Summary
Samenvatting - Maatschappijleer - Hoofdstuk 1. Overheid: vriend of vijand?
- Course
- Level
- Overheid: vriend of vijand? - Rechtsstaat - havo 4/5 - hoofdstuk 1
[Show more]
Seller
Follow
lotkoenegras
Reviews received
Content preview
Overheid: vriend of vijand? (rechtsstaat)Paragraaf 1; Vrijheid of veiligheid?
Je kunt uitleggen wat een rechtsstaat is, de vier kenmerken hiervan
beschrijven en toelichten waarom deze de rechtsbescherming bevorderen.
Rechtsstaat = Een staat waarin burgers o.a. met grondrechten worden beschermd tegen
macht en willekeur door de overheid.
Kenmerken rechtsstaat:
- Grondrechten.
Er moeten grondrechten aanwezig zijn. Deze beschermen de burgers tegen
machtsmisbruik door de overheid. Ze beperken de macht van de overheid. Bij conflict
met de overheid kunnen de burgers zich beroepen op hun grondrechten.
- Het legaliteitsbeginsel.
biedt de burgers rechtszekerheid en gaat over twee dingen:
1. Alles wat de overheid doet, moet gebaseerd zijn op de wet.
2. Iets is legaal als niet in de wet staat dat het gedrag strafbaar is.
- Scheiding van machten.
staat bekend als de trias politica. Bestaat uit de wetgevende, uitvoerende en
rechterlijke macht en deze moeten elkaar controleren en in balans houden.
- Onafhankelijke rechtspraak.
Dit houdt in dat de rechters onafhankelijk moeten zijn. Zij handelen
volgens het recht en laten zich niet beïnvloeden. Ze zijn onpartijdig, (persoonlijke)
belangen mogen dus geen rol spelen als ze recht spreken.
In een rechtsstaat beschermt de overheid burgers tegen willekeur en machtsmisbruik door
de overheid. Dit noemen we rechtsbescherming. Dankzij de Grondwet worden de
grondrechten, het legaliteitsbeginsel, de machtenscheiding en de onafhankelijke rechtspraak
geborgd.
Je kunt aan de hand van het dilemma van de rechtsstaat uitleggen waarom de
overheid (binnen gestelde rechtsregels) geweld mag gebruiken.
Het dilemma van de rechtsstaat is een dilemma tussen rechtshandhaving en
rechtsbescherming. Moet de overheid burgers beschermen tegen criminaliteit of tegen de
macht van de overheid zelf (privacy)?
Op het moment dat er geen geweldsmonopolie is, kan er geen rechtshandhaving bestaan.
Om burgers tegen criminaliteit te beschermen hebben zij het recht tot geweld gebruiken
nodig, om criminelen op te pakken en burgers dus te beschermen tegen criminaliteit.
Geweldsmonopolie
Alleen de overheid mag geweld tegen burgers gebruiken om de orde te handhaven of
criminaliteit op te sporen.
, Strafmaat = maximale straffen
Ne bis in idem-regel = je kunt niet twee keer voor hetzelfde delict worden veroordeeld.
Je kunt in concrete maatschappelijke vraagstukken het dilemma van de
rechtsstaat herkennen.
Als een burger iets crimineels heeft gedaan en eventueel zelf contacten heeft met anderen
erover, dan is het aftappen van een telefoongesprek of het hacken van een telefoon
natuurlijk erg effectief. Echter is deze oplossing wel in strijd met de grondrechten van die
persoon. Ieder persoon heeft grondrechten, ook een crimineel. Hier kun je dus het dilemma
van de rechtsstaat herkennen, want bescherm je de anderen tegen criminaliteit of bescherm
je de crimineel (en de andere burgers) tegen de macht van de overheid?
Paragraaf 2; Grondrechten: beperken of niet?
Je kunt drie soorten klassieke grondrechten onderscheiden en uitleggen
waarin klassieke grondrechten verschillen van sociale grondrechten.
- Gelijkheidsrechten.
Iedereen is gelijk en moet dezelfde behandeling krijgen. Het gelijkheidsrecht verbiedt de
overheid iemand anders te behandelen vanwege herkomst, politieke mening, geloof of
seksuele voorkeur.
- Politieke rechten.
Maken het mogelijk voor mensen om mee te doen aan de democratie, door
actief of passief kiesrecht. De overheid mag burgers niet zomaar hun kiesrecht afnemen.
- Vrijheidsrechten.
Bieden burgers bepaalde vrijheden (bijv. vrijheid van meningsuiting, art. 7 en
vrijheid van godsdienst, art. 6). De overheid mag een burger niet zomaar straffen voor een
bepaalde mening die hij heeft.
Klassieke grondrechten zijn af te dwingen door een rechter.
Sociale grondrechten:
De overheid moet zich inspannen om zorg te besteden aan onderwijs, huisvesting,
volksgezondheid en bestaanszekerheid. Dit betekent niet dat je naar de rechter kunt
stappen als je vindt dat je bijvoorbeeld slecht les krijgt.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lotkoenegras. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76462 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now