Other
Literatuuronderzoek pabo jaar 3
- Course
- Institution
Cijfer: 8. Vak: onderzoek. Leerjaar: jaar 3.
[Show more]
Seller
Follow
sasvanderpoel
Content preview
Taalachterstand en laaggeletterde oudersLiteratuuronderzoek naar taalachterstanden van
basisschoolleerlingen die opgroeien met laaggeletterde ouders
Naam: Sas van der Poel
Klas: PLV3F
Module: onderzoek PV3O-22
Docent: X
Datum: 31-02-2023
,Samenvatting
In Nederland zijn ongeveer 2,5 miljoen mensen laaggeletterd (Rijksoverheid, z.d.). Laaggeletterdheid
brengt zowel individuele als maatschappelijke problemen met zich mee. Taalachterstanden ontstaan
al op jonge leeftijd, en het opgroeien met laaggeletterde ouders is een factor die hieraan bijdraagt. In
het huidige onderzoek is daarom middels een literatuuronderzoek onderzocht naar wat de leerkracht
kan doen om taalachterstanden die ontstaan uit het opgroeien met laaggeletterde ouders te
verminderen.
Laaggeletterdheid hangt sterk samen met de geletterde thuisomgeving, het opleidingsniveau van de
ouders en de migratieachtergrond van het gezin. De leerkracht kan kinderen met een taalachterstand,
ongeacht het taalniveau van hun ouders, ondersteunen door taalstimulering, door meer taalaanbod,
meer mogelijkheden om taal te gebruiken en meer ondersteuning te geven bij het begrijpen van
leerstof (Broekhof, 2021). De wijze waarom taal gestimuleerd wordt verschilt per leeftijd, maar het
bevorderen van leesplezier, het uitbreiden van de woordenschat en begrijpend lezen zijn drie
belangrijke aandachtspunten om kinderen te ondersteunen bij taalachterstanden.
Daarnaast kunnen interventies ingezet worden die gericht zijn op de thuisomgeving van het kind,
waarbij (1) de geletterdheid van de thuisomgeving verbeterd wordt, (2) de ouderbetrokkenheid wordt
verhoogd en/of (3) de geletterdheid van de ouders wordt verbeterd (Notten, 2018; Christoffels et al.,
2017). De relatie en communicatie tussen de leerkracht en laaggeletterde ouders is erg belangrijk voor
het succes van interventies (Van der Pluijm, 2019). Hierbij dient deze communicatie zoveel als
mogelijk is aangepast te worden aan het taalniveau van de ouders, waarbij de leerkracht ouders
aanmoedigt om betrokken te zijn bij de taalontwikkeling van hun kinderen (Notten, 2018). Mocht de
leerkracht het lastig vinden om effectief met deze groep ouders te communiceren en samen te
werken, dan zou deze een training kunnen volgen om relationele vaardigheden te verbeteren (Van der
Pluijm et al., 2022).
Tot slot is het de vraag of het wenselijk is om interventies specifiek te richten op kinderen met
laaggeletterde ouders. Zo blijkt dat de geletterdheid van ouders slechts een zeer kleine rol speelt in de
taalachterstand van het kind, en dat het opleidingsniveau en de migratieachtergrond van ouders
betere voorspellers zijn van taalprestaties van kinderen (Khanolainen et al., 2020). Bovendien blijkt
dat wanneer de aandacht vooral gericht wordt op kinderen die opgroeien met laaggeletterde ouders,
dit ten koste kan gaan van andere groepen, zoals kinderen die opgroeien met middelmatig geletterde
ouders (Notten & De Boer, 2019). Het advies is daarom om niet alleen aandacht te besteden aan
kinderen op basis van de geletterdheid van hun ouders, maar op basis van hun taalachterstand,
ongeacht de kenmerken van hun ouders.
2
,Inhoud
Samenvatting ........................................................................................................................................... 2
Inhoud ...................................................................................................................................................... 3
1. Inleiding ........................................................................................................................................... 4
1.1 Aanleiding ................................................................................................................................ 4
1.2 Probleemstelling ...................................................................................................................... 5
2. Methode .......................................................................................................................................... 6
3. Resultaten ....................................................................................................................................... 7
3.1 Taalachterstand van basisschoolleerlingen met laaggeletterde ouders ................................. 7
3.2 Factoren die een rol spelen bij taalachterstanden van basisschoolleerlingen met
laaggeletterde ouders ......................................................................................................................... 9
3.2.1 Thuisomgeving ................................................................................................................ 9
3.2.2 Individuele kenmerken van kinderen ............................................................................. 10
3.2.3 Schoolomgeving ............................................................................................................ 11
3.3 Ondersteuning door de leerkracht bij taalachterstanden van kinderen met laaggeletterde
ouders 12
3.3.1 Taalstimulering van leerlingen ....................................................................................... 12
3.3.2 Ondersteuning aan laaggeletterde ouders .................................................................... 13
4. Conclusie en discussie ................................................................................................................. 16
4.1 Welke taalachterstanden spelen er bij basisschoolleerlingen die opgroeien met
laaggeletterde ouders? ..................................................................................................................... 16
4.2 Welke factoren spelen een rol bij het ontwikkelen van een taalachterstand bij
basisschoolleerlingen die opgroeien met laaggeletterde ouders? .................................................... 16
4.3 Hoe kan een leerkracht op de basisschool kinderen die opgroeien met laaggeletterde
ouders ondersteunen? ...................................................................................................................... 17
4.4 Discussie ............................................................................................................................... 18
4.5 Aanbevelingen voor de onderwijspraktijk .............................................................................. 18
Bibliografie ............................................................................................................................................. 20
3
,1. Inleiding
1.1 Aanleiding
In Nederland zijn ongeveer 2,5 miljoen mensen laaggeletterd (Rijksoverheid, z.d.). Laaggeletterdheid
betekent dat een volwassen persoon onvoldoende basisvaardigheden bezit op het gebied van taal
en/of rekenen om zich zelfstandig te kunnen redden in de maatschappij (Stichting Lezen & Schrijven,
2018). In het huidige onderzoek ligt de focus op taalvaardigheid.
Laaggeletterdheid kan leiden tot problemen met het vinden en/of het behouden van een baan, tot
gezondheidsproblemen en tot communicatieproblemen (Rijksoverheid, z.d.). Naast de individuele
problemen die laaggeletterde personen ervaren, heeft laaggeletterdheid ook gevolgen voor de
maatschappij. De maatschappelijke kosten worden geschat op 1,13 miljard euro per jaar (PwC, 2018).
Dit komt onder andere doordat laaggeletterden meer zorg nodig hebben, vaker een bijstandsuitkering
hebben en de overheid belastinginkomsten misloopt doordat de werkloosheid onder laaggeletterden
hoog is.
Van laaggeletterdheid is pas sprake op volwassen leeftijd. Bij kinderen wordt daarom niet gesproken
van laaggeletterdheid, maar van een taalachterstand. Van een taalachterstand is sprake wanneer een
kind op een lager schoolniveau presteert dan hij of zij volgens het schooltype zou moeten doen
(Poppelaars & De Greef, 2021). Uit de meest recente onderzoeken van de Inspectie van het
Onderwijs (IvhO 2021; 2022) blijkt dat onvoldoende kinderen aan het einde van de basisschool de
streefniveaus op het gebied van lees- en schrijfvaardigheid behalen. Bovendien is de
schrijfvaardigheid van kinderen in groep 8 in de laatste tien jaren niet verbeterd, en is de
leesvaardigheid er zelfs licht op achteruitgegaan. Naar schatting verlaat ongeveer 7% van de jongeren
hun schoolloopbaan met een taalachterstand (Stichting Lezen & Schrijven, 2018).
In het huidige onderzoek staat het opgroeien met laaggeletterde ouders centraal. Kinderen van
laaggeletterde ouders lopen een grotere kans op het ontwikkelen van taalachterstanden en dus zelf
ook laaggeletterd te worden (Rijksoverheid, z.d.). Dit komt onder andere omdat laaggeletterde ouders
hun kinderen minder goed kunnen voorlezen en minder goed kunnen helpen met hun huiswerk.
Verschillende initiatieven lopen vanuit de overheid om laaggeletterdheid in Nederland te verlagen. Zo
worden cursussen aangeboden door gemeenten om de basisvaardigheden in taal en rekenen onder
laaggeletterde volwassenen te verbeteren (Rijksoverheid, z.d.). Het ontwikkelen van een
taalachterstand begint echter al op jonge leeftijd, en kan zich zelfs al vóór de basisschool uiten
(Hjetland et al., 2022). De leerkracht heeft een belangrijke rol bij de taalontwikkeling van kinderen en
daarmee in het voorkomen van laaggeletterdheid. Het huidige onderzoek heeft als doel om in kaart te
brengen wat de leerkracht in het basisonderwijs kan doen om de taalvaardigheden van kinderen met
laaggeletterde ouders te verbeteren.
4
, 1.2 Probleemstelling
In dit literatuuronderzoek wordt antwoord gegeven op de volgende hoofdvraag:
Wat kan de basisschoolleerkracht doen om taalachterstanden die ontstaan uit
het opgroeien met laaggeletterde ouders te verminderen?
Om tot een conclusie te komen zijn de volgende deelvragen opgesteld:
1. Welke taalachterstanden spelen er bij basisschoolleerlingen die opgroeien met laaggeletterde
ouders?
2. Welke factoren spelen een rol bij het ontwikkelen van een taalachterstand bij
basisschoolleerlingen die opgroeien met laaggeletterde ouders?
3. Hoe kan een leerkracht op de basisschool kinderen die opgroeien met laaggeletterde ouders
ondersteunen?
In het volgende hoofdstuk is de onderzoeksmethode besproken. Vervolgens worden de bevindingen
van het literatuuronderzoek per deelvraag besproken. Tot slot volgt de conclusie met een discussie en
de aanbevelingen voor de onderwijspraktijk.
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sasvanderpoel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67232 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now