de ambiguïteit (dubbelzinnigheid of vaagheid) te reduceren.
Hoe dubbelzinniger de informatie, hoe meer we geneigd zijn om lege plekken in te vullen
d.m.v. schema’s.
Mensen die geen schema’s meer hebben: syndroom van Korsakov.
Toegankelijkheid van schema’s
Een factor die kan beïnvloeden welk schema in je opkomt en welke indruk je van iemand krijgt.
Mate waarin schema’s en concepten zich op de voorgrond van ons bewustzijn bevinden
waardoor het waarschijnlijk is dat we ze gebruiken bij onze interpretatie van de sociale
wereld.
Sommige schema’s zijn blijvend toegankelijk door eerdere levenservaringen. Deze schema’s
zijn constant actief. Voorbeeld veel alcoholisme in je jeugd, dan kunnen bepaalde
kenmerken die op verslaving lijken constant toegankelijk zijn.
Sommige schema’s kunnen tijdelijk toegankelijk zijn, doordat je op dat moment een doel
nastreeft of doordat andere recente ervaringen in je hoofd zitten. Voorbeeld stel dat het
concept ‘Gilles de la Tourette’ tot schema’s behoort die niet blijvend toegankelijk voor je zijn,
maar dat wel in je hoofd zit vanwege je voorbereidingen op een tentamen over neuro
psychiatrische stoornissen. Hiermee is de Gilles de la Tourette-schema tijdelijk toegankelijk.
Priming het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema,
kenmerk of concept verhogen (het Gilles de la Tourette verhoogt omdat je zag dat degene
naast je in de bus raar verdrag vertoonde en daarvoor las je een boek over psychiatrische
stoornissen).
Primer
Een signaal kan pas fungeren als primer, oftewel invloed uitoefenen op onze indruk van de sociale
wereld als die zowel toegankelijk als toepasselijk is.
Priming onderzoek
Het effect van priming is afhankelijk van iemands ontvankelijkheid voor de invloed van een
primer (agressieve film had alleen invloed op al hoog scorende mensen op agressie).
Priming kan niet alleen ons oordeel beïnvloeden, maar ook ons gedrag (het denken aan een
ervaring draagt bij aan bepaald gedrag dat we vertonen).
Leerdoel:
Studenten kunnen de begrippen perseveratie-effect, selffulfilling prophecy, Pygmalioneffect en
Golemeffect definiëren (K) en ze kunnen bij een voorbeeld aangeven of er sprake is van een
selffulfilling prophecy, van het Pygmalion-effect of van het Golemeffect. (T)
Het perseveratie-effect
Fenomeen dat opvattingen van mensen over zichzelf en de sociale wereld aanhouden, ondanks
bewijzen van het tegendeel (‘ik ben inderdaad echt heel opmerkzaam. Tenslotte was ik vorige week
de enige die doorhad dat Jenny gedeprimeerd was’) voorbeeld van een gedachte die iemand had
toen, na een test, verteld werd dat diegene het zogenaamd goed had gedaan omdat hij 24 van de 25
afscheidsbriefjes goed had geraden).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maartjebleeker1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.56. You're not tied to anything after your purchase.