Summary
Samenvatting artikelen inleiding Taal- en Spraakpathologie (LET-TWB134)
- Course
- Institution
Hierbij de literatuursamenvatting van de artikelen gebruikt in het vak Inleiding Taal- en Spraakpathologie.
[Show more]
Seller
Follow
hannahendriks03
Reviews received
Content preview
Afasie en adaptie: een nieuwe kijk op afasiesymptomen. Kolk & Hofstede (1988) (W2)Symptomen
Een taalpatholoog bestudeert afwijkend taalgedrag en probeert zich op basis van de geobserveerde
afwijkingen (symptomen) een beeld te vormen van de onderlinge stoornis. Een voorbeeld van
afwijkend taalgedrag zien we in de onderstaande afbeelding.
Wat zou hierbij de onderliggende stoornis kunnen zijn? Na die vraag blijven er nog heel veel andere
vragen over: wat is de ernst van de onderliggende stoornis? Maar dan nog zijn er heel veel vragen
over. Zo is bijvoorbeeld duidelijk dat de bovenstaande persoon zijn hand verbrand heeft. We zouden
dan kunnen denken dat bovenstaande persoon dit bericht schrijft met zijn verbrande hand. Maar voor
hetzelfde geldt schrijft hij dit bericht met zijn linker hand, omdat zijn rechter verbrand is. Het als
vanzelfsprekend veronderstellen dat afwijkend gedrag bij mensen bij wie iets beschadigd is voortkomt
uit het beschadigde systeem, treft men overal aan in de taalpathologie. Vrijwel nooit wordt de andere
mogelijkheid overwogen: dat de persoon het gebruik van het beschadigde systeem vermijdt door een
ander systeem te benutten dat normaal niet zo frequent gebruikt wordt omdat het niet zo goed is
toegerust voor de taak (zie onderstaande figuur)
In principe kan elk symptoom op 2 manieren ontstaan zijn. Enerzijds kan het ontstaan wanneer het
organisme zijn beschadigde systeem gebruikt. We observeren dan de symptomen die rechtstreeks
door de onderliggende stoornis veroorzaakt worden (stoornissymptomen). Anderzijds kan het
organisme omschakelen naar een onbeschadigd systeem om zo gebruik van het beschadigde systeem
te vermijden. Dan treden ook gedragsafwijkingen op, wanneer het alternatieve systeem minder goed is
in het vervullen van de taak waar het om gaat (aanpassingssymptomen). Het is een moeilijke taak
om deze symptomen uit elkaar te houden.
1
, Agrammatisme en paragrammatisme
Agrammatisme is een stoornis in het produceren van zinnen. Het wordt vooral aangetroffen bij
patiënten met een motorische afasie (afasie van Broca). De zinnen die deze patiënten produceren zijn
meestal onvolledig. Met name de typische grammaticale elementen ontbreken (lidwoorden,
voorzetsels, vervoegingen van werkwoorden, etc.)
Naast agrammatisme bestaat er nog een andere manier waarop er iets mis kan zijn met de
grammaticale vorm van de zin. Bij deze afwijking, paragrammatisme, is er geen sprake van het
weglaten van elementen, maar van het fout kiezen of fout ordenen van elementen (“wij hebben
gekomen” ipv “wij zijn gekomen”). Dit type spraak vindt men vooral bij patiënten met een
sensorische afasie (afasie van Wernicke). De hypothese die onderzocht is, is: “Argrammatische spraak
(telegramspraak) is een aanpassingssymptoom dat voorkomt uit het onbeschadigde systeem.
Paragrammatische spraak is een stoornissymptoom, veroorzaakt door het beschadigde systeem.”
Hoe kan de telegramspraak als een aanpassingssymptoom opgevat kunnen worden? Zijn er
omstandigheden waaronder normale sprekers ook tot telegramspraak overgaan? Ja als men een
vraag beantwoordt, gebruikt men vaak geen hele zin, maar een verkorte (elliptische vorm).
Telegramspraak wordt ook gebruikt wanneer men de taal niet goed beheerst, bijvoorbeeld door kleine
kinderen.
Agrammatisme in spraak tegen buitenlanders
Om de veronderstelling aannemelijk te maken dat afatische telegramspraak een aanpassingssymptoom
is, moeten we aantonen dat ze overeenkomt met de telegramspraak van ‘normale’ sprekers. Hiervoor
is een vergelijking uitgevoerd op 3 specifieke punten:
- Ten eerst is gekeken naar weglatingen. Hierbij is gekeken naar weglatingen als lidwoorden,
voorzetsels en het vervoegde werkwoord. De vraag luidde of deze elementen net zo vaak
worden weggelaten in spraak tegen vreemdelingen als in afatische spraak. Dit bleek het geval
te zijn.
- Ten tweede is nagegaan of een bepaalde eigenschap van telegramspraak van afatici, die uit
eerder onderzoek naar voren was gekomen, ook aanwezig was in telegramspraak tegen
buitenlanders (de manier van het werkwoord niet vervoegen of het lidwoord weglaten).
Bijvoorbeeld “ik schrijf gauw de brief af” wordt “gauw de brief afschrijven” werkwoord
verschuift naar achter (dit is in beide typen telegramspraak zo)
- Ten slotte kunnen in telegramspraak fragmentarische zinnetjes categoriseren. Als men alle
categorieën die men bij afatische telegramspraak aantreft onder elkaar zet, heeft men het
syntactische repertoire van deze telegramspraak. De vraag is nu of de normale spreker die
zich richt tegen buitenlanders, gebruik maakt van een ander repertoire. Het antwoord is nee,
dezelfde basispatronen zijn kenmerkend voor beide typen telegramspraak.
Naast spraak tegen buitenlanders, hebben we nog een tweede type normale telegramstijl vergeleken.
Hiervoor zijn een aantal personen gevraagd enige tijd te spreken in twee-woord-zinnen. Ook deze
uitingen zijn vergeleken met de afatische telegramspraak. Ook hier waren er geen belangrijke
afwijkingen tussen de normale en de afatische spreekstijl.
Paragrammatisme; de omschakeling naar het beschadigde systeem
Als we spreken in telegramstijl minder aantrekkelijk maken, moeten aanpassingssymptomen minder
en stoornissymptomen meer op de voorgrond treden. We voorspellen dan minder omissies
(kenmerkend voor agrammatisme) en meer substituties (horend bij paragrammatisme). Om dit te
testen is er gekozen voor een opdracht om plaatjes te beschrijven, ervan uitgaande dat de vrij
specifieke inhoud van de plaatjes de proefpersonen tot een meer gespecificeerde zinsvorm zal
brengen. Toch was deze situatie niet dwingend voor niet-telegramstijl spraak. Daarom is een nieuwe
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hannahendriks03. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.11. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
61001 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now