Summary
Samenvatting Privaat Recht 19/20 - Sociaal Werk - HoGent
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Privaat Recht, Sociaal Werk - HoGent (2024).
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
creteurrhune
Reviews received
Content preview
Privaat Recht:Deel IV: Personen- en familierecht
Burgerlijk recht:
Personenrecht: bepaald in het algemeen wie een persoon is en welke zijn rechten en
plichten zijn; vakgebied dat betrekking heeft op de status en bescherming van de persoon als
enkeling
Familierecht: regelt het statuut van de verhoudingen die enerzijds gebaseerd zijn op
afstamming en anderzijds op de levensgemeenschap van/tussen volwassenen
Hoofdstuk 1: De persoon
I. Begrip
Persoon: elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten (rechtssubject)
Juridische persoonlijkheid of rechtspersoonlijkheid: geheel van rechten en plichten
waardoor het rechtssubject kan deelnemen aan het rechtsverkeer
In ons rechtssysteem zijn alle menselijke wezens personen en hebben ze
rechtspersoonlijkheid.
Uitdrukking persoonlijkheid:
Staat van de persoon: zijn rechtstoestand als enkeling, in de familie en in de natie
Bekwaamheid van de persoon: geschiktheid van de persoon om rechten te hebben en die
uit te oefenen
In het recht bestaan 2 categorieën personen:
1. Natuurlijke of fysieke persoon criterium: mens zijn
2. Rechtspersoon, omwille van 2 noden:
- Kapitaal samenbrengen.
- Aansprakelijkheid beperken.
Natuurlijke persoon: alleen levende wezens, alle mensen komen als persoon in aanmerking
(jonge kinderen, demente, geesteszieke …)
1804: burgerlijke dood; ontnam de volledige rechtsbekwaamheid, rechtspersoonlijkheid
verliezen (afgeschaft 1831)
Andere levende wezens zoals dieren en planten of levenloze voorwerpen hebben geen
rechtspersoonlijkheid.
Dieren = objecten van het recht
subjecten van het recht
Middeleeuwen: vonnis waarin een varken veroordeeld wordt wegens de schade die het
had aangebracht
Wetgeving betreffende dierenbescherming: komt tot stand in eigenbelang en voor het
welzijn van de mens, dieren genieten bescherming omdat de mens er emotionele waarde aan
hecht
Nieuw Burgerlijk Wetboek: beter statuut voor dieren, maar worden geen volwaardige
rechtssubjecten
Rechtspersoon: instellingen, stichtingen en groeperingen van individuen of kapitalen, die
zoals fysieke personen, titularis zijn van bepaalde rechten en bekwaamheden
: groepering van personen en/of middelen die aan het rechtsverkeer kan deelnemen
als drager van subjectieve rechten en plichten
1
, Hebben rechten en plichten, kunnen overeenkomsten sluiten en kunnen geïdentificeerd
worden door naam, woonplaats en nationaliteit.
Hebben geen fysiek bestaan, zijn een creatie van het recht.
Beschikken enkel over vermogensrechten (eigendomsrecht, recht om contracten af te
sluiten, …) geen familierechten (recht om te huwen, adopteren, …)
19e eeuw: noodzaak om ook andere dan fysieke personen in het recht te laten bestaan
omwille van 2 zaken
1. Kapitaal samenbrengen (oprichting vennootschappen met aandelen)
2. Aansprakelijkheid beperken
Als er iets misgaat neemt de rechtspersoon (fictief persoon) de val, maar de fysieke
personen worden niet geraakt ten hoogste tot het bedrag dat ze zelf in die
rechtspersoon hebben gestopt.
II. De fysieke of natuurlijke persoon
Natuurlijk persoon: bepaald door biologische gegevens, persoon is verbonden aan zijn
menselijk lichaam en leven (bepaald de duur van de juridische persoonlijkheid)
1. Het lichaam
Het lichaam: bijzonder juridisch statuut; wordt zowel ten aanzien van andere personen, als
tegen het beschikkingsrecht van de persoon zelf beschermd door beperkingen van zijn
wilsautonomie
1.1 Bescherming van het lichaam tegen aantastingen door derden
Algemene regel: menselijk lichaam is onschendbaar
Persoon kan niet gedwongen worden enige aantasting van zijn fysieke integriteit te
ondergaan.
MAAR rekening houden met:
Onderscheid tussen publiekrechtelijke en privaatrechtelijke verhoudingen:
Publiekrechtelijke verhoudingen: centraal staat het belang van het individu dat recht heeft
op zijn fysieke onschendbaarheid tegenover het belang van de samenleving
Het maatschappelijk belang is van hogere waarde dan het belang van 1 individu. In het
algemeen belang van heel de samenleving kan het gerechtvaardigd zijn dat de fysieke
integriteit van de persoon geschonden wordt onder dwang.
vb. verplichte inenting tegen polio/covid-19
vb. wet betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke, die toelaat dat een
geesteszieke onder dwang wordt behandeld
vb. fouillering en arrestatie
vb. douanecontroles
Privaatrechtelijke verhoudingen: belangen van enkelingen zijn steeds gelijkwaardig
Het belang van 1 persoon kan de schending van het lichaam van de andere persoon
niet rechtvaardigen. Ook niet wanneer die persoon daar een duidelijk aanwijsbaar,
wettig belang bij heeft.
Deskundig onderzoek dat door een partij gevraagd wordt in het kader van een
burgerlijke rechtszaak, kan niet verplicht worden opgelegd aan de tegenpartij.
vb. DNA-analyse: vermoedelijke vader kan niet verplicht worden mee te werken.
Indien de man weigert spontaan mee te werken, mag de rechter daar wel het
vermoeden uit afleiden dat hij het kind verwekt heeft.
Lichaam wordt preventief beschermd tegen aantasting door derden.
Indien de fysieke integriteit toch wordt aangetast, dan kan dit 2 gevolgen hebben:
1. Strafsanctie: misdrijven van vrijwillige of onvrijwillige slagen en verwondingen
2
, 2. Burgerrechtelijke vlak: aanleiding tot het vergoeden van schade op grond van artikel
1382 Oud B.W.
Schending van de fysieke integriteit is slechts mogelijk onder bepaalde
voorwaarden:
Legaliteit: staat in de wet?
Finaliteit: dient het een democratisch doel?
Proportionaliteit: is het in verhouding tot het beoogde doel?
1.2 Het bijzondere geval van de medische handeling
Vrijwel iedere medische behandeling of medisch onderzoek tast de lichamelijke integriteit aan
zonder dat de arts hiervoor aansprakelijk kan worden gesteld.
Toelating van de wetgever.
Toch moeten bijzondere voorwaarden nageleefd worden zodat de medische ingreep
geoorloofd is:
- Er moet een medische noodzaak bestaan: tussenkomst geneesheer moet een
preventief, diagnostisch of curatief doel hebben
- Er moet een redelijke proportie zijn tussen het medisch risico, waarmee de ingreep
gepaard gaat en het gunstige resultaat dat het kan opleveren.
- De geneeskunde moet worden beoefend met naleving van de regels van de kunst:
gebruikmaken van recente wetenschappelijke kennis en moderne medische technieken
- De patiënt moet na geïnformeerd te zijn, vrij toestemmen in de behandeling =
informed consent
1.3 De bescherming van het lichaam en het zelfbeschikkingsrecht van het individu
Zelfbeschikkingsrecht: eigen zeggenschap over je lichaam
Lichaam wordt niet alleen beschermd ten opzichte van derden, maar ook ten aanzien van de
persoon zelf.
Beperkt in zelfbeschikkingsrecht.
Zelfbeschikkingsrecht van de persoon wint steeds meer veld op de principiële
onaantastbaarheid van het lichaam.
Grote evolutie doorheen de tijd:
Vroeger: weinig zelfbeschikkingsrecht omwille van katholieke geloof
Gaandeweg: meer zelfbeschikkingsrecht
Keerpunt: abortuswet in 1990
VOORBEELDEN
1. Zelfmoord: uiterste beschikking over het lichaam en het leven
Strafwet: niet verboden
Burgerlijk recht: mislukte zelfmoordpoging kan een grond tot echtscheiding zijn
2. Euthanasie: opzettelijke levensbeëindigende handeling of het niet nemen van een
noodzakelijke handeling die ertoe leidt dat iemand onmiddellijk overlijdt
Sinds inwerkingtreding van de wet van 28 mei 2002: euthanasie onder bepaalde
voorwaarden mogelijk
Passieve euthanasie werd echter reeds lang gedoogd.
Passieve euthanasie: op een dergelijke wijze niet ingrijpen waardoor iemand
overlijdt of uitdooft
vb. door toediening van morfine
Algemene regels:
3
, - De patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze toestand van aanhoudend en
ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet kan werden gelenigd.
- Enkel op schriftelijk verzoek van bewuste handelingsbekwamen, na raadpleging van
een 2de arts (wetswijziging in 2014 maakt het mogelijk voor oordeelsbekwame
minderjarigen om euthanasie aan te vragen; dementerenden nog steeds niet)
- Indien niet terminaal, bedenktijd van een maand en verplichte raadpleging van een 3 de
arts-specialist in de aandoening waaraan de patiënt lijdt.
- Indien niet bewust, is euthanasie mogelijk op basis van een voorafgaande
wilsverklaring, op voorwaarde dat de bewusteloze toestand van de patiënt
onomkeerbaar is, en na advies van een 2de arts.
3. Zwangerschapsafbreking
Sinds wet van 3 april 1990: zwangerschapsafbreking geen misdrijf meer wanneer de
vrouw in een noodsituatie verkeert
Algemene regels:
- De afbreking moet gebeuren voor het einde van de 12 de week van de zwangerschap.
- Ze moet uitgevoerd worden door een geneesheer in een instelling voor
gezondheidszorg waaraan een voorlichtingsdienst verbonden is, die de vrouw kan
inlichten over haar rechten.
- De toestemming van de vrouw moet schriftelijk gebeuren, ook minderjarige vrouwen
kunnen dit autonoom beslissen.
- Na de 12de week is abortus enkel mogelijk wanneer de voortzetting van de
zwangerschap een ernstig gevaar inhoudt voor de gezondheid van de vrouw of het kind
met een uiterst zware ongeneeslijke kwaal dreigt geboren te worden. (2 de geneesheer
moet advies verlenen)
- De abortus moet uitgevoerd worden door een arts, geen verpleegkundige.
- Er moet een wachttijd van 6 dagen in acht genomen worden.
4. Afname van bloed, weefsel en organen
Bloed en bloedproducten schenken ten behoeve van derden mag vanaf 18 jaar en
slechts 4x per jaar een beperkte hoeveelheid + moet kosteloos gebeuren. (Niet alle
bevolkingsgroepen zijn toegelaten)
Wegneming en transplantatie van organen is wettelijk geregeld.
Ex vivo: tijdens het leven van de donor, mogelijk wanneer de donor min.18 jaar is en
vooraf toestemming heeft gegeven
Toestemming: kan steeds herroepen worden, moet schriftelijk gegeven worden in het
bijzijn van een meerderjarige getuige en kosteloos
Ex mortuo: bij overledenen
Doneren menselijke voortplantingscellen: bijzondere regelgeving
Basisprincipe: kosteloosheid MAAR er is wel onkostenvergoeding per donatie (hoger
voor eiceldonatie)
In België nog geen regeling voor commercieel draagmoederschap.
Anonieme donatie.
1.4 Besluit
Wettelijke inperking van de zelfbeschikkingsbevoegdheid van de persoon over eigen lichaam
reikt steeds minder ver.
Mag de principiële bescherming alsmaar verder afbouwen als dat in zijn belang is.
Mag steeds zelfstandiger over zijn eigen belang beslissen.
Toenemend respect van de wetgever voor de rechtsonderhorige.
Bescherming van het lichaam is, in relatie tot derden veel intacter gebleven.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller creteurrhune. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.69. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now