Recht en ethiek in de juridische beroepspraktijk I (L.25888)
Essay
Ethisch dilemma: Boerkaverbod in het openbaar vervoer (Recht en Ethiek in de juridische praktijk I)
4 views 1 purchase
Course
Recht en ethiek in de juridische beroepspraktijk I (L.25888)
Institution
Saxion Hogeschool (Saxion)
Ik kreeg voor het vak 'Recht en Ethiek in de juridische praktijk I' de opdracht om een ethisch dilemma te beschrijven. Ik heb gekozen voor het dilemma: boerkaverbod in het openbaar vervoer. Is dit wel zo ethisch? Mijn essay is beoordeeld met een 8
Recht en ethiek in de juridische beroepspraktijk I (L.25888)
All documents for this subject (3)
Seller
Follow
jannekepierik
Content preview
‘’Sluier van Controversie’’
Moet het verbod op boerka’s in het openbaar vervoer worden toegelaten?
Het gedeeltelijk boerkaverbod, dat in Nederland sinds 2019 van kracht is, verbiedt het
dragen van gezichtsbedekkende kleding in openbare ruimtes. Dit verbod is voornamelijk
gericht op de boerka en de niqab, die het gezicht volledig bedekken. Het verbod is van
kracht op specifieke locaties, waaronder het openbaar vervoer, zorginstellingen en
overheidsinstellingen. Het verbod heeft geleid tot uitgebreide discussies en debatten in
Nederland en andere landen. In dit verslag worden de ethische aspecten van het
boerkaverbod, specifiek in het openbaar vervoer, onderzocht en geanalyseerd.1
Schotman stelt dat een dilemma een vraagstuk is met twee moreel aanvaardbare
alternatieven die beide onaantrekkelijk gevolgen zullen hebben voor de betrokkenen. Een
dilemma is ethisch van aard in een situatie waarin iemand moet kiezen tussen twee of meer
acties die morele implicaties hebben, en waarbij de keuze voor de ene actie de andere
uitsluit. Het is een complexe situatie die vaak een moreel conflict met zich meebrengt tussen
persoonlijke overtuigingen, sociale normen, of professionele richtlijnen.
Het boerkaverbod is zo’n dilemma, omdat het botst met fundamentele rechten zoals vrijheid
van religie en individuele autonomie. Aan de ene kant staat het recht op individuele vrijheid.
Mensen moeten kunnen kiezen hoe ze zich kleden, ongeacht hun religieuze of culturele
overtuigingen. Aan de andere kant is er het belang van samenleven en het bevorderen van
veiligheid. Gezichtsbedekkende kleding bemoeilijkt het aankijken en communiceren met
anderen. Dit kan spanningen veroorzaken in het openbaar vervoer.
Moraliteit verwijst naar de opvattingen over hoe mensen zich ten opzichte van elkaar
moeten gedragen. Het omvat regels, waarden en houdingen die het gedrag van mensen
reguleren met het oog op het welzijn van anderen. Morele regels, ook wel normen, hebben
een dwingend karakter. Ze gebieden of verbieden bepaald gedrag. Naast normen spelen
waarden een belangrijke rol in de moraliteit. Waarden geven richting aan het handelen.
Waarden geven aan wat goed, gewenst en waardevol is. Waar normen concreet gedrag
voorschrijven, beschrijven waarden een doel of uitgangspunt. Waarden worden gerealiseerd
door het naleven van rechtsregels. De normen en waarden die bij het boerkaverbod spelen,
zijn divers. Aan de ene kant staat het recht op individuele expressie en religieuze vrijheid.
Aan de andere kant zijn er zorgen over veiligheid, sociale interactie en gelijkheid.
Bij het boerkaverbod zijn verschillende actoren betrokken. Allereerst de overheid, die
het verbod heeft ingevoerd. Daarnaast de samenleving die verdeeld is over de kwestie. Maar
ook de individuen die hun religieuze overtuigingen willen uiten, grotendeels de islamitische
vrouwen. Verder zijn mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International betrokkenen.
Amnesty International wijst een algemeen verbod af, omdat dat strijdig is met
mensenrechtenverdragen. Maar ook politieke partijen zoals CDA, zij vinden dat iedereen in
het openbaar vervoer herkenbaar moet zijn. Zij zijn dus vóór het boerkaverbod. Harry van
der Molen van CDA: “Op deze plekken draait het om persoonlijk contact tussen mensen en
een gevoel van sociale veiligheid. Het bedekken van je gezicht staat daar haaks op.’’2
Verschillende ethische stromingen kunnen worden toegepast om het boerkaverbod in
het openbaar vervoer te evalueren. Deze drie benaderingen bieden verschillende
invalshoeken om de ethische overwegingen van het boerkaverbod in het openbaar vervoer
te kunnen begrijpen. 3 De eerste stroming is deontologie. Deze ethische benadering richt zich
op universele principes en plichten, ongeacht de gevolgen. In het geval van het
boerkaverbod, is het de vraag of het verbod gebaseerd is op universele principes.
1
Rijksoverheid, ‘Gezichtsbedekkende kleding (in de media: boerkaverbod), rijksoverheid.nl, verkregen op 12
april 2024
2
Amnesty International, ‘Waarom Amnesty een algemeen boerkaverbod afwijst’, amnesty.nl, verkregen op 12
april 2024
3
Schotman 2020, p.16- 42, p.77
, Het boerkaverbod laten gelden in het openbaar vervoer doet het meeste recht aan juridische
normen. Het staat namelijk in de wet weergeven dat het dragen van boerka’s in openbare
plekken niet toegestaan is: vanuit deontologisch perspectief zal het verbod worden
toegelaten. De tweede stroming is utilitarisme. Dit is een ethische benadering die de
gevolgen van een handeling beoordeelt op basis van het maximaliseren van het welzijn van
de samenleving als geheel. Het verbod op boerka’s in het openbaar vervoer bevordert de
sociale interactie, de veiligheid en behoudt de sociale cohesie. Ook vanuit utilitaristisch
perspectief moet het verbod blijven gelden. En als laatste, de deugdethiek. Deze stroming
richt zich op de karaktereigenschappen en deugden van individuen en hoe deze bijdragen
aan het geluk van het individu en de samenleving als geheel. Het verbod belemmert de
deugden respect, verdraagzaamheid en autonomie. Daarnaast beïnvloedt het verbod het
geluk van individuen, namelijk de islamitische vrouwen in de samenleving. Volgens deze
stroming moet het verbod dus niet toegelaten worden.4
Om het boerkaverbod ethisch te kunnen beoordelen moet er op een integere manier
worden gekeken. Er zijn zes visies op integriteit. De eerste visie is integriteit als heelheid.
Hier wordt integriteit gezien als consistent, coherent en consequent zijn. Je zegt wat je denkt
en je doet wat je zegt. De tweede visie is integriteit als professionele verantwoordelijkheid.
Dit is het verlengstuk van integriteit als heelheid. Het gaat erom dat men
verantwoordelijkheid overeenkomstig hun functie en hun positie moeten nemen. Je doet
waarvoor je bent aangesteld en je staat voor wat je doet. De derde visie is integriteit als
streven, als ideaal. Deze visie verbindt integriteit met een geformuleerd ideaalbeeld. De
vierde visie is integriteit als onkreukbaarheid en rechtschapenheid. Hier wordt integriteit
gezien als één waarde, te midden van andere waarden. Centraal staat dat de betrokkene
handelt in het belang van de organisatie of de samenleving. De vijfde visie is integriteit als
overeenstemming met de waarden in wet en regel. Bij deze visie wordt integriteit gezien als
een overkoepelend begrip met waarden. Je bent integer indien wat je doet of nalaat met
daarvoor geldende normen, met waarden en regels overeenkomt. De laatste visie is
integriteit als overeenstemming met geldende morele waarden, normen en regels. Volgens
deze visie is integriteit overeenkomstig met geldende normen, waarden en regels. Integriteit
staat hier dus voor wat moreel toelaatbaar is, redenerend vanuit de morele normen en
waarden. De kernwaarden van de Nederlandse democratie zijn – vrijheid, gelijkheid en
solidariteit. Door middel van het recht worden deze waarden op een gerechtvaardigde
manier geordend. Rechtvaardigheid kan onder worden verdeeld in distributieve
rechtvaardigheid, vergeldende rechtvaardigheid en procedurele rechtvaardigheid.5
Laten we de twee laatstgenoemde visies toepassen op het boerkaverbod in het
openbaar vervoer. De visie op integriteit als overeenstemming met wetten en regels kan
worden toegepast op het debat rondom het boerkaverbod in het openbaar vervoer. Het
verbod op het dragen van gezichtsbedekkende kleding zoals een boerka kan in strijd zijn met
bepaalde waarden en regels binnen het openbaar vervoer, bijvoorbeeld de noodzaak van
veiligheid en identificeerbaarheid van passagiers en open communicatie tussen reizigers en
personeel. Ook wordt het als een overheidsplicht gezien om vrouwen te beschermen die
gedwongen worden een boerka te dragen en om de gelijkheid van mannen en vrouwen.
Aan de andere kant vormt het verbod inbreuk op de individuele vrijheden van mensen, zoals
de vrijheid van religie en vrijheid van kledingkeuze. Het handhaven van dergelijke regels in
strijd kan zijn met de inclusieve waarden van het openbaar vervoer, waarin alle burgers
gelijke toegang zouden moeten hebben, ongeacht hun achtergrond of overtuigingen.6
Het boerkaverbod in Nederland is een onderwerp dat de kernwaarden van de
Nederlandse democratie raakt. Kijkend naar de waarde vrijheid, hebben individuen het recht
om eigen keuzes te maken, zolang deze keuzes anderen niet schaden.
Het verbod om in het openbaar vervoer een boerka te dragen kan worden gezien als een
inperking van individuele vrijheid, omdat het bepaalde kledingvoorschriften oplegt.
4
Schotman 2020, p.39-95
5
Huberts 2005, p. 4-8
6
Amnesty International, ‘Waarom Amnesty een algemeen boerkaverbod afwijst’, amnesty.nl, verkregen op 12
april 2024
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jannekepierik. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.
