Samenvatting van het vak cultuur-en diversiteitsstudies (HoGent) (2023-24)
Op basis van de powerpoint presentaties en de cursus
Samenvatting van 'Miranda opstal' op uitgewerkte basis
ALLES IS CULTUUR, CULTUUR IS ALLES:
Cultuur is deel van wie we zijn
‣ Cultuur is alles: wat en hoe we iets beleven
‣ Cultuur = bewerking van de bodem (colere)
‣ Cultuur doet iets met ons: onszelf willen onderscheiden, identificeren, etc.
‣ Hoe zijn we bepaald? → elementen uit het heden en verleden van cultuur beïnvloeden
ons en maken ons tot wat we zijn: materieel, kunst, literatuur, muziek, ideeën, beleid,
…
‣ Impact van cultuur = een constante interactie
‣ Menselijke natuur is wat we
universeel delen met alle menselijke
wezens
‣ Cultuur is alles wat we als mens
toevoegen aan de natuur/ bewerken en
beheersen van de natuur
o Specifiek voor de groep of categorie
waartoe iemand behoort
o Wordt aangeleerd
o Aspect van menselijk zijn en handelen
o Welbepaalde manier van leren
(leervormen)
‣ Persoonlijkheid is wat je daarboven
nog zelf toevoegt
o Wie je bent, als individu
Kritieken op dit schema: het is een statisch schema → in werkelijkheid: meer wisselwerking
tussen de mens als individu en cultuur → cultuur is meer fluïde en dynamisch
o Individu op zich heeft geen impact op cultuur tenzij het een verandering is die
opgepikt wordt door andere individuen en die een continue beweging in gang zet!
o Cultuur is onderhevig aan veranderingen maar die gaan zeer traag, tenzij iets in
shock gebeurt
o Er is een wederzijdse impact tussen cultuur en wie we zijn als individuen
UNIVERSEEL MAAR DIVERS:
Cultuur bepaald onze manier van samenleven in een bepaalde context
1
, 1.1. ANTROPOLOGIE ALS VERTREKPUNT
ONTSTAAN VAN ANTROPOLOGIE:
‣ Scheiding tussen filosofie en andere sociale wetenschappen
‣ 3 elementen als aanleiding;
‣ Veranderd wetenschapsveld (verdere vordering van de sociale wetenschappen)
‣ Beweging 1: Verlichting (einde 18e eeuw): aanzet tot moderne wetenschap en vrijheid
o Mens komt centraal, minder argumenten uit religie of staat
o Rede en denken komt los van geloven
o Wetenschap en techniek: industrialisering
o Europa-centrisch: Verlichting is ontstaan in Europa
o Veranderde manier van denken – vrijheid van denken
o Snelle wijzigingen
‣ Beweging 2: Kolonisering: Koloniale expansie in Noord-Amerika (18e eeuw) en Afrika (eind
19e eeuw)
o Slavernij als basis
o Bloei van West-Europa: koloniale expansie en rijkdom
o Antropologie nodig als studie van de vreemde wilde (verschillen tussen
verschillende ‘groepen van mensen’)
o Antropologie = ‘kind van het kolonialisme’: lokale bevolking wordt bestudeerd
als rariteit, doorgaans minder ontwikkeld dan de beschaafde Europeanen
o Kolonisatie toch ingezet als gelijke ruil: hun arbeid/grond/rijkdom in ruil voor
onze beschaving
o Kolionisatie bepaalt het mensbeeld, wereldbeeld en benadrukt verschillen
Antropologie zorgt voor een blijvend effect op beeldvorming
‣ Evolutiedenken in cultuur: van aap naar mens
‣ = inhoudelijke, kwalitatieve vergelijking van culturen
‣ = mentale kolonisatie: economische maar ook culturele manier van denken waarbij men
andere culturen als minderwaardig gaat zien
2
, OMSCHRIJVING VAN ANTROPOLOGIE:
1e vaststelling:
‣ Eerste termen: etnologie en volkenkunde
‣ Etnografie: beschrijven van 1 bepaald volk – liefst in de traditie van de natuurwetenschappen
‣ → Kritiek: inhoudelijke verruiming = antropologie: wetenschap als middel om na te denken
over hedendaagse samenleven en indien mogelijk een bijdrage te leveren aan concrete
vraagstukken
‣ Interpretatieve, humanistische benadering ivp in traditie van natuurwetenschappen
‣ Antropologie nodig als studie van vreemden in kolonies
‣ Antropologie met een bepaald mensbeeld (verschil tussen beschaafd en niet beschaafde
volkeren) en bepaald wereldbeeld
‣ Antropologie gebruikt methodes van wetenschappelijk onderzoek om verschillen tussen
mensengroepen te verklaren
‣ Biedt een handelingskader voor kolonisatoren
‣ Invalshoek van antropologie: vergelijkend perspectief bieden → antropologie meet het
verschil in schedels, lengtes, … - eigen referentiekader als relatief
‣ Antropologie biedt als wetenschap een mentaal kader om verschillen te zien en te handelen
ernaar
‣ Grootste kracht ligt in het vertellen van verhalen
Definitie van antropologie: de studie (logos) van de mens (anthropos) of de studie van de
mensheid
3
, DE KWESTIE CULTUUR IN ANTROPOLOGISCH PERSPECTIEF
Hoe definieerde antropologie cultuur?
‣ Cultuur is belangrijkste onderdeel van de studie van de culturele antropologie
‣ Antropologie is de belangrijkste bron om het denken over cultuur vorm te geven
‣ Cultuur: kunnen gebiedsindelingen, groepsindelingen, conceptuele benadering
gebruiken ( zorgt voor verwarring)
‣ Een cultuur kan zich soms afscheiden van mensen (grenzen) → gevolg: uitsluiting
van mensen
o Zie: de Chinese muur, de Mexicaanse muur, etc.
o Zorgt voor een wij vs. zij verhaal
‣ Cultuur = alles
‣ Veel definities met elk een eigen invalshoek
Indeling van cultuur volgens Kloos (1981):
Cultuur is een samenhangend stelstel van kunst, wetten,
gewoonten, enzovoort dat mensen zich eigen maken als lid
Opsommende definities
van een bepaalde
gemeenschap
Cultuur is het van de voorouders geërfd stelsel van
Historisch
gewoonten en aannames dat ons leven bepaalt
Cultuur is een gezamenlijk aangeleerd patroon van
Psychologische gedragingen waardoor biologische behoeften gereguleerd
worden
Een samenleving bestaat uit mensen, de wijze waarop ze
Normatieve
zich gedragen wordt bepaald door hun cultuur
Cultuur bestaat uit vaste onderling samenhangende
Structureel
gewoonten van bepaalde sociale groepen
CULTUUR IS WAARDEVOL:
‣ Universeel: elke groep heeft cultuur, wereldwijd en is een eigen wetmatigheid
→ de mens voelt overal de nood zich te organiseren, het is iets menselijk, en
geen kenmerk van ‘beschaving’
‣ Breed etnografisch: zowel primitief als ontwikkelde groep
‣ Cultuur = aangeleerd / verworven
‣ Complex geheel
‣ Resultaat: menselijk gedrag
‣ Cultuur = een synoniem van beschaving
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xanadewitte. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.90. You're not tied to anything after your purchase.
