Kritisch denken. De Kunst van het Heldere Denken. Rolf Dobelli.
No. Denkfout Blz. Omschrijving Voorbeeld Trefwoorden
1 Achteraf-fout/historici- 53 Achteraf lijkt alles op die ene begrijpelijke Een CEO die toevallig door bepaalde omstandigheden succes - Het achteraf
fout manier verlopen te zijn. We denken betere heeft, dan zou het alleen door die nieuwe CEO kunnen komen, beter weten
voorspellers dan we dan in werkelijkheid zijn. terwijl er ook nog andere voor de hand liggende oorzaken zijn. - Achteraf is het
waarschijnlijker
2 Action bias 143 Overactiviteit, actief worden, ook als het niets Voetballer krijgt een penalty, hij blijft maar zelden in het midden De drang om iets te
oplevert. Vooral als een situatie nieuw en staan, terwijl de kans ook 33,33% dat de bal hier terecht komt. moeten doen
onduidelijk is of het er ‘beter’ uitziet. Waarom? Blijven staan ziet er sukkelig uit.
Eigen voorbeeld: met tennis/telefoon.
3 Afkeer van verlies 109 Verlies weegt voor ons zwaarder dan winst. Als je €100 kwijt raakt, raak je meer geluksgevoel kwijt, dan als Verlies weegt zwaarder
Kwaad is sterker dan goed, we reageren iemand je €100 geeft. dan winst.
gevoeliger op negatieve dingen dan op
positieve dingen. Eigen voorbeeld: ik raak meer geluksgevoel kwijt als ik een
onvoldoende haal, dan wanneer ik een voldoende haal.
4 Alternatieve paden 130 Alternatieve paden zijn onzichtbaar en daarom Ik wil naar de universiteit, maar heb alleen HAVO afgerond. De Alternatieve paden zijn
denken we er zo zelden aan. enige manier in mijn ogen om daar te komen is, door VWO nog af voor ons onzichtbaar
te ronden.
Nemen gauw succes dat via riskante paden tot
stand is gekomen minder serieus dan dat via de Je hebt helemaal niet nagedacht over dat er nog een ander
saaie weg tot stand is gekomen. alternatief is, namelijk de propedeuse halen op het HBO en dan
vervolgens naar de universiteit.
Ik denk dat iets zo is gebeurd, dat is mijn
waarheid, maar het is eigenlijk anders gebeurd. Of ik denk dat ik alleen met de auto naar school kan, tot iemand mij
opeens verteld dat ik ook met het openbaar vervoer kan.
5 Anker 103 We nemen iets bekends en zoeken onze weg in Er wordt je bijvoorbeeld gevraag hoe lang de Rijn is. Je weet Houvast zoeken
het onbekende. Je zoekt iets waar je je aan vast toevallig hoe lang de Maas is en gaat dan bedenken hoe vaak die
kunt houden. in de Rijn past.
6 Association bias 157 We leggen verkeerde verbanden, zo ontstaat Je hebt telkens met een presentatie dezelfde onderbroek aan, en Verkeerde verbanden
valse kennis. iedere keer als je deze aan hebt, dan gaat je presentatie goed. leggen
Oftewel je denkt dat die onderbroek geluk brengt. Of een kat die op
een hete kookplaat gaat zitten die zal daar nooit meer op gaan
zitten, terwijl die de helft van de tijd koud is.
Eigen voorbeeld: Een voetballer die een kruisje slaat voor de
wedstrijd, speelt altijd een goede wedstrijd. Hierdoor heeft hij het
idee dat als hij geen kruisje slaat, hij geen goede wedstrijd speelt.
7 Availability bias 43 We vormen ons een beeld van de wereld, met Bijvoorbeeld een huisarts geeft een behandeling die hij kent, terwijl Beschikbaarheidsfout
het gemak waarmee ons voorbeelden te binnen er geschiktere behandelingen zijn, maar die kennen ze niet.
schieten.
, Oma denkt bij een vlek eruit wassen meteen aan groene zeep Dus
als je een vlek in je shirt hebt, dan moet je groene zeep gebruiken
want dat werkte de eerste keer ook zo goed.
8 Authority-bias 37 We zijn tegenover meningen van deskundigen Tandpastareclame, uitspraken van wetenschappers of van Deskundigen
Staircaise II veel minder sceptisch. Hier moet je kritisch bijvoorbeeld Rutte.
tegenover zijn.
9 Base-rate neglect 97 We neigen naar het specifieke, maar niet naar Bij een steekpartij raakt iemand dodelijk gewond. Wat is Specifiek gaat in onze
het meest waarschijnlijke. waarschijnlijk, dat diegene een Bosniër is die illegale messen ogen voor het meest
importeert of dat het een jongen uit de Duitse middelklasse is. Je waarschijnlijke.
neigt naar het eerste antwoord, terwijl het tweede veel
waarschijnlijker is.
Eigen voorbeeld: Persoon A is een vrouw uit Nederland die onwijs
van de Nederlandse taal houdt. Het is het waarschijnlijker dat zij
een Nederlands docent is, dan dat of dat ze een succesvolle
boekenschrijfster is. Nederlands docenten komen vaker voor.
10 Beginnersgeluk 160 Onjuiste conclusie die wordt getrokken uit Je bent nieuw bij een casino, je speelt voor het eerst roulette en je Beginnersgeluk
eerder succes. wint meteen een groot bedrag. Dan denk je dat je er aanleg voor
hebt, terwijl er slechts sprake is van beginnersgeluk.
Eigen voorbeeld: Bij je eerste sollicitatie word je direct
aangenomen. Je voelt je een genie. Toch besluit je ook naar de
andere vijf gesprekken te gaan. Daar word je – bij alle gesprekken
– afgewezen. Het was dus beginnersgeluk.
11 Chauffeurskennis 55 Ken je eigen competentiekring en blijft daar Je hebt echte kennis en chauffeurs kennis (mensen die doen alsof Mensen doen alsof ze
binnen. Wat erin ligt begrijp je zoals een ze iets weten). Zo lijkt het alsof nieuwslezers heel veel weten, terwijl iets weten
vakman, wat er buiten ligt begrijp je slecht ten andere mensen dit uitgezocht hebben en zij het slechts
dele. overdragen/vertellen.
Eigen voorbeeld: bekende Nederlanders – zoals Chantal Jansen en
Linda de Mol (Monica Geuze) – hebben een eigen magazine. Voor
de lezers lijkt het alsof zij de artikelen schrijven. Echter, de artikelen
worden enkel vanuit hun naam geschreven. In realiteit zit daar een
heel redactieteam achter verscholen.
12 Cognitieve dissonantie 163 Achteraf een bepaalde draai geven aan iets, Vos wil druiven hebben die aan een boom hangen. Hij komt er met Bang zijn dat je eer
Staircase II oftewel niet willen toegeven dat je fout zat of dat geen mogelijkheid bij. Zijn conclusie was dat ze nog niet rijp genoeg wordt aangetast, dus
het niet helemaal is gegaan zoals je wilde. waren, oftewel hij vertikte het toe te geven dat het hem gewoon niet een smoesje verzinnen
Oftewel het wegwerken van je eigen fout. lukte. waarom het niet lukte.
Eigen voorbeeld: je doet erg je best om dat een studentenkamer te
krijgen in Tilburg. Een week later hoor je dat je het niet geworden
bent. Tegen je omgeving vertel je dat je het toch niet zo’n mooie
kamer vond en het studentenhuis heel ongunstig gelegen is
13 Confirmation-bias (1) 31 De neiging om nieuwe informatie zo te Het succes van nieuwe strategieën wordt altijd gevierd, een Informatie zo
Staircase II interpreteren, dat het past bij onze bestaande resultaat voor het tegendeel wort afgedaan als ‘speciaal geval’ of interpreteren dat die in
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller shanthi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.07. You're not tied to anything after your purchase.