DEEL 1: Personen- en familierecht
Hoofdstuk 1: De persoon
1.1 Begrippen
Natuurlijke/ fysieke persoon: ieder wezen die drager is van rechten en plichten, natuurlijk persoon
Persoon = rechtssubject
Rechtssubject dat kan deelnemen aan rechtsverkeer = juridische persoonlijkheid/
rechtspersoonlijkheid
o De staat van de persoon
o De bekwaamheid van de persoon
Vroeger
Verloren mensen door slavernij hun rechtspersoonlijkheid.
De burgerlijke dood ontnam de volledige rechtsbekwaamheid
Dier werd bij misdaad tot een proces gedaagd
Angelsaksisch regime, daarin kon de vrouw haar erfenis nalaten aan haar hond
Nu
Dieren en planten hebben GEEN rechtspersoonlijkheid
o Gezien als een object van het recht, geen rechtssubjecten
De rechtspersoon: groepering van personen en/ of middelen die aan het rechtsverkeer kan
deelnemen als drager van subjectieve rechten en plichten
Hebben geen fysiek bestaan
Beschikken over het vermogensrecht
Beschikken niet over familierecht
De rechtspersoon is ontstaan door de industriële revolutie. Dit door de samenwerking tussen
personen wat zorgt voor nieuwe economische mogelijkheden met tot doel belangen verdedigen.
1.2 De fysieke of natuurlijke persoon
1.2.1 Het lichaam
A. Bescherming van het lichaam tegen aantasting door derden
Het menselijk lichaam is onschendbaar
De publiekrechtelijke verhoudingen De privaatrechtelijke verhoudingen
= Het belang van het individu staat centraal = De belangen van enkelingen staan steeds
maar het maatschappelijk belang is van hogere gelijkwaardig
waarde dan het belang van één individu
Verplichte inenting voor polio Het belang van één persoon kan niet de
Bescherming van geestenzieke schending van een ander persoon
Fouillering en arrestatie rechtvaardigen, zie DNA-test
Het lichaam wordt dus preventief beschermd tegen aantasting door derden.
TOCH AANGETAST?
1
, PRIVAATRECHT
Strafsanctie – misdrijven van slagen en verwondingen + vergoeden van de schade (Art. 1382)
B. Het bijzondere geval van medische handeling
De wetgever heeft het medisch beroep organisatorisch gereglementeerd
VOORWAARDEN
Er moet een medische oorzaak zijn
Tussenkomst van de geneesheer moet preventief, diagnostisch of curatief doel hebben
Redelijke proportie bestaan tussen het medische risico en het gunstig resultaat
Patiënt moet na geïnformeerd te zijn, vrij toestemmen in de behandeling
C. De bescherming van het lichaam en het zelfbeschikkingsrecht van het individu
Het lichaam wordt beschermd ten aanzien van zichzelf. Het individu is hiertoe beperkt in zijn
beschikkingsrecht
VOORBEELDEN
Zelfmoord Wordt niet verboden in de strafwet
Euthanasie Is onder bepaalde voorwaarden mogelijk
- Passieve euthanasie werd lang gedoogd
Voorwaarden om tot euthanasie over te gaan
Patiënt heeft medisch uitzichtloze toestand van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of
psychisch lijden dat niet kan worden gelenigd
Op schriftelijk verzoek van bewuste handelingsbekwaamheid, na raadpleging 2 de arts
Niet terminaal -> bedenktijd van 1 maand en verplichte raadpleging van 3 de arts
Niet bewust -> voorafgaande wilsverklaring + voorwaarde dat de bewusteloze toestand
onomkeerbaar is en na advies 2de arts
Zwangerschapsafbreking Is sinds 1990 geen misdrijf meer
Voorwaarden tot zwangerschapsafbreking
Afbraak moet gebeuren voor het einde van de twaalfde week
Wachttijd van 6 dagen in acht nemen
Toestemming van de vrouw moet schriftelijk gebeuren
Na 12 weken enkel nog bij ernstig gevaar voor de gezondheid vrouw of kind + 2 de arts moet
advies geven
Afname van bloed, weefstel en organen
Voorwaarden tot afname bloed, weefsel en organen
Bloed en bloedproducten mogen geschonken worden ten behoefte van derden
o Minstens 18 jaar
o Slechts 4x per jaar
Wegneming en transplantatie van organen is wettelijk geregeld
o Minstens 18 jaar
o Vooraf toestemming geven + schriftelijk
o Kan ieder moment herroepen worden
2
, PRIVAATRECHT
1.2.2 Het leven
Mens moet in leven zijn om rechtspersoonlijkheid te bezitten
Rechtspersoonlijkheid begint bij het leven en levensvatbaar geboren worden, eindigt bij het
overlijden
A. De aanvang van het juridisch leven
3 VOORWAARDEN
1. Geboren worden
2. Levend geboren worden
3. Levensvatbaar zijn
Een embryo of een foetus is dus geen persoon in de juridische betekenis van het woord
Nog niet geboren kind heeft toch bepaalde rechten
o Erven of een schenking krijgen
o Recht hebben op een verzekeringsuitkering of schadevergoeding
o Erkend worden – afstammingsrecht
Het kind moet reeds verwekt zijn en moet naderhand levend en
levensvatbaar geboren worden
Sinds 2019: invoer van het juridisch bestaansrecht voor kinderen/ foetussen van 140 dagen
zwangerschap kan ingeschreven worden. Vanaf 180 dagen is hier zelfs een verplichting toe
B. Het einde van het juridisch leven
= Door het overlijden houdt de juridische persoonlijkheid op met bestaan – statuut van lijk
Respect voor de overledene ten aanzien van de samenleving
o Lijkbezorging: laat de persoon ertoe te kiezen hoe de crematie bepaald wordt
o Lijkopening: niet in dezelfde mate onschendbaar
Wetenschappelijk autopsie
Politionele autopsie
Gerechtelijke autopsie
o Lijkafstand: lijk afstaan aan het academisch ziekenhuis voor bv. studenten
geneeskunde
In principe is iedereen verplicht orgaandonor te worden, tenzij verzet werd aangetekend
1.3 De rechtspersonen
1.3.1 Publiekelijke rechtspersonen
= Publiekelijke rechtspersonen worden door de openbare overheid ingericht met oog op het
behartigen van het algemeen belang
Bezitten het openbaar gezag
3
, PRIVAATRECHT
1.3.2 Privaatrechtelijke rechtspersonen
= Privaatrechtelijke rechtspersonen zijn groeperingen van personen die een bepaalde bedrijvigheid
willen uitoefenen.
In het ondernemingsrecht + voorwaarden en publicatie in het BS
1.3.3 De feitelijke vereniging
= Een groepering van personen of vereniging die niet door de wet voorgeschreven voorwaarden
naleeft voor het bekomen van een rechtspersoonlijkheid is een feitelijke vereniging.
Genieten niet van een juridische erkenning
Mogen geen rechtshandeling stellen
o Elk lid blijft persoonlijk aansprakelijk voor de verbintenissen die zij in naam van de
vereniging hebben aangegaan.
Dagvaarden van de vereniging, is het dagvaarden van ieder lid van de vereniging afzonderlijk
1.4 De staat van de persoon
= Het geheel van bepaalde hoedanigheden en eigenschappen van de persoon waaraan de wet
rechtsgevolgen verbindt.
De rechtstoestand van de persoon bepaald de politieke gemeenschap
De politieke staat
De familiale staat
De individuele staat
1.5 De bekwaamheid van de persoon
De bekwaamheid en de staat van de persoon zijn nauw met elkaar verbonden
o De staat van de persoon ligt aan de basis van de rechts- en handelingsbekwaamheid
Rechtsbekwaam of genotsbekwaam voor subjectieve rechten
Handelingsbekwaamheid is de bekwaamheid om door het stellen van rechtshandelingen zijn rechten
op uit te oefenen
!!! Iemand die rechtsbekwaam is, is niet noodzakelijk handelingsbekwaam
In principe heeft iedere natuurlijke persoon alle subjectieve rechten en kan hij ze ook
uitoefenen
Rechtsonbekwaamheid en handelingsonbekwaamheid zijn de uitzondering
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nenavanhoutte. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.12. You're not tied to anything after your purchase.