Week 1: Historische ontwikkeling en karakteristieken
Sociaal recht is het geheel van rechtsregels die betrekking hebben op arbeid en inkomen van de
onzelfstandige beroepsbevolking (degene die werkzaam zijn op arbeidsovereenkomst). Maar vaak is
dat niet duidelijk.
Onderdelen bestaat uit arbeidsrecht, socialezekerheidsrecht en pensioenrecht.
In de 19e eeuw was er een klassieke economische leer: geen staatsinterventie. Het idee was dat men
het moet overlaten aan de markt onzichtbare hand van Adam Smith. Iedereen was vrij om
overeenkomsten aan te gaan, dit stond toen centraal.
- Tegenreactie: einde maken aan de gilden. Het coalitieverbod (verbod om vereniging als
pressiemiddel te gebruiken)
- Verpaupering: slechte woon en leefomstandigheden. Dit was de sociale kwestie. Het
antwoord tegen deze verpaupering was het sociale recht.
Historische ontwikkelingen
Regels met betrekking op de arbeidsomstandigheden en werktijden is neergelegd in de Arbeidswet
1890 en Veiligheidswet 1895.
De sociale verzekering bestond in 1901 met de introductie Ongevallenwet. Dit was een uitkering voor
loontrekkers, alleen in gevaarlijke industriële bedrijven.
De invaliditeitswet 1913 voorzag in langdurige arbeidsongeschiktheid die te maken had met
bedrijfsongevallen.
De inhoud van het arbeidsovereenkomstenrecht staat in 7:610 – 7:692a BW:
Wet Minimumloon en Minimumvakantiebijslag
AWGB, WGBMN, WGBHCZ, WGBLA
Wet op de medische keuringen
Wet arbeid en zorg
Wet flexibel werken
Wet melding collectief ontslag
Vereisten in geval van een collectief ontslag.
Een kenmerk van deze wetten is de ongelijkheidscompensatie. De ongelijkheidscompensatie houdt in
dat het arbeidsovereenkomstenrecht er is om de ongelijkheid tussen werknemers en werkgevers te
compenseren, om zo een gelijkwaardig evenwicht te bieden. Er zijn drie manieren om ongelijkheid
tussen werknemers en werkgevers te verminderen:
1) Manier 1: beperking van de contractsvrijheid: de inhoud van een arbeidsovereenkomst is niet
geheel zelf te bepalen. Er is namelijk volledig dwingend recht, ¾ dwingend recht, 5/8
dwingend recht en semi dwingend recht.
2) Manier 2: rechtsvermoedens/ verlichting bewijslast: als er een rechtsvermoeden is ontstaan,
dan ligt de bewijslast bij de wederpartij.
3) Manier 3: toedelen rol aan vakorganisaties: samen sterker staan.
Voor de vraag wie er voor de eerder genoemde beschermende bepalingen in aanmerking kan komen
is de vraag van belang wanneer sprake is van een arbeidsovereenkomst. Alleen als sprake is van een
arbeidsovereenkomst, kan je in aanmerking komen voor die bescherming. Hiervoor dient te worden
gekeken naar artikel 7:610 lid 1 BW. het betreft hier een overeenkomst dus zijn boek 3 en boek 6 van
overeenkomstig belang.
De werknemer verbindt zich dus:
Gedurende zekere tijd
Persoonlijk arbeid te verrichten
In dienst van de werkgever
De werkgever verbindt zich loon te betalen. De Hoge Raad heeft de definitie van loon vastgesteld:
De door de werkgever verschuldigde tegenprestatie (in geld of natura)
Ter zake van de bedongen arbeid
Arbeid is een ruim begrip daaronder valt fysiek arbeid, geestelijk arbeid, beschikbaarheid voor
werkzaamheden. Een stage valt hier niet onder!
De werknemer moet ondergeschikt zijn aan de werkgever. Er moet sprake zijn van een
gezagsverhouding. De werkgever moet de bevoegdheid hebben om bindende instructies te geven
aan de werknemer.
Er dient altijd te worden gekeken of sprake is van een arbeidsovereenkomst! Als dat niet het geval is
aanneming van werk. Als dat niet het geval is overeenkomst tot opdracht.
Aanneming van werk: 7:750 BW
Buiten dienstbetrekking werk van stoffelijke aard tot stand te brengen en te leveren
Overeenkomst van opdracht 7:400 BW
Iets anders dan het tot stand brengen van stoffelijk aard
Afbakening arbeidsovereenkomst en overeenkomst van opdracht: HR Groen/Schoevers en
X/Gemeente Amsterdam
Groen/Schoevers: voor de vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst, dient te worden gekeken
naar alle omstandigheden van het geval. Hierbij is de partijbedoeling wel van belang. Naast
bedoeling dient ook te worden gekeken naar hoe de partijen feitelijk uitvoering hebben gegeven aan
de overeenkomst.
X/Gemeente Amsterdam: partijbedoelingen spelen juist geen rol. Bedoeling is niet van belang om te
kijken of sprake is van een arbeidsovereenkomst.
Relevante omstandigheden:
- Wijze van beloning
- Doen van investeringen
- Mate van zelfstandigheid
- Mate van ondernemingsrisico
- Het beschikken van eigen bedrijfsmiddelen
- Aard van de werkzaamheden
- Maatschappelijke positie werkende
- Mate van afhankelijkheid van betreffende opdrachtgever
Rechtsvermoeden: 610a BW wel sprake van arbeidsovereenkomst? Bewijslast verschuift dus naar
opdrachtgever!
Uitzendovereenkomst: 7:690 – 692a BW. uitzendovereenkomst is gesloten tussen de uitzendkracht
en het uitzendbureau. Het uitzendbureau en de uitlener hebben een overeenkomst van opdracht.
Werkgroepopdrachten
1. Kwalificatie en rechtsvermoeden aard van de ovk (casus 1)
2. Flexibiliteit: oproepovereenkomst (2a t/m 2c) en wijziging (2d)
Casus 1
Celeste werkt sinds 1 januari 2023 op structurele basis voor Het Balletorkest als celliste. Ze wordt
aangeduid als ‘gastspeler/remplaçant’. Het orkest heeft 55 musici in vaste dienst en per productie
worden 10 tot 20 gastspelers/remplaçanten een schriftelijke overeenkomst aangeboden, die wordt
aangeduid als overeenkomst van opdracht. Celeste diende ook alvast voor januari tot en met juni
2023 haar beschikbaarheid door te geven aan Het Balletorkest, waarna vervolgens conform de door
haar opgegeven beschikbaarheid de producties (met bijbehorende repetities en voorstellingen) zijn
vastgelegd door Het Balletorkest. Op de vastgestelde data en tijdstippen wordt Celeste geacht het
werk zelf te verrichten, tenzij ze ziek is. In dat geval regelt het orkest vervanging en kan Celeste geen
aanspraak maken op betalingen (ovk tot opdracht!!). Het Balletorkest heeft haar verder verzocht zich
te houden aan de kledingvoorschriften en stelt zelf de stoelindeling binnen de groep musici vast. Er
worden geen functioneringsgesprekken met haar gehouden, maar de aanvoerder van de violisten-
sectie bespreekt wel met haar periodiek de kwaliteit van haar werk.
Celeste staat sinds 2020 ingeschreven bij de Kamer van Koophandel als zelfstandig celliste. Zij
ontvangt voor haar werkzaamheden het door Het Balletorkest voor remplaçanten gehanteerde
standaard uurtarief van € 40,-. De betalingen vinden achteraf plaats per factuur (inclusief btw).
Celeste ontvangt alleen een vergoeding wanneer zij daadwerkelijk heeft gewerkt. Inmiddels heeft ze
zo'n 30 repetities/voorstellingen naar tevredenheid meegedraaid, wat neerkomt op een gemiddelde
werkweek van 20 uur voor Het Balletorkest. Daarnaast verricht Celeste 12 uur per week
werkzaamheden als privédocente. Het is Celeste contractueel verboden gedurende het contract met
het balletorkest andere orkesten als opdrachtgever te hebben.
Half mei 2023 ontvangt Celeste bericht dat ze met ingang van 1 juli 2023 niet meer als celliste wordt
ingezet. De financiële situatie resulteert voor het orkest in een noodzaak om in te krimpen. Het orkest
stelt zich op het standpunt dat zij vanaf 1 juli 2023 geen vergoeding meer verschuldigd is aan Celeste.
Celeste protesteert tegen ‘deze eenzijdige opzegging van de arbeidsovereenkomst’ en eist
doorbetaling van loon vanaf 1 juli 2023.
a. Is er in het onderhavige geval sprake van een arbeidsovereenkomst tussen Celeste en Het
Balletorkest? Geef hierbij uitdrukkelijk aan welke feiten en omstandigheden indicaties opleveren
voor een arbeidsovereenkomst en welke feiten en omstandigheden indicatief zijn tegen de
aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst.
Toepassing: het eerste wat we ons moeten afvragen is natuurlijk of er sprake is van een
arbeidsovereenkomst, omdat deze een toegangspoort is tot allerlei regelingen. Daarvoor moeten we
kijken naar artikel 7:610 BW. op grond van de volgende criteria kan worden gesteld dat sprake is van
een arbeidsovereenkomst:
- Er moet sprake zijn van een overeenkomst. Dit is het geval tussen Celeste en het Balletorkest.
- De werknemer verbindt zich persoonlijk arbeid (je verbindt je gedurende tijd werk te
verrichten) te verrichten: Celeste verbindt zich om als celiste op te treden voor het
Balletorkest. Ze moet het zelf doen, maar als ze ziek is wordt er iemand geregeld. Soms is er
wel sprake van arbeid als bijvoorbeeld de vervanger bekend is)
- De arbeid wordt in dienst van de ander verricht (gezagsverhouding, ondergeschiktheid met
de werkgever): er moet dus sprake zijn van aanwijzing of instructies door de werkgever naar
Celine. Er worden geen functioneringsgesprekken met haar gehouden, maar de aanvoerder
van de violisten-sectie bespreekt wel met haar periodiek de kwaliteit van haar werk. De
instructiebevoegdheid is verder niet uiteengezet in de casus. Wijst meer in de richting van
overeenkomst van opdracht. Ze moet zich wel houden aan kledingvoorschriften (organisatie
van het werk).
- De werkgever verbindt zich loon te betalen: zij vraagt een uurtarief van 40 euro. Dit is veel
hoger dan een gewoon uurloon op basis van een arbeidsovereenkomst. Wijst meer in de
richting van een overeenkomst van opdracht.
Voor totstandkoming van het arrest Groen/Schoevers was het gewoon een arbeidsovereenkomst, nu
moeten we ook kijken naar het arrest Groen/Schoevers
Aan alle wettelijke vereisten is voldaan van artikel 7:610 lid 1 BW. maar dit wil niet zeggen dat alleen
sprake kan zijn van een arbeidsovereenkomst. De inhoud van de arbeidsovereenkomst moet nu
worden vastgesteld. arrest Groen/Schoevers (stel de rechten en verplichtingen van partijen vast).
Welke rechten en verplichtingen zijn de partijen aangegaan? Kijken naar deze punten: (Haviltex)
- Wat hebben partijen beoogd bij de totstandkoming van de overeenkomst?
- Hoe hebben partijen feitelijk uitvoering gegeven aan de overeenkomst?
- Bepaal vervolgens of sprake is van een arbeidsovereenkomst (Holistische weging, ook
maatschappelijke positie is relevant)
Uit het arrest X/Gemeente Amsterdam r.o. 3.2.2: bedoeling van partijen om niet onder het
arbeidsrecht te vallen, geen rol speelt bij de kwalificatievraag.
Art. 7:610 BW omschrijft de arbeidsovereenkomst als de overeenkomst waarbij de ene partij, de
werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende
zekere tijd arbeid te verrichten. Indien de inhoud van een overeenkomst voldoet aan deze
omschrijving, moet de overeenkomst worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst. Niet van
belang is of partijen ook daadwerkelijk de bedoeling hadden de overeenkomst onder de
wettelijke regeling van de arbeidsovereenkomst te laten vallen. Waar het om gaat, is of
de overeengekomen rechten en verplichtingen voldoen aan de wettelijke omschrijving
van de arbeidsovereenkomst. Anders dan uit het arrest Groen/Schoevers2 wel is afgeleid,
speelt de bedoeling van partijen dus geen rol bij de bij de vraag of de overeenkomst moet worden
aangemerkt als een arbeidsovereenkomst.
Relevante gezichtspunten bij de afbakening van de arbeidsovereenkomst en overeenkomst tot
opdracht: Deliveroo Arrest!
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Seny21. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $17.68. You're not tied to anything after your purchase.