Class notes
Grondslagen van het recht - Hoorcollege aantekeningen alle HC's
- Course
- Institution
Dit is een volledig document dat alle aantekeningen van alle hoorcollege's bevat van het vak Grondslagen van het recht aan de UvA, jaar 1.
[Show more]
Seller
Follow
JillUva
Content preview
Aantekeningen HC 12 vragen centraal:
● Wat is recht?
3 aanvliegroutes:
1) Recht is het geheel van geldende regels in Nederland (kernbegrippen van het Nederlands
Positieve recht)
2) Casuïstiek (regels, rechten, rechtsbeginselen, leerstukken uitgelegd door juridische casus -
vanuit de omgang van de rechter met een concrete casus = geval)
3) Theorie en reflectie (reflecteren op normatieve uitgangspunten (normen en waarden))
Transouder-arrest
Behoort tot het privaatrecht omdat het gaat over relatie tussen vader en kind
Behoort tot materieel recht omdat
Hoe oordeelt het Hof?
● Volgens de letter van het wet kan een transvrouw geen vader zijn (grammaticale
interpretatie) - sterilisatie-eis: juridische geslachtsverandering vereist dat de persoon niet
meer in staat zou zijn om kinderen te verwekken = erkend als onrecht aan trans personen
● Bedoeling van de wetgever achter de sterilisatie-eis was om te voorkomen dat kinderen een
ouder hebben met een juridisch geslacht dat tegengesteld is aan biologisch geslacht -
wetgever heeft niet stilgestaan bij de mogelijkheid van het invriezen van zaad
● Er is sprake van medische ontwikkelingen die de wetgever niet kon voorzien (recht loopt
achter)
● In de samenleving wordt gelijke behandeling van gelijke samenlevingsvormen steeds
belangrijker
Uitspraak: niet de vader maar wel de ouder (wel een biologische band)
De rechter geeft een mensenrechten vriendelijke interpretatie van het NL recht
Analyse: recht doen aan de biologische band is niet hetzelfde als het recht
toepassen ⇒ de rechter introduceert hier een nieuwe categorie op basis van een
nieuwe, mensenrechten vriendelijke interpretatie (“ouder”)
Theorie & reflectie (aanvliegroute 3)
Vragen:
● Wat is de verhouding tussen recht en politiek? (Verhouding tussen rechtspreken door een
rechter en wetgeving door een regering) - democratische legitimiteit / mag het wel wat de
rechter heeft gedaan - mag hij zomaar een nieuwe categorie introduceren
● Wat is de verhouding tussen recht en samenleving? (Wanneer is een rechterlijke uitspraak
maatschappelijk aanvaardbaar) Volgt de rechter wat geaccepteerd is of draagt de rechter
door deze uitspraak bij aan de acceptatie van trans mensen
● Wat is de verhouding tussen recht en moraal? (Niet iedereen zal trans mensen accepteren
maar pluriforme samenleving
Om deze vragen te beantwoorden en te kunnen analyseren heb je verschillende normatieve
theorieën over het recht nodig en reflectie
Hoe kan je als rechter bepalen wanneer er sprake is van juridisch vaderschap?
Transouder-arrest > juridisch vaderschap > privaatrecht
Positief recht:
Publiekrecht:
- Regelt relatie tussen burger en overheidsorganen en tussen overheidsorganen onderling
- Hiërarchische relatie waarbij de burger ondergeschikt is aan de overheid (inrichting staat en
de regels beschermen algemeen belang)
, - Staat treedt op als behartiger van algemeen belang
- Uitgangspunt is rechtsstatelijkheid
- Veelal dwingend recht (bijv: je mag niemand vermoorden = dwingend, gebod of verbod, je
mag er niet van afwijken!!) veelal: ‘de meeste’ - niet allemaal
- Staatsrecht - inrichting staat - grondwet
- Bestuursrecht - regels die direct ingrijpen op het leven van burgers zoals onderwijs,
gezondheid, werkloosheidsuitkering etc
- Strafrecht
Privaatrecht:
- Regelt relaties tussen burgers onderling
- Maakt relaties tussen mensen mogelijk
- Partijen zijn gelijkwaardig ⇒ geen gezagsrelatie tussen beide partijen
- Partijen mogen zelfstandig hun relatie regelen binnen de grenzen van het recht
- Bestaat veelal uit aanvullend recht (bijv als je geen wil hebt opgesteld en overleden bent) -
maakt ook mogelijk dat mensen mogen afwijken van het neergelegde recht
- Als er tenzij staat en de uitzondering is dwingend is het dwingend recht
- Partijen gebruiken het recht op hun eigen belang te behartigen
- Vermogensrechtelijk deel: rechten en plichten met geld te maken
- Niet-vermogensrechtelijk deel: familierecht
Belangrijk onderscheid tussen materieel recht en formeel recht
- Materieel recht = de inhoud van het recht (maakt rechten en plichten duidelijk die burgers
kunnen ontlenen aan het recht)
- In het materieel recht wordt bepaald hoe (rechts)personen zich naar elkaar toe moeten
gedragen in hun onderlinge verkeer. Tegenover het materieel recht staat het formeel
recht, ofwel procesrecht. Formeel recht betreft de wijze waarop materieel recht wordt
gehandhaafd.
- Formeel recht = regels over hoe je het materiële recht kunt afdwingen (proces)
● Hoe vindt de rechter recht?
Toeslagenaffaire - bestuursrecht
Kritiek: letter van de wet verkeerd begrepen (verkeerde grammaticale interpretatie)
Ook niet gehandeld in de geest van de wet (= het gaat om een voorschot/bijdrage die
inkomensafhankelijk is) “alles-of-niets” benadering: armere gezinnen komen in diepe schulden
omdat ze alles moeten terugbetalen
- Rechter luisteren naar zijn geweten (kan problematisch zijn)
- Niet alleen kijken naar de wet/geweten, ook rekenschap geven van de GEVOLGEN die de
rechtspraak heeft
● Hoe vindt de rechter recht? (Wat zijn de rechtsbronnen)
Hoe interpreteert de rechter het recht?
Moeten we ons als juristen ook bewust zijn van de gevolgen van onze uitspraken?
Moet de rechter zich ook verhouden tot rechtvaardigheid?
Aantekeningen hoorcollege 2
Inleiding tot het recht
Terugblik; wat is recht?
2 perspectieven:
● Intern perspectief = kernbegrippen en casuïstiek
● Extern perspectief = normatieve theorieën die een antwoord geven op de vraag wat is recht
, De grotverkenners
Lon Fuller (1902-1978)
Hard case; niet duidelijk wat het recht van ons verwacht, of een uitkomst die ongemakkelijk voelt.
Geïnspireerd door 2 cases:
1. United States vs Alexander Holmes, 1842
==> de Wendy Brown vaart op een ijsrots en komt te zinken (tijdens de reis naar de VS), mensen
brengen zich in veiligheid in de reddingssloepen. In 1 van die sloepen zit de bemanning van het
schip, en een aantal passagiers. Deze boot zit vol en het zeker dat hij gaat zinken, er moet iets
gebeuren. De bemanning besluit een aantal mensen overboord te gooien, de rest zal overleven.
Aangekomen in de VS dienen de immigranten een aanklacht in, voor de moord op de jonge mannen
die overboord zijn gegooid. Alexander Holmes wordt voor de rechter gesleept. Vraag: is hij schuldig
aan de moord op jonge mannen, of is zijn handelen een daad op zelfbehoud.
—> in deze zaak is een oneerlijke selectie van slachtoffers, er vond geen overleg plaats, diepe
publieke verontwaardiging; als bemanningsleden die eigenlijk voor de veiligheid moeten zorgen, op
basis van het ‘recht van de sterkste’ zichzelf redden en anderen laten verdrinken, dat kan niet goed
zijn.
Aanklager: “het was geen gezamenlijke beslissing om het leven van enkelen te offeren om de rest te
redden.”
Verdediging: er was sprake van een extreme situatie waarin het gewone recht ophoud te bestaan en
plaats maakt voor het recht op zelfbehoud. (Nood breekt wet)
Uitspraak: oneerlijk, willekeurig slachtoffers selecteren onder passagiers, als er wel samen over
gesproken was geweest, mag je mensen dwingen om aan de afspraak te houden; moord vanwege
het ontbreken van een eerlijke selectieprocedure van de slachtoffers.
1. Regina vs Dudley & Stephens (1884)
==> Een rijke Australische advocaat had een mooie jacht gekocht in Engeland, wilde dat zijn jacht
van ENG naar AUS werd gebracht. Hij zocht daar mensen voor. Deze jacht zonk. De kapitein en zijn
bemanningsleden hadden ook een reddingsboot en dommelen ver uit de kust lang rond. Ze weten
zichzelf in leven te houden door wat vissen te vangen en eigen urine te drinken. Op een gegeven
moment kan het niet meer langer zo, ze weten we gaan dit niet overleven. 4 mannen op het
reddingsbootje spreken af; wat nou als we 1 van ons doden en opeten. Dan maken we meer kans
om te overleven. Lang overleg, uiteindelijk doen ze het niet. Gezamenlijk besluit. Maar een jonge
man van 17 (Parker), zo erg verzwakt dat hij de volgende dag niet zal halen. Dudley besluit om in de
nacht, Parker van het leven te beroven en zijn vlees te verdelen. Paar dagen later gered.
—> in deze zaak was er in de UK een diepe sympathie dat ze Parker hadden gedood en opgegeten.
Niemand wilde ze aanklagen; er was begrip. Toch kwam de zaak voor de rechter. De vraag: is hier
sprake van moord op Parker, en zijn de leden schuldig aan een strafbaar feit, of is hier sprake van
zelfbehoud? De publieke opinie was erg voor het tweede. De rechter volgde niet de publieke opinie
Rechter: je hebt recht en moraal, moet uit elkaar gehouden worden. Maar de scheiding moet geen
diepe kloof worden. Als ik nu toesta dat ze dit hebben mogen doen, ontstaat er een enorme kloof
tussen recht en moraal; het is niet moreel toelaatbaar om een ander te doden. Hij had zichzelf
moeten opofferen. Was het meer nodig om het leven van deze 17-jarige te moorden, nee een andere
man het ook gekund.
Uitspraak: ze worden schuldig verklaart voor de moord op Parker.
De rechter vindt de uitspraak te erg voor deze mensen, dus hij hoopt dat de koningin genade zal
leveren.
=
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JillUva. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.39. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now