Hoorcollege 1
Onderzoeksmethoden hoofdstuk 1
1.2 sociaalwetenschappelijk onderzoek
Wetenschap wordt omschreven als een systematisch geheel van
kennis. De kennis is theoretisch: het gaat om een samenhangend
geheel van uitspraken waarmee wordt geprobeerd om sociale
verschijnselen te beschrijven, verklaren of voorspellen
Wetenschappers zijn niet zozeer geïnteresseerd in allerlei losse
waarnemingen van mensen, maar proberen juist inzichten te krijgen over
systematische waarnemingen, die waarnemingen zijn zintuigelijk en dus
empirisch waarneembaar; je kan bijvoorbeeld mensen bevragen of
mensen observeren. Als wetenschapper dien je systematisch te werk te
gaan. De onderzoeker heeft vooral belangstelling voor de systematische
patronen en de relaties tussen de antwoorden.
Fundamenteel onderzoek: wetenschappelijk onderzoek dat als
doel heeft om een bijdrage te leveren aan de wetenschappelijke
kennis. Onderzoekers worden gedreven door nieuwsgierigheid
Praktijkgericht onderzoek: onderzoek dat als doel heeft om
kennis te genereren die direct bijdraagt aan oplossingen van
praktijkproblemen die bestaan bij aanwijsbare personen, groepen of
organisaties buiten de wetenschap
Bij methodologie gaat het om de wetenschap van de
sociaalwetenschappelijke methoden. Methodologie is eigenlijk de manier
waarop we wetenschappelijk onderzoek uitvoeren, inclusief de technieken,
procedures en regels die we volgen om betrouwbare resultaten te
verkrijgen. Zonder een goede methodologie zouden bevindingen
willekeurig en onbetrouwbaar kunnen zijn. Methodologie helpt om zeker te
zijn dat wat we ontdekken echt gebaseerd is op solide bewijs en niet
alleen maar toeval of fouten.
Ondanks de gedeelde focus onder fundamentele wetenschappers dat het
gaat om het ontwikkelen van theoretisch inzichten op grond van
empirische waarnemingen, er zij grofweg twee benaderingen in de sociale
wetenschappen te onderscheiden
1. De empirische analytische benadering
2. De empirisch interpretatieve benadering
,Veel wetenschappers rekenen zich tot de een of de andere benadering. Uit
beide benaderingen vloeien uitgangspunten voort die leiden tot
uiteenlopende keuzes voor probleemstellingen. De benaderingen leiden
ook tot verschillende onderzoek ontwerpen
Explorerend onderzoek = als je als onderzoeker kiest voor een aspect
van de werkelijkheid waar nog vrijwel geen onderzoek naar is gedaan, ben
je gedwongen om met je onderzoek de sociale werkelijkheid te verkennen
Toetsend onderzoek = als je als onderzoeker kiest voor een
vraagstelling waarover al theoretische inzichten zijn verworven, kun je die
inzichten gebruiken om daaruit specifieke hypothesen af te leiden en
specifieke uitspraken te doen over hetgeen je verwacht aan te treffen.
1.3 communicatie over wetenschappelijk onderzoek
Voor, tijdens en na onderzoek communiceren wetenschappers over hun
vraagstellingen, empirische waarnemingen en theorieën. Het komt steeds
minder vaak voor dat wetenschappers alleen aan een onderzoek werken.
Ze werken vaker in teams waarin ze theoretische en methodologische
kennis delen, onder het motto: twee weten meer dan een en als groep
weten we nog meer.
Onderzoekers communiceren binnen hun vakgebied (diciplinair)
Met collega’s uit andere vakgebieden (multidisciplinair).
De communicatie helpt om de kwaliteit van het wetenschappelijke
product te verbeteren. De gesprekken gaan onder andere over de
wijze waarop gegevens zijn verzameld, de kwaliteit van de
gegevens, de wijze waarop gegevens zijn geanalyseerd en ook over
de conclusies die daaruit getrokken worden.
Ook wanneer onderzoekers elkaars werk beoordelen als peer
reviewer voor een wetenschappelijk tijdschrift, is de kernvraag of het
onderzoek aan alle kwaliteitsmaatstaven voldoet. Onderzoekers
versturen op deze manier een soort verzoek naar de
(wetenschappelijke) gemeenschap om de gevonden resultaten te
controleren op de kwaliteit en bruikbaarheid van de verzamelde
kennis.
Het is ook gebruikelijk dat wetenschappers communiceren met het
brede publiek via media zoals kranten, radio, tv en blogs. Laatste
jaren is de communicatie met het brede publiek groter geworden
door valorisatie; hiermee tonen wetenschappers aan dat hun
wetenschappelijk inzichten van belang zijn voor de maatschappij,
zowel voor private als publieke partijen
Een klassiek model in de communicatiewetenschap is het zender-
boodschap-ontvangersmodel > wie zegt wat tegen wie, hoe en met welk
,effect? Later kwam kritiek op het oorspronkelijke model omdat het vooral
uit het perspectief van de zender ging, maar er was weinig aandacht voor
de ontvanger: hoe breng ik mijn boodschap over? Communicatie is altijd
tweerichtingsverkeer. Een bredere en betere omschrijving van
communicatie is dan ook de volgende: wie zegt wat tegen wie, hoe, met
wel effect, met welke terugkoppeling en in welke context?
Vier functies van een boodschap
1. Boodschap als bron van informatie
2. Boodschap als vermaak
3. Boodschap als middel om de persoonlijke identiteit te versterken
4. Boodschap als voertuig voor sociale integratie en interactie
Via de media bereiken onderzoekers het publiek waarden, normen en
gedragsmodellen aan. Mensen kunnen dan vragen beantwoorden zoals
wie ben ik en hoe wil ik zijn? De persoonlijke identiteit wordt versterkt.
Daarnaast bieden wetenschappers via de media gespreksstof en dragen zij
bij het mediapubliek bij aan een gemeenschappelijke belangstelling voor
thema’s die iedereen belangrijk vindt. Het publiek krijgt zo de
maatschappelijke ontwikkelingen mee en kan daartegenover zijn houding
bepalen.
1.4 onderzoek in de media
De media kunnen het algemene publiek informeren over wetenschappelijk
onderzoek.
Alledaagse kennis is vaak fragmentarisch/incompleet en kan
tegenstrijdigheden bevatten. Wetenschappelijke bevindingen kunnen
in het nieuws komen als ze bekend worden op het moment dat het
probleem waarop ze betrekking hebben speelt. Journalisten schrijven
hier bijvoorbeeld artikelen over. Deze artikelen kunnen opiniërend
zijn.
Sociaalwetenschappelijke onderzoek verschaft systematische
kennis/georganiseerde kennis en inzichten. Onderzoek kan een
fundament geven aan wat iedereen altijd al dacht, maar kan ook
juist vooroordelen onderuithalen. Bovendien halen onderzoekers
vaak details naar boven die niet altijd al eerder waren opgemerkt.
1.5 ethische principes en wetenschappelijke integriteit
Vaak waren wetenschappelijke schandalen de aanleiding om regels op te
stellen hoe onderzoekers zich moesten gedragen tegenover de mensen
die meededen aan het onderzoek.
, In het Belmont-rapport (1979) staan de drie fundamentele ethische
principes die je moet hanteren als je onderzoek doet
1. Respect voor personen (respect for persons): dit principe draait om
de autonomie/vrijheid van mensen en het recht op
zelfbeschikking/zelfbeslissingsrecht. Dit houdt onder andere in dat je
mensen in staat moet stellen tot geïnformeerd toestemmen met
deelname (informed consent)
2. Goed doen (beneficence). Dit principe lijkt wat op het gezegde ‘Wat
ga niet wilt dat u geschied...’ Het betekent dat je de risico’s voor de
deelnemers tot het minimum moet beperken en dat kan ook
betekenen dat je misschien helemaal af moet zien van je onderzoek
3. Gerechtigheid (justice). Dit principe gaat over het verzekeren van
eerlijke, redelijke en niet-exploiterende procedures voor (potentiële)
studieparticipanten. Hieronder valt ook een eerlijke verdeling van de
lasten (het meedoen aan onderzoek) en de lusten (het profiteren
van bevinden van het onderzoek)
In 2018 volgde de Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit
(NGWI) de eerdere wetten op. Wetenschappelijke integriteit verwijst naar
het naleven van ethische principes en normen tijdens het uitvoeren van
wetenschappelijk onderzoek en het communiceren van
onderzoeksresultaten. Dit zijn de vijf principes van wetenschappelijke
integriteit:
1. Eerlijkheid: eerlijkheid houdt onder andere in dat men geen claims
maakt zonder onderbouwing, dat men het onderzoeksproces correct
rapporteert, dat men data of bronnen niet verzint of vervalst, dat
men alternatieve visies en tegenargumenten serieus neemt, dat
men open is over onzekerheidsmarges en dat men resultaten niet
gunstiger dan wel ongunstiger voorstelt dan ze zijn
2. Zorgvuldigheid: zorgvuldigheid houdt onder andere in dat men
wetenschappelijke methoden gebruikt en optimale precisie volgt bij
het onderwerp, de uitvoering, verslaglegging en verspreiding van
het onderzoek
3. Transparantie: transparantie houdt in dat het voor andere helder is
op welke data men zich heeft gebaseerd, hoe deze zijn verkregen,
welke resultaten men heeft bereikt en langs welke weg, en wat de
rol van externe belanghebbende is geweest. Als delen van het
onderzoek of van de data niet toegankelijk wordt gemaakt, dient de
onderzoeker goed gemotiveerd aan te geven waarom dat niet
mogelijk is. De wijze van uitvoering en fasering van het
onderzoeksproces moet tenminste voor vakgenoten te volgen zijn.
Dit betekend in ieder geval dat de argumentatie helder moet zijn en
dat de stappen in het onderzoeksproces controleerbaar moeten zijn
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller UtrechtSGPL. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.32. You're not tied to anything after your purchase.